moskou

Dagtripjes in de regio Moskou: zes verlaten waterkrachtcentrales

(Eerste publicatie: 10-12-2011)

Als ik in Moskou woonde en een auto had, dan wist ik het wel. Dan maakte ik dagtripjes naar verlaten waterkrachtcentrales in de regio. "In de regio”, dat moet u (we hebben het over Rusland) wel ruim zien. Zulke uitstapjes vereisen enige planning, maar de beloning is er naar, ook in de winter. Of misschien wel juist in de winter, met de deels of geheel bevroren rivieren en watervalletjes.

Blogger Viktor Borisov bezocht er zes, de Boelgakovski centrale  bijvoorbeeld, in de rivier de Nara op de grens met de provincie Kaloega. Van de dam is niks meer over, alleen het gebouw staat nog overeind.

 

Voor de Lykovski centrale moet u ietsje verder, richting Orjol, naar Mtsensk. Deze bescheiden centrale bediende ooit zestien kolchozen. Ik raad u wel aan om het gebouw alleen bij daglicht te betreden. 

 

Op de grens met de provincie Rjazan bevindt zich in de Osjotr de Livadiski waterkrachtcentrale:

 

“Over deze centrale is helemaal niks bekend’, schrijft blogger Viktor. Hij maakte er wel een filmpje:



De drie andere centrale die hij bezocht, zijn de Trojekoerovski, de Gorbovski en de Jaropoletski. Bij de laatste krijgt u er nog een paar mooie oorlogsmonumenten bij:

Architectuur uit socialistisch Utopia – het Moskou dat er had kunnen zijn

(Eerste publicatie: 2-12-2011)

Wie een idee wil krijgen van wat een socialistisch Utopia al niet vermag in de architectuur, moet later deze maand beslist een kijkje gaan nemen in het Moskouse Architectuurmuseum. Daar opent de 21ste een tentoonstelling over Boris Iofan (1891-1976), een van de belangrijkste architecten uit de Sovjetunie. Hij ontwierp onder meer het beroemde/beruchte Huis aan de Kade en het Sovjet-paviljoen voor de Wereldtentoonstelling in Parijs van 1937. Bekender werd hij echter door een project dat nooit werd voltooid: het Paleis van de Sovjets:

Op de site van het Architectuurmuseum kwam ik een mooi overzichtje tegen van bouwprojecten uit de jaren dertig-vijftig van de vorige eeuw. Zij moesten het centrum van Moskou het aangezicht geven dat paste bij de hoofdstad van de socialistische heilstaat. Met die ambitieuze staat als opdrachtgever waren de kosten – dat is duidelijk aan de ontwerpen te zien – geen probleem. Desondanks kwamen de meeste bouwwerken uit het overzicht niet verder dan de tekentafel.

De zware industrie had in de USSR in de jaren dertig absolute prioriteit. Dat is mooi af te zien aan de geplande locatie van het nieuwe Ministerie van Zware Industrie: aan het Rode Plein, pal tegenover het Kremlin, op de plek van het warenhuis GUM. Het moest een complex van 110.000 m3 worden op 4 hectare. Dit is een van de onderwerpen (architecten A. Vesnin, V. Vesnin, S. Ljasjtsjenko) die meedongen naar de opdracht:

Een ander opvallend project (álle projecten in het overzichtje zijn opvallend) is dit bouwwerk:

Het is een van de inzendingen voor een monument voor de “Heroïsche Verdedigers van Moskou”. Al in oktober 1942 werd daar een competitie voor uitgeschreven. L. Pavlov, de  ontwerper van bovenstaand bouwwerk, vond het Rode Plein wel een geschikte locatie. In de verte is, een beetje optimistisch, het Paleis van de Sovjets al ingetekend.

