————————-
Astrachan, 2019. Leden van de militairistische ‘padvinderij’ Joenarmija. (Foto: Egbert Hartman)
——————
Dit is een iets ingekorte vertaling van een artikel van blogger Dmitry Chernyshev. Met onderaan enkele opmerkingen van mijzelf.
Poetin heeft niet alleen het verleden en heden van Rusland door de wc gespoeld, maar ook de toekomst. De inwoners van Rusland zien alleen de rechtstreeks gevolgen van de oorlog (eindeloze rijen van nieuwe graven, de gemilitariseerde economie, stijgende prijzen, enz.), maar dat is slechts het topje van de ijsberg. Rusland verrandert razendsnel in een derdewereldland. In een voor niemand interessante, armoedige, uitgewoonde provincie, waar alleen de geestelijke waarden van de tsjekisten en van het militair patriottrisme opgeld doen, en verder niks.
Door de Russische wetenschap kan al een streep gehaald worden. Tienduizenden van de beste geleerden zijn vertrokken. Wetenschappelijke banden zijn verbroken, en er bestaat geen nationale wetenschap, zoals er ook geen Russische wiskunde of natuurkunde bestaat. Alle moderne wetenschap wordt gevormd door samenwerking van duizenden collectieven in heel de wereld. Geen enkele normale wetenschapper zal nog samenwerken met Rusland. De achterstand wordt snel groter en spoedig zal de kloof tussen Rusland en het Westen net zo groot zijn als die tussen Noord- en Zuid-Korea.
Rusland heeft een hele generatie slimme en talentvolle mensen verloren. Vertrokken zijn regisseurs, zakenlui, programmeurs, schrijvers, kunstenaars. Hun kinderen worden geboren en groeien op buiten Rusland. En innovaties hangen rechtstreeks af van de dichtheid van de creatieve klasse. Silicon Valley is niet ontstaan dankzij Stanford, maar door de samenklontering van talenten. Beneden een bepaalde dichtheid blijven innovaties uit.
Rusland verandert in een doodsbang land waar genieën niet overleven. Iedereen is bang voor verklikkers en spionnen. Al vijf jaar houdt niemand zich bezig met de infrastructuur (alles voor het front), en dus kan je wachten op tientallen technische ongelukken, die geweten zullen worden aan het gekonkel van vijandige agenten. Alle mislukkingen aan het front worden ook op het conto geschreven van spionnen en verraders – Rusland wordt onvermijdelijk overspoeld door een golf van spionnenmanie.
Rusland heeft niet alleen de toegang verloren tot wetenschappelijke ontdekkingen, maar ook tot de modernste technologieën. Terwijl het land tanks in elkaar nagelde, heeft het de revolutie gemist in AI, in biotechnologieën en op nog tientallen andere moderne terreinen. De achterstand bedraagt al minimaal vijftien jaar en wordt razendsnel groter. Maar dat is nog slechts kinderspel.
Het culturele isolement is nog erger dan het wetenschappelijke. Onderwijshervorming in Rusland kan je vergeten – spiritualiteit, patriottisme en militaire training zullen de mode bepalen. Men zal bang zijn om een slimme generatie te kweken – die vertrekt vervolgens, en waarom zou je de kaders kweken voor andere landen? Culturele uitwisselingen tussen scholen komen er niet meer, want stel dat de kinderen het daar leuk vinden en daar blijven? Van Peter de Grote weten we dat hij het raam op het Westen heeft opengehakt. Dat wordt nu dus weer stevig dichtgemetseld. En zonder culturele uitwisseling verandert een land in een moeras.
Je hebt de term soft power: het vermogen om invloed uit te oefen op de buren door een aantrekkelijke cultuur, door aantrekkelijke waarden, een manier van leven – en niet door militaire kracht. Er kwamen buitenlandse studenten naar Rusland, de Russische taal werd verstaan in alle landen van de voormalige USSR – dat wordt allemaal verleden tijd. Er waren mensen blij over de breuk met het Bologna-onderwijssysteem? Wel, kinderen met talent komen niet meer naar Rusland om te studeren, het diploma dat ze halen wordt door niemand erkend. Het Russisch wordt snel vergeten, mensen willen de taal van de agressor niet meer spreken.
Osjevensk, provincie Archangelsk, 2018. (Foto: Egbert Hartman)
U denkt dat het massale wegpompen van mensen uit de dorpen naar het front zonder gevolgen zal blijven? Vergeet het maar. Het uitsterven van de provincie versnelt in hoog tempo. In het noorden van Europees Rusland wonen al twee keer zo weinig mensen als dertig jaar geleden. In heel het uitgestrekte Verre Oosten wonen nog maar een paar miljoen mensen. Heel het land klontert samen in een paar grote steden, de rest verandert in een onbevolkte woestenij.
En binnen Rusland begint de ‘interne emigratie’. Dronkenschap en kletsen aan de keukentafel. De horizontale banden tussen mensen gaan kapot. Daardoor verliezen innovaties aan snelheid - niet omdat er geen technologieën zijn, maar omdat niemand een ander nog vertrouwt. De oorlog fixeert het bewustzijn op ‘wegkruipen en overleven’. Dat is het precies het tegenovergestelde van ‘je ontwikkelen en experimenteren’. Intelligente en eerlijke mensen gaan niet werken voor een misdadig regime, waardoor de negatieve selectie voortgaat.
De uiterst belangrijke economische complexiteitsindex (ECI) is een rangschikking naar variatie en complexiteit van exportgoederen. Rusland bezette tot aan de oorlog een middenpositie (grondstoffen en enkele hoogwaardige technologieën), maar is inmiddels ver weggezakt. De hoog-technologische export is dood (sancties plus uitstroom van kaders) en Rusland keert snel snel terug naar een mono-economie (olie, gas, graan). Een valkuil voor tientallen jaren, waar je erg moeilijk weer uitkomt. En een daling van de gas- en olieprijzen is catastrofaal – het land produceert nauwelijks zelf iets.
De dominante positie van de tsjekisten en andere machtsstructuren (силовики) is niet alleen dodelijk voor wetenschap en cultuur, maar ook voor de economie. Een hele generatie ondernemers in Rusland gaat verloren. Wat hebben startups nodig? Investeerders, een eerlijk rechtssysteem, technologieën en succesvolle ondernemers als voorbeeld. En je moet je onderneming kunnen uitbreiden en toegang hebben tot de wereldmarkt. Maar wat hebben we in werkelijkheid? De rechtsspraak is tot op het bot verrot, elk bedrijf kan je met één telefoontje worden afgepakt. Grote investeerders zijn vertrokken. Je hebt geen toegang tot de wereldmarkt, want ben jij niet toevallig een spion? Denk aan het mopje over Elon Musk: “Waarom is SpaceX in Rusland onmogelijk? Omdat Musk al in de cel zou zijn beland vanwege PayPal.” En waarom zou je dan investeren in je bedrijf, risico’s nemen en achttien uur per dag werken, als morgen tsjekisten of Tsjetsjenen alles van je afpakken?
En alles wat hier is opgesomd, is maar een deel van de negatieve factoren. Hun effect vermenigvuldigt zich: hoe slechter de situatie wordt, hoe sneller alles achteruitgaat. De immateriële verliezen door de oorlog zijn voor Rusland veel groter dan de materiële. De toekomst zijn niet de technologieën, de toekomst is de cultuur die die technologieën voortbrengt. Landen gaan veel vaker ten onder aan het onvermogen om zichzelf te vernieuwen, dan aan nederlagen of Pyrrus-overwinningen.
Dmitry Chernyshev, 25 november 2025.
———————
Nizjni Novgorod, 2018. (Foto: Egbert Hartman)
———————
Dmitry Chernysjev, woonachtig in Israël, is niet van de subtiele betogen. Maar al komt slechts de helft van zijn voorspellingen uit, dan nog is de schade die Poetin in Rusland aanricht van misdadige proporties. De merites van Chrenysjevs uitspraken over de economie kan ik niet goed beoordelen. Wel ben ik thuis op het gebied van onderwijs, en dan met name waar het internationale uitwisselingen betreft. Ik was zo’n buitenlandse student die naar Rusland kwam, samen met – verspreid over meerdere jaren – (vooral) andere slavisten. Een aantal van ons groeide uit tot oprechte, betrokken ambassadeurs van de Russische cultuur, met kennis uit eerste hand; personificaties van de soft power – zonder dat we daarbij (een enkele uitzonder daargelaten) de ogen sloten voor de minder aangename kanten van de Russische samenleving. Die deur is dicht, het raam is dichtgemetseld, de banden zijn verbroken. Waarbij nog moet worden opgemerkt dat niet alleen Rusland hier schade van ondervindt. Kennis van het Russisch en van Rusland is – een open deur - van groot belang. Het zal aan die kennis in Nederland steeds meer gaan ontbreken. Totdat uiteindelijk niemand hier nog weet hoe het in Rusland ruikt
——————-