(Eerste publicatie: 23-8-2013)
In het boek Личный архив (Persoonlijk archief) van de onvolprezen Benedikt Sarnov las ik een hoofdstuk over zanger/dichter Aleksandr Galitsj (1918-1977) en ik vroeg me af: waarom was zijn repertoire nagenoeg onbekend bij ons, studenten Russisch, in de tweede helft van de jaren zeventig?
Boelat Okoedzjava, Vladimir Vysotski, daar hadden we elpees van. Ik zong tijdens de afwas mee met cassettes: Женщина плачет: муж ушел к другой. Ее утешают, а шарик летит. De betekenis was je niet altijd duidelijk (а шарик летит … hoezo dan?), maar de lol dat je een Russisch liedje kon meezingen was daar niet minder om.
Eén oorzaak van ons gebrek aan kennis, was uiteraard dat er geen officiële opnamen van Galitsj bestonden. Maar er was nog een reden. In het boek van Sarnov stonden wat coupletten. Daaruit werd meteen duidelijk: Galitsj stond indertijd te ver van ons vandaan. Was Okoedzjava voor ons, studenten met nog maar weinig kennis van Rusland en de Sovjetunie, soms al lastig te begrijpen, Galitsj kwam helemaal van een andere planeet. Terwijl juist zijn liedjes, indien uitgelegd, ons veel over die andere planeet (de Sovjetunie) duidelijk hadden kunnen maken.
Het lied waar Sarnov uit citeert, heet: О том, как Клим Петрович выступал на митинге в защиту мира. (Over hoe Klim Petrovitsj optrad tijdens een meeting voor de vrede - de tekst plus losse vertaling volgen onderaan).
Twee namen komen onmiddellijk bovendrijven: Zosjtsjenko en Vojnovitsj. Beiden hebben dezelfde droge ironie als Galitsj. Met Vojnovitsj heeft Galitsj dan nog gemeen, dat ook hij zich richtte tegen de officiële Sovjet-leer en wat daar aan loze bombast aan vastzat – en dat was heel wat. De ironie van Vojnovitsj is scherper (bij hem is het sarcasme nooit ver weg), maar Galitsj is in zijn woorden niet minder recht door zee. Zijn boodschap aan alle overheidsfunctionarissen, dienaren van die holle Sovjet-ideologie: jullie zijn een stelletje non-valeurs en mij neem je niet in de maling.
In mijn volgende stukje wat meer over het leven van Galitsj en ook over de verdere lotgevallen van Klim Petrovitsj.
Over hoe Klim Petrovitsj optrad tijdens een meeting voor de vrede.
У жене моей спросите, у Даши,
У сестре ее спросите, у Клавки,
Ну, ни капельки я не был поддавши,
Разве только что - маленько - с поправки!
Vraag het m’n vrouw, Dasja
Vraag het haar zus, Klavka
Ik was voor geen druppel aangeschoten
Hooguit had ik er eentje genomen omdat ik weer beter was…
Я культурно проводил воскресенье,
Я помылся и попарился в баньке,
А к обеду, как сошлась моя семья,
Начались у нас подначки да байки!
Ik had de zondag beschaafd doorgebracht
Ik had me gewassen en zitten zweten in de banja
Toen ons gezin zich voor het eten verzameld had
Begonnen onze plagerijtjes en verhalen
Только принял я грамм сто, для почина
(Ну, не более, чем сто, чтоб я помер!),
Вижу - к дому подъезжает машина,
И гляжу - на ней обкомовский номер!
Had ik net een borrel op, om te beginnen
(Eentje maar, ik zweer het op m’n graf)
Komt er een auto op het huis aangereden
En ik zie: een nummerbord van het partijcomité!
Ну, я на крылечко - мол, что за гость,
Кого привезли, не чеха ли?!
А там - порученец, чернильный гвоздь,
"Сидай, - говорит,- поехали!"
Ik het bordes op: wat is dat voor gast
Wie hebben ze gebracht, een Tsjech soms?