Ook niet gebouwd, het Paleis van de Techniek (A. Samojlov, B. Jefimovitsj), dat onderdak moest geven aan meerdere technische en wetenschappelijke instellingen:

Wél gebouwd, hotel Moskou, zo ongeveer naast het Rode Plein:

Er had nog een Iljitsj Allee naast moeten komen, die zou leiden naar, alweer, het Paleis van de Sovjets. Die allee kwam niet verder dan het begin, waarvan het huidige Manegeplein het overblijfsel is.

En dan het Paleis van de Sovjets, misschien wel het beroemdste gebouw ter wereld dat nooit is gebouwd (wie andere kandidaten voor deze titel weet, ik hoor het graag):

Het moest het grootste gebouw van de wereld worden, op de plek van de opgeblazen Christus-Verlosserkerk, 415 meter hoog, met een immens groot beeld van Lenin bovenop. In 1939 waren de fundamenten gereed, maar de oorlog gooide roet in het eten. De bouw werd nooit hervat en in de bouwput kwam een openluchtzwembad. Dat moest uiteindelijk weer plaatsmaken voor de herbouw van de vernielde kerk.

De Apollo van het Bolsjoj Theater – met of zonder vijgeblad?

(Eerste publicatie: 1-1-2011)

Het is niet mijn gewoonte, maar ik heb nu toch uitgebreid zitten staren naar wat Apollo tussen zijn benen heeft zitten, hier op het bankbiljet van 100 roebel:

Geen twijfel mogelijk, zijn mannelijke rijkdom (мужское богатство), zoals de Russen dat zo aardig omschrijven. Open en bloot.

Het Apollo-beeld van het bankbiljet staat in het echt zo’n twintig meter boven de ingang van het Bolsjoj Theater in Moskou. Het beeld werd in Sint-Petersburg gegoten naar een model van beeldhouwer Pjotr Klodt (Петр Клодт) en werd in 1856 op zijn huidige plaats getakeld. Het Bolsjoj Theater werd de afgelopen jaren grondig gerestaureerd. Ook Apollo werd daarbij onder handen genomen en hier hebt u het resultaat. Ik hoef u geen tweede keer te vragen om even tussen zijn benen te kijken…

1412502_original.jpg

We hebben hier overduidelijk te maken met een discrepantie tussen de Apollo van het bankbiljet en de Apollo van het Bolsjoj. Waar komt dat vijgeblad opeens vandaan? Daarover werd de afgelopen dagen op Russische weblogs druk gediscussieerd. Vanwaar die plotse preutsheid? Of was dat blad al door beeldhouwer Klodt aangebracht? Maar – een goede vraag - je slooft je als beeldhouwer toch niet uit op zo’n fysiek detail om het vervolgens af te dekken? Op foto’s uit de Sovjet-tijd prijkt Apollo zónder vijgeblad. Was het er misschien ooit een keertje afgevallen? Of bewust verwijderd? Maar wanneer dan en waarom? 

De restaurateurs zeggen dat zij zich gebaseerd hebben op afbeeldingen van voor 1917. Daarop staat Apollo met blad. Ook waren er op het beeld zelf sporen zichtbaar van de bevestigingen. Omdat de oude afbeeldingen niet van beste kwaliteit waren, moesten  de restaurateurs bij het vervaardigen van het nieuwe vijgeblad deels een eigen koers varen. Andere vijgebladen – onder meer op de fontijnbeelden in Peterhof – dienden daarbij als voorbeeld. De vraag wanneer nou precies het originele blad is verdwenen, blijft vooralsnog onbeantwoord.

Ik ben nu erg benieuwd naar de biljetten van 100 roebel die nieuw gedrukt gaan worden. Het eerste wat ik doe als ik een vers exemplaar in handen krijg is: even kijken tussen de benen van Apollo.

Overigens is beeldhouwer Pjotr Klodt vooral bekend van zijn paardenbeelden op de Anitsjkov brug in Sint-Petersburg. Daar staan vier wilden paarden die door vier mannen worden getemd. Vijgebladen daar zouden een argument zijn geweest in bovengenoemde discussie, maar de mannelijke rijkdom is op de Anitsjkov brug vier keer zedig bedekt met een doek. De hengstenrijkdom is – met enige moeite – wél zichtbaar, maar dat telt niet, lijkt me. 

