politiek

Poetins schijnstabiliteit

—————-

Jarenlang werd de Russische president Poetin in eigen land – en ook door zijn verstehers in het Westen – geprezen om de stabiliteit die hij zijn land had gebracht. Tegen de achtergrond van de chaotische, voor menig Rus angstaanjagende jaren negentig, was die lof begrijpelijk. Het contrast met de verwarrende jaren die volgden op het uiteenvallen van de USSR, verklaarde in elk geval de enorme waarderingscijfers die de president in de eerste tien jaar van deze eeuw in eigen land ten deel vielen.

Inmiddels liggen de jaren negentig twintig jaar achter ons. Hoog tijd om de vraag te stellen: hoe stabiel is de situatie in Rusland nu werkelijk? Hoe rustig is het vaarwater waarheen het land is gedirigeerd dan wel afgedreven? Ik vrees dat er sprake is van schijnstabiliteit. Onder de oppervlakte, achter de schermen, is een strijd gaande tussen clans die geen boodschap hebben aan het welzijn van het vaderland. Zij zien met het naderende einde, in 2024, van Poetins laatste termijn vooral hun eigen economische (en misschien zelfs fysieke) welzijn – ten zeerste verbonden met het systeem dat door hun patroon is opgetuigd – in gevaar komen.

Er zijn onder Poetin geen instellingen van de grond gekomen die zouden kunnen bijdragen aan enige stabiliteit-op-langere-termijn – denk aan een onafhankelijke rechtspraak, aan een serieus te nemen parlement. De machthebbers in den lande zijn in de eerste plaats verantwoording schuldig aan de boven hen geplaatsten in de machtspiramide, niet aan hun kiezers. Er is geen heldere procedure voor de opvolging van de man aan de top. Ja, er zullen verkiezingen komen, maar de echte strijd zal achter de schermen plaatsvinden – sterker nog: die is al gaande.

De planeconomie van de USSR heeft plaatsgemaakt voor een claneconomie. Politiek en economie zijn zo hecht met elkaar verweven geraakt, dat de politieke dood van de ene clan het economische brood van de andere betekent. Het lijkt me geen recept voor algemeen welzijn en stabiliteit.

Hier moest ik aan denken bij het lezen van onderstaande uiteenzetting van Leonid Volkov, die deel uitmaakt van het team van politicus Aleksej Navalny. Hij bekijkt de huidige en komende ontwikkelingen in Rusland vanuit het perspectief van de elkaar bestrijdende clans. Een volledige verklaring voor de gebeurtenissen in Rusland biedt Volkov niet, naar mijn idee. En hij draaft misschien wat door (gaan er echt schoten vallen?, wordt de annexatie van Wit-Rusland echt als optie gezien?). Maar zijn perspectief lijkt me handzaam om de ontwikkelingen in Rusland in elk geval deels te duiden. (De jaartallen 2018 en 2024 die Volkov noemt, duiden op de laatste en volgende presidentsverkiezingen.)

—————————

Leonid Volkov - Een korte uitleg van alles wat er in Rusland op dit moment gebeurt en de komende vijf jaar gaat gebeuren.

Leonid Volkov

1. De Russische politieke elite in brede zin, met al haar clans, heeft de zin van haar bestaan al geruime tijd geleden teruggebracht tot

a) stelen
b) zichzelf in stand houden en zichzelf reproduceren.

2. Tot maart 2018 stond doelstelling b) voorop: er moesten nog zes rustige jaren worden gewonnen. Onmiddellijk na de herverkiezing van Poetin kreeg doelstelling a) prioriteit. Zes jaar is een lange termijn. Er kon uitgerust worden van de doelstelling om zichzelf in stand te houden en zichzelf te reproduceren en men kon zich vol overgave gaan bezighouden met diefstal. (In cijfers ziet dat er zo uit: het weggesluisde kapitaal bedroeg in 2017 volgens gegevens van de Centrale Bank 25 miljard dollar, in 2018 al 68 miljard – 2,7 keer zoveel.)

3). Het verschil tussen deze periode van diefstal en voorgaande vergelijkbare perioden zit ‘m in het feit dat de elite deze keer een vaag voorgevoel heeft dat dit weleens de laatste zou kunnen zijn. De rating van de bejaarde leider daalt, de politieke instabiliteit groeit en – het belangrijkste verschil met voorheen – het ontbreekt aan een doordacht scenario-2024. Althans, Poetin heeft zijn elites nog geen enkel scenario gepresenteerd. En als zij zelf nadenken, zien ze bij elk potentieel scenario grote problemen.