En de boodschapper, een pennelikker:
Stap in, zegt ‘ie, we gaan!
Ну, ежели зовут меня,
То - майна-вира!
В ДК идет заутреня
В защиту мира!
И Первый там, и прочие - из области.
Nou, als ze me roepen
Dan gaan de trossen los!
Een ochtenddienst in het Cultuurhuis
Voor de vrede!
De Eerste [Secretaris] is er ook
En de de rest uit de provincie
Ну, сажусь я порученцу на ноги,
Он - листок мне,
Я и тут не перечу.
"Ознакомься,- говорит,- по дороге
Со своею выдающейся речью!"
Ik zit bij de pennelikker op schoot
Hij geeft me een stuk papier
Ook nu ga ik niet tegen hem in
“Lees je prachtige toespraak
onderweg maar door”, zegt ‘ie.
Ладно - мыслю - набивай себе цену,
Я ж в зачтениях мастак, слава Богу!
Приезжаем, прохожу я на сцену,
И сажусь со всей культурностью сбоку.
Ik denk: best, doet m’n reputatie goed,
Ik ben ik een kei in voorlezen, God zij dank!
We komen aan, ik ga het toneel op
Met al mijn beschaafdheid zet ik me aan de zijkant.
Вот моргает мне, гляжу, председатель:
Мол, скажи свое рабочее слово!
Выхожу я,
И не дробно, как дятел,
А неспешно говорю и сурово:
Ik zie dat de voorzitter me een knipoog geeft:
Laat het woord van de arbeider klinken!
Ik loop naar voren
En niet trillend als een specht
Maar kalm praat ik en streng:
"Израильская,- говорю,- военщина
Известна всему свету!
Как мать, - говорю,- и как женщина
Требую их к ответу!
“De Israëlische oorlogsmachine, zeg ik,
Kent de hele wereld!
Als moeder, zeg ik, als vrouw,
Roep ik hen ter verantwoording!
Который год я вдовая,
Все счастье - мимо,
Но я стоять готовая
За дело мира!
Как мать вам заявляю и как женщина!.."
Al zo veel jaar ben ik weduwe
Alle geluk gaat aan me voorbij
Maar ik ben bereid
om de zaak van de vrede te verdedigen!
Dat verklaar ik hier, als moeder en als vrouw! …”
Тут отвисла у меня, прямо, челюсть,
Ведь бывают же такие промашки! -
Этот сучий сын, пижон-порученец
Перепутал в суматохе бумажки!
Toen viel mijn mond gewoon open
Wat een blunder, zeg!
Die lamzak, die uitslover van een pennelikker
Heeft in de drukte de papiertjes verwisseld!
И не знаю - продолжать или кончить,
В зале, вроде, ни смешочков, ни вою...
Первый тоже, вижу, рожи не корчит,
А кивает мне своей головою!
En ik weet niet – ga ik door of rond ik af,
In de zaal klinken geen lachjes, geen geloei
De Eerste vertrekt ook geen spier, zie ik
En knikt me toe met z’n hoofd!
Ну, и дал я тут галопом - по фразам,
(Слава Богу, завсегда все и то же!)
А как кончил -
Все захлопали разом,
Первый тоже - лично - сдвинул ладоши.
Dus ik in galop langs de zinnen
(God zij dank, altijd en overal hetzelfde)
En toen ik klaar was
Begon iedereen te klappen
De Eerste bewoog zijn handjes ook - in eigen persoon.
Опосля зазвал в свою вотчину
И сказал при всем окружении:
"Хорошо, брат, ты им дал, по-рабочему!
Очень верно осветил положение!"...
Вот такая история!
Daarna riep hij me bij zich in zijn domein
En zei, met zijn hele entourage erbij:
“Je hebt ze er goed van langs gegeven, als een arbeider!
Je hebt de toestand correct belicht.”
Zo is het gebeurd!
Hier deel 2.