En tenslotte nog een kwisvraagje: de Anitskjov brug werd vroeger ook wel Brug van de Achttien Ballen genoemd. Waarom? Het antwoordt krijgt u hier over enkele dagen.

Antwoord: vroeger stond er een agent bij de brug op wacht. Tel zijn rijkdom op bij die van de bronzen mannen en de paarden en je komt aan achttien stuks.

Krijgsgevangenen in een Moskous stadion. USSR - West-Duitsland, 1955. Deel 2.

(Eerste publicatie: 28-06-2001)

Het was een vriendschappelijke wedstrijd, maar het is misschien wel het zwaarst beladen voetbalduel uit de geschiedenis: de Unie van Socialistische Sovjet Republieken tegen de Bondsrepubliek Duitsland, op 19 augustus 1955 in het Moskouse Dinamo Stadion.

De Tweede Wereldoorlog is nog maar tien jaar voorbij, beide landen hebben nog geen diplomatieke betrekkingen, nog altijd zitten zo’n tienduizend Duitse krijgsgevangenen vast in Rusland. Bij het Dinamo stadion is een filiaal ondergebracht van het Kriegsgefangenlager 27, dat zijn hoofdvestiging heeft in Krasnogorsk, ten noorden van Moskou.

De wedstrijd is een initiatief van de Russen. Een delegatie van Spartak Moskou, voor een aantal duels in West-Europa, had in mei 1955 een uitnodiging afgegeven bij de Duitse ambassade in Parijs.

Het is erg warm, die 21ste augustus. De sfeer in het uitverkochte stadion is vriendelijk, de Duitse spelers werpen bloemen het publiek in. West-Duitsland, dat een jaar eerder wereldkampioen was geworden, verliest met 3-2. Op de foto beneden zien we aanvoerder Fritz Walter (zelf krijgsgevangen geweest, maar al in 1945 teruggekeerd in Duitsland) en zijn Russische collega Igor Netto vaantjes uitwisselen. 

Uit Duitsland waren 1.500 supporters per trein naar Moskou gekomen. Zaten de krijgsgevangenen van het Dinamo-filiaal ook op de tribune? Ik kan het me niet voorstellen. Duitse krijgsgevangenen luisterden in elk geval wel mee naar het radioverslag, zoals ene Horst Schüler, in het dorpje Revda in de Oeral. Hij herinnert zich:

"Als die deutsche Nationalhymne erklang, haben viele erstmal Rotz und Wasser geheult. Nicht, dass Sie glauben, da wären irgendwelche nationalistischen Regungen hochgekommen. Nein, das war einfach die Heimat in Musikform. Und man darf ja nicht vergessen, dass die Kriegsgefangenen zehn und mehr Jahre in Haft gesessen hatten."

Dat West-Duitsland verloor, nou ja. "Das war nicht so wichtig. Uns galt das Spiel vor allem als Omen, als Vorzeichen. Man hatte so eine Ahnung, dass es nicht mehr lange dauern kann, bis wir nun endlich entlassen werden."

Enkele weken later brengt bondskanselier Adenauer een bezoek aan Moskou. De diplomatieke betrekkingen worden hersteld en nog voor het einde van het jaar zijn de laatste krijgsgevangenen terug in Duitsland.

Hier deel 1.

Krijgsgevangenen in een Moskous stadion. USSR – West-Duitsland, 1955. Deel 1.

(Eerste publicatie: 25-06-2011)

Bovenstaande foto is gemaakt op 11 oktober 1946. Duitse krijgsgevangenen hebben het veld van Dinamo Moskou sneeuwvrij gemaakt voor de wedstrijd tegen Dinamo Tbilisi. En je ziet ze denken: we zitten natuurlijk liever thuis in de Heimat, maar het had een stuk slechter gekund! We hebben a: de oorlog overleefd en b: een kamp boven de poolcirkel had ook gekund.

Het stadion van Dinamo was tijdens en na de oorlog een filiaal van het Kriegsgefangenenlager No.27 in Krasnogorsk, ten noorden van Moskou. Kamp 27 bestond negen jaar en kreeg in totaal zo’n 50.000 gevangenen binnen de poorten. Net als alle andere krijgsgevangenen in de USSR werden zij ingezet als arbeidskrachten in bijna alle onderdelen van de economie. (Door Duitsers gebouwde huizen, in Sint-Petersburg bijvoorbeeld, herken je nu nog meteen.)

Het kampfiliaal bij het Moskouse Dinamo Stadion telde zo’n driehonderd man. Ze moesten het stadion onderhouden en zullen daarnaast ook elders in de stad zijn ingezet. Het stadion diende ook als een van de verzamelpunten voor de tienduizenden gevangenen die op 17 juli 1944 door de stad moesten paraderen. Ze werden van her en der aangevoerd en na afloop weer op transport gezet naar de diverse kampen. Onderstaande foto is gemaakt door een toeschouwer, en daaronder staat een ‘officieel’ filmverslag. Let aan het slot op de tankwagens met water die, zeer symbolisch, de straten schoonspuiten. (De verzamelplaats aan het begin van het filmverslag is niet het Dinamo stadion, maar de Moskouse paardenrenbaan.)



Hier deel 2

Christus-Verlosserkerk in Moskou. Of... Is Google Maps de weg kwijt?

(Eerste publicatie: 25-4-2011)

Vladimir Kirejev - Spiegel

Een opvallende bezoeker... Ik denk dat hij even komt controleren hoe het nu zit. Of ze daar bij Google Maps echt de weg kwijt zijn, of dat er inderdaad groot (en vervelend) nieuws te melden is…

Tik bij Google Maps in: Christus-Verlosserkerk of Храм Христа Спасителя. En wat zie je – even inzoemen – verschijnen? Zowel op de kaart als op het satellietbeeld? Het Paleis der Sovjets. Althans, dat is de naam die Google Maps geeft aan de Moskouse Christus-Verlosserkerk. Dat is een beetje wrang.


De originele Christus-Verlosserkerk werd in 1931 opgeblazen. Ze moest plaatsmaken voor een megalomaan gebouw: het Paleis der Sovjets. De bouw daarvan wilde niet vlotten en uiteindelijk kwam er op die plek een openluchtzwembad. Na het vertrek van de goddeloze communisten werd het zwembad gedempt en de Christus-Verlosserkerk herbouwd. 

Kennelijk hebben ze bij Google Maps een oude, optimistische Sovjet-plattegrond gebruikt, waarop het Paleis der Sovjets al stond ingetekend. Raar is dan wel, dat het metro-station tegenover de kerk wél de goede naam heeft gekregen: Kropotkinskaja. Terwijl dat station tot ver in de jaren vijftig Paleis der Sovjets heette… 

Kan een corrupte Moskouse ambtenaar zich een jacht veroorloven?

(Eerste publicatie: 23-4-2011)


Is die boot van hem of is die boot niet van hem? Die vraag houdt bloggers in Rusland al een paar dagen bezig.

Op de foto zien we Aleksandr Kornejev, ambtenaar in de Moskouse wijk Jasenevo. Hij staat voor een fraaie boot met de naam Aleksandr K. Kornejev is niet echt een hoge piet, maar behoort in Jasenevo wel tot de bestuurlijke elite die daar de dienst uitmaakt. Er zijn nogal wat conflicten met de wijkbewoners over bestemmingsplannen en nieuwbouwprojecten. Een lokale activiste plukte bovenstaande foto van Odnoklasniki (een soort Hyves). Volgens haar het bewijs dat Kornejev zijn baan als ambtenaar vooral gebruikt ter zelfverrijking. En toen waren de rapen gaar. 

De foto van ambtenaar Kornejev met ‘zijn’ jacht vloog rond over het net, vergezeld van felle, verbitterde commentaren. Kornejev is hoofd van de DEZ in Jasenova. De DEZ (Moskou telt er 124) is een overheidsinstelling die de gebouwen in een wijk onderhoudt – met geld van de overheid en van de bewoners… 

Dat ambtenaar Kornejev bij zijn dagelijks werk zijn eigen zakken niet vergeet te vullen, daar twijfelt niemand aan. Maar zou hij daarvan een jacht kunnen kopen? Was het niet gewoon toeval, die boot met ‘zijn’ naam en had hij die foto voor de grap gemaakt? Er doken meer foto’s op, onder meer genomen op Bali, wijzend op een levensstijl die niet zou moeten passen bij een ambtenaar:

getImage3.jpg

Verdacht (die kapiteinspet!), maar nog altijd geen bewijs. Kornejev zelf reageerde. Dat jacht is helemaal niet van mij, ik vond het gewoon grappig, die naam, en bovendien, kijk naar de datum: 17 juli 2010. Ik ben pas hoofd van de DEZ sinds 19 september 2010. Kornejev voelt zich in zijn eer aangetast en stapt naar de rechter. De activiste die de foto-met-boot verspreidde is inmiddels twee keer telefonisch bedreigd, Kornejev zou niet weten door wie.

Is die boot nou van Kornejev of niet? Ik steek mijn hand niet voor ‘m in het vuur. (U ook niet, neem ik aan.) Directeur van zo’n DEZ word je niet zo maar, dat is een lucratieve post met weidse mogelijkheden. Om zo’n post te bemachtigen hebt je contacten en contanten nodig. Het kan niet anders, onze ambtenaar Kornejev beschikt over beide. Maar die boot… Het moet toch niet zo moeilijk zijn om daar achter komen? Ik blijf het volgen, ik kom er op terug.

De Russische overheid en het volk… Toevallig kwam ik gisteren een paar regels tegen uit het dagboek van Lev Tolstoj. Op 5 oktober 1881 schreef hij in Moskou, ontzet over de kloof tussen arm en rijk: “De schurken, die het volk hebben bestolen, hebben zich verzameld, ze hebben soldaten en rechters gerekruteerd om hun orgiën te beschermen, en ze vieren feest.”

In Moskou en geen zin in files? Bel de ambulance! - deel 2.

(Eerste publicatie: 5-4-2011)

Gisteren liet ik u zien hoe je in Moskou de hopeloze files kan omzeilen: u belt een ambulance, die u zonder veel omwegen, met zwaailicht en sirene, naar uw bestemming brengt. Ook als u kerngezond bent. Hieronder een tweede voorbeeld. Onze ‘patiënt’ meldt bij de centrale dat hij vervoer nodig heeft. Regelen we voor u! Kost 4.500 roebel (112 euro), u wordt zo meteen teruggebeld. De boeiende dialogen die dat oplevert (vanaf 0.43), vindt u onder het filmpje in een iets ingekorte vertaling. (Dmitrovskaja en Teatralnaja zijn locaties in Moskou):



- Dit is de medische kliniek. Mij is doorgegeven dat u medische hulp nodig hebt. Wat is er met u gebeurd?
- Ik moet van Dmitrovskaja naar Teatralnaja. En het liefst snel. Maakt niet uit wat voor diagnose u opschrijft. Als het maar snel is, ik kom te laat.
- De patiënt bevindt zich op de Dmitrovskaja?
- Ja.
- Maar wat voor diagnose, al is het maar ongeveer?
- Weet ik niet, schrijft u maar op: diaree.
- Buikpijn?
- Ja.
- En wat zit er op Teatralnaja?
- Mijn werk, maar schrijft u maar op een privé-arts of zo. Misschien zit er een ziekenhuis vlakbij. Schrijf maar op dat het vervoer naar een ziekenhuis was.

En daar (op 2.09) belt de chauffeur van de ambulance zelf. Die - ook niet van gisteren - gaat niet meteen akkoord. Kwestie van scherp onderhandelen:

- Dit is de dokter van de ziekenauto. Wat wilt u precies?
- Dat ik daarheen gebracht wordt. Naar Teatralnaja.
- En wat is er met u gebeurd?
- Ik moet gewoon naar Teatralnaja gebracht worden. Ik heb dat al aan drie mensen uitgelegd.
- Nee, begrijpt u, wij zijn voor medisch vervoer, we zijn geen taxi. Is er medisch iets?
- Ja, schrijft u maar op dat ik diaree heb.
- Nee, diaree, dat is wat anders, dan is het geen vervoer. Dan zijn we verplicht u op te nemen.
- Schrijft u op dat ik m’n been gebroken heb en dat ik naar een privé-arts moet. Dat is toch niet zo moeilijk? Ik betaal, ik weet dat dat bij u 4.500 roebel kost.
- Dat begrijp ik best, dat geld, maar wij houden ons met medische zaken bezig. We zijn geen taxi.
- Kunt u mij dan als patiënt vervoeren?
- Theoretisch wel, maar u hebt de centrale al gezegd dat u in feite een taxi nodig hebt. Als er een controle is, loop ik zelf tegen de lamp.
- Nou goed, schrijft u dan officieel op dat ik ergens pijn heb.
- Dan zijn we met verzinsels bezig. Er is geen medische indicatie voor vervoer. U wilt gewoon ergens zo snel mogelijk naar toe.
- Ja. Voor spoed kan ik u zelf extra betalen.
- Dat geld interesseert me niet, dat gaat toch naar de kas… U hebt de centrale alle gegevens
gegeven? 
- Ja, die heeft het adres.
- Goed, we komen er aan.

Op de bon staat (lees ik dat goed?) 6.161 roebel. Hoe dat bedrag tot stand is gekomen en wat er dan in de zakken van de chauffeur verdwijnt, weet ik niet.

Verder moet nog worden opgemerkt dat deze filmpjes (er zijn er meer) betrekking hebben op commerciële ambulancediensten. Ook als je echt wat hebt, moet je bij hen voor het vervoer betalen. Wie dat niet wil, belt alarmnummer 03.

(Lees vooral ook de commentaren bij de filmpjes, op youtube en via het linkje hierboven. Daar kan je een apart verhaal over schrijven.)

In Moskou en geen zin in files? Bel de ambulance! – deel 1.

(Eerste publicatie: 4-4-2011)

Stel, je wilt in Moskou snel van A naar B. Dat is door alle files in de stad vrij lastig, zo niet onmogelijk. Hoge functionarissen lossen dat probleem op door een blauw zwaailicht op hun dak te zetten en zich verder – tot grote ergernis van de overige weggebruikers - weinig aan te trekken van de verkeersregels.

Voor de gewone burger is er een andere uitweg: je belt een ziekenauto. Kost een paar centen, maar je komt er inderdaad redelijk snel mee van A naar B. Op onderstaand filmpje ziet u wat u moet doen. U belt een ambulancedienst en vraagt of ze ook aan transport doen. Ja hoor, dat doen ze, en u krijgt het nummer van de dispetsjer (zeg maar: de centrale): 921-33-66.

De beller op het filmpje legt uit dat hij vanuit huis met spoed naar hotel Oekraïne moet. “Ik ben in principe gezond, maar ik ben bang om in de file te belanden”. Het meisje van de centrale vindt het allemaal prima. Hoe laat wilt u de auto? En voor 6.000 roebel (150 euro) wordt meneer thuis afgehaald en met de ambulance (met zwaailicht en sirene) afgezet bij hotel Oekraïne.

Aan het einde van de rit krijgt de passagier keurig een bon overhandigd. (Voor de verzekering?) De chauffeur zegt nog: mondje dicht, hoor! Ja natuurlijk, zegt de passagier.

Het kan trouwens nog gekker. Morgen deel 2.