4. Bij afwezigheid van betere voorstellen of andere ideeën moet elk lid van Poetins elite die verantwoordelijk is voor de diefstal op een bepaald terrein (of dat een grondstoffensector is, een regio, bij overheidscontracten of een ander economisch gebied), er daarom simpelweg ernstig rekening mee houden dat deze vijf jaar de laatste zijn. En in die vijf jaar moeten de volgende doelstellingen worden bereikt:

a) zo veel mogelijk stelen
b) de buit legaliseren
c) de eigen veiligheid garanderen in het Rusland van na Poetin, hoe dat er dan ook bij zal staan.

5. En dat zijn ze aan het doen, zo goed als ze kunnen. En omdat de totale omvang van de taart aanzienlijk kleiner is geworden (en de tendentie vertoont om nog verder te krimpen), zijn de strategieën van de leden van de elites antagonistisch van aard. Daar zit de grootste verandering: tot 18 maart 2018 hadden ze allen een gemeenschappelijk doel (nog zes jaar winnen), maar nu hebben ze allemaal tegenstrijdige doelen (zo veel mogelijk jatten). Dat verklaart de explosieve verscherping van alle bestaande conflicten en het ontstaan van nieuwe, het ingang zetten van een ongehoord aantal strafzaken in het kader van conflicten binnen de elites. En zeer binnenkort gaat er ook geschoten worden.

6. Juist dat heeft de weg geplaveid voor het dramatische, totale verlies aan bestuurbaarheid in alle lagen van het door Poetin opgebouwde systeem. Elke Zolotov, Prigozjin of Setsjin gaat zijn gang en laat dingen gebeuren die een paar jaar geleden nog ontoelaatbaar waren. In die zin zijn de ingestorte ratings, de nederlagen bij regionale verkiezingen en overige ontwikkelingen van het afgelopen jaar niet de oorzaak, maar het gevolg van het verlies aan bestuurbaarheid.

Kargopol (provincie Archangelsk). Op de muur staat een protest tegen nieuwe vuilnisbelten in de regio voor Moskous afval.

7. Om de bestuurbaarheid te herstellen, moet Poetin zijn minions in de eerste plaats een helder, begrijpelijk en uitvoerbaar scenario-2024 presenteren. Eentje waarin ze allemaal geloven, zodat ze een beetje tot rust komen. Volgens het Kremlin – alles wijst daarop – kan het enige scenario dat daaraan voldoet verbonden zijn met het opslokken van Wit-Rusland in een Unie-staat. Dat dan aan de bevolking verkopen als de nieuwe Krim, het herstel van de USSR en het bijeenbrengen van Russische gebieden,  en dan het constitutionele probleem van de derde termijn in een klap oplossen. (Tussen haakjes merken we op dat er sprake is van een zeer heldere en angstaanjagende analogie. De Krim, een gebied van een buitenlandse staat, overwegend bevolkt door Russischtaligen, is Poetins Sudetenland, en Wit-Rusland, een complete buitenlandse, overwegend Russischtalige staat, is Poetins Oostenrijk.) Het probleem is alleen dat het nu geen 1938 is en dat een anschluss uiterst lastig te realiseren zal zijn. En het is natuurlijk ook volledig onaanvaardbaar voor de Wit-Russische elites. Vandaar het recente gedans van Poetin rond Loekasjenko en de recente handelingen en verklaringen van Loekasjenko.

8. Zolang Poetin zijn belangrijkste dienaren geen oplossingen toont voor het probleem-2024, leven zij met een zandloper in hun hoofd, die de zes jaar – vijf al! –  aftelt. En zolang is dat niet: ik zeg het nog een keer, er moet niet alleen gestolen worden, de buit moet ook gelegaliseerd, weggesluisd en in veiligheid worden gebracht.

9. Alleen vanuit die posities moet gekeken worden naar elk conflict tussen de oligarchen, de leden van leger en geheime diensten en ambtenaren, naar elk wetsvoorstel, naar elke publieke verklaring.

10. Een aanschouwelijk voorbeeld: het ‘soeverein’ maken van het [Russische] internet. Iedereen die de technische kant daarvan begrijpt, begrijpt ook dat daar miljarden dollars voor nodig zijn en op zijn minst 3-5 jaar. Maar dat is veel te lang, in zulke termijnen wordt niet meer gedacht. Daarom wordt er een hysterische en onwerkbare wet aangenomen, waar ze in technisch opzicht niets mee kunnen, maar waarmee voor 1 november 2019 wel 30 miljard roebel moet zijn binnengehaald. En voor dat snelle binnenhalen van die 30 miljard wordt die wet aangenomen, voor niks anders.

Dit is slechts één voorbeeld op een mij vertrouwd terrein, maar elk ander helder fenomeen van de laatste tijd (waarom was er zo’n haast met de pensioenhervorming?, waarom worden er zo koortsachtig nieuwe belastingen ingevoerd, ondanks alle politieke problemen die daaraan verbonden zijn?, waarom worden met spoed voor elke vierkante meter woonruimte hoge schattingen opgelegd en wordt elk stuk grond waar iets gestort kan worden met vuilnisbelten overdekt – ondanks de ‘vuilnisprotesten’ die het land overspoelen?)  – elk ander fenomeen dus van de laatste tijd laat zich goed verklaren binnen de kaders van het hierboven uiteengezette model.

Bron: hier

Sint-Petersburg

Leidraad voor Russische trollen na de moord op Arkadi Babtsjenko. De voorspelbare reacties van Rusland.

---------------

Aanvulling: Ik kan niet ontkennen dat ik me een beetje in m’n hemd gezet voelde, nog geen etmaal na de berichten over de moord op journalist Arkadi Babtsjenko. Die moord blijkt dus in scene te zijn gezet door de Oekraïense geheime dienst, met als doel de beramers van een echte aanslag te pakken te krijgen. Babtsjenko leeft gewoon nog. Er zullen nog heel wat woorden aan dit toneelstukje gewijd worden, en niet alleen positieve. Maar wanneer het inderdaad die echte aanslag heeft voorkomen, prima uiteraard. En verder heb ik, nooit bedreigd door, of zelfs maar in aanraking gekomen met, duistere krachten, en wonend in een land waar de bescherming tegen willekeur aanzienlijk beter op orde is dan in Rusland, bij zoiets bizars nauwelijks recht van spreken.   

Hieronder het ongewijzigde stukje zoals ik dat ik eerder vandaag plaatste, toen Babtsjenko nog 'vermoord' was. 

Arkadi Babtsjenko (1977-2018)

Gisteren is in Kiev journalist Arkadi Babtsjenko vermoord. Hij was een van de meest uitgesproken critici van het Russische bewind, van president Poetin en diens kornuiten, van Ruslands militaire inmenging in Oekraïne en de annexatie van de Krim. Babtsjenko was na bedreigingen uit Rusland naar Kiev gevlucht. Het maakte niet uit. Zoals filmmaakster Masha Novikova, die een korte documentaire over Babtsjenko maakte, vanmorgen bij Radio 1 zei: Rusland vindt je toch wel.

De reacties uit het kamp van de Russische overheid, van de Poetin-getrouwen, in de Russische media en op het internet zijn uit te tekenen. Dmitri Tsjernysjev (ontwerper, schrijver, blogger) deed dat vanmorgen op zijn blog alvast aan de hand van de reacties na de eerdere moord op politicus Boris Nemtsov. Alles zal zich nu, na de moord op Babtsjenko, volgens dezelfde lijnen afspelen, het draaiboek ligt klaar.

Na de moord op Nemtsov kregen de internettrollen vier opdrachten, aldus Tsjernysjev.

1. We moeten mensen naar de conclusie voeren dat de officiële machthebbers niets te winnen hebben bij de moord op oppositielid Nemtsov. Het is duidelijk dat het om een provocatie gaat.

2. We formuleren een negatieve houding tegenover vertegenwoordigers van de oppositie, die politieke punten proberen te scoren met de dood van een medestander.

3. We formuleren de mening dat Oekraïners betrokken kunnen zijn bij de dood van een Russisch oppositielid.

4. We bekritiseren Westerse politici wegens inmenging in binnenlandse aangelegenheden van Rusland. Ze proberen de moord op Nemtsov te gebruiken om druk uit te oefenen op Rusland.

“Alles gaat zich nu herhalen”, schrijft Tsjernysjev. “De Overheid heeft hier niets bij te winnen. Dit is speciaal gedaan in de aanloop naar het WK voetbal. Het is allemaal de schuld van Oekraïne. Dit is een provocatie tegen Rusland. Wij waren het niet, maar dit zal gebeuren met elke verrader.” Vervolgens citeert Tsjernysjev de weinig frisse motorrijder Chirurg (een bijnaam, uiteraard), die regelmatig opduikt in de media met fel-nationalistische uitspraken: “Aanstichters van Russofobie, jullie die dat allemaal doen, die Russofobie, ik zal jullie, ik richt me tot jullie – dit komt jullie duur te staan.”

Tsjernysjev: “Houd de koppen in de officiële media in de gaten.”

Hoelang laten Ruslands almachtigen Aleksej Navalny zijn gang nog gaan?

-------------------

Mijn fascinatie met corruptie-bestrijder Aleksej Navalny groeit met elk filmpje dat hij op YouTube zet. Maar tegelijkertijd neemt ook mijn onbehagen toe, of beter gezegd: mijn vrees. Hoe lang laten de almachtigen van Rusland, die het land vooral zien als wingewest en die bij een politieke omwenteling moeten vrezen voor hun financiële en misschien zelf fysieke welzijn, hem nog zijn gang gaan? Hoe veilig is hij nog?

Navalny is verwikkeld in een ‘video-fitty’ met super-oligarch Alisjer Oesmanov, die hij beschuldigt van omvangrijke corruptie en belastingontduiking. Zo zou premier Medvedev zijn zelfs naar Russische maatstaven bizarre rijkdom grotendeels te danken hebben aan steekpenningen van Oesmanov. Op de beschuldigingen van Navalny reageerde de oligarch met twee nogal knullige, in elk geval zeer neerbuigende video’s, waarin hij niet of nauwelijks op de aantijgingen ingaat en de corruptiebestrijder dreigt met rechtszaken.

Hieronder het antwoord van Navalny op Oesmanovs tweede reactie. Die werd gisteren op YouTube gezet. Het aantal,kijkers gaat nu al richting de twee miljoen. Inhoudelijk kan ik het niet beoordelen (financiële machinaties zijn niet mijn sterkste punt), maar: petje af voor de moed van Navalny. Het lijkt me daarbij erg naïef om alle hoop voor een rechtvaardig en corruptie-vrij Rusland op hem te vestigen, maar: wat een vent.


In de hoogste Russische kringen slaat men zich ongetwijfeld voor de kop. Waarom hebben ze niet in een eerder stadium met Navalny afgerekend, toen hij nog niet de naam en reputatie had van nu? Achter de tralies gezet, vergiftigd, doodgeschoten in de hal van z’n flat? Een recente aanval met ontsmettingsvloeistof, waarbij hij oogschade opliep, heeft hem – getuige zijn gevecht met Oesmanov – in elk geval niet kunnen afschrikken.

Navalny, die zich nadrukkelijk presenteert als presidentskandidaat, heeft met zijn Fonds voor de Strijd tegen Corruptie toestemming gevraagd voor een demonstratie op 12 juni. Niet alleen in Moskou, nee, in 212 steden verspreid over het land.  

Vaarwel, groots Rusland

--------------------


Natalija Oss, Gazeta.ru, 6 februari 2009 *)

Ik zeg het maar meteen. Ik zeg het zonder omwegen. We hebben geen behoefte aan grootse omwentelingen, noch aan een groots Rusland. Dat hoeven we niet meer. Het is mooi geweest.

Ik persoonlijk heb een ander land nodig. Ik wil geen grootsheid, ik wil menslievendheid. Liefde van de staat voor zijn burgers. Patriottisme – dat is wanneer de burgers van hun land houden. En het omgekeerde, wanneer een land van zijn burgers houdt, dat is burgerfili – als dat woord bestaat.

Een groots Rusland is natuurlijk een prachtig ding. Feestelijk, stralend, keizerlijk. Omvangrijk, met een grote maat – van Moskou tot aan de verre grenzen. Luxe rondom, glamour, kapitalisering, intronisatie, spiritualiteit, verbondenheid, begunstigden (бенефициары). Een mooi ding, het bleef lang in de mode, maar je kan het niet meer dragen. Hongerige gastarbeiders uit naburige landen kunnen het in een donker straatje van je afpakken, ze kunnen je ook voor je harses slaan.

Het is tijd om te erkennen dat een groots Rusland niet meer past bij onze financiële mogelijkheden. En om eerlijk te zijn: ook niet meer bij ons geweten.

Begrijpt u, het is zinloos om te praten over de grootsheid van een land, waar bejaarden levend verbranden in een armoedig internaat. Waar in ziekenhuizen (in Moskou, niet ergens ver weg) vanwege beddentekort patiënten in de gangen liggen dood te gaan. Omdat er bijvoorbeeld geen plek is op de intensive care. Een wijkbureau van de politie, je wordt er eng van – wat een armoede. Er zitten jonge, prima kerels die hun best doen – maar te midden van het verval, de stof en de smerigheid van verwaarlozing. En dan beginnen wij tegen hen over corruptie.

Nou ja, u kunt mij zo een miljoen voorbeelden noemen.

Door Rusland reizen is verschrikkelijk. Niet vanwege onbegaanbare wegen. Maar omdat de aanblik ervan zo onverdraaglijk pijnlijk is.

Patriotten gaan naar Courchevel. Vanaf 1850 meter hoogte lijkt Rusland groots. Misschien, ik weet het niet.

De mythe van het grootse Rusland is vandaag de dag als een koffer zonder handvat. Zwaar om te dragen, maar jammer om weg te doen. Maar wegdoen moet. En wel nu.

We moeten niet langer met onze kop tegen de muur lopen, terwijl we proberen Amerika bij te benen en in te halen. We moeten die spijker helemaal in de muur slaan, zodat we er niet meer achter blijven haken. We moeten ophouden om ons te meten met wie dan ook (zelfs met onszelf van voor 1913) en gewoon beginnen met leven. En met werken, werken en ploegen.

We moeten niet langer geopolitieke illusies koesteren. Al dat hysterische kopen van loyaliteit – dan van Kirgizië, dan weer van Havanna of Loekasjenko – dat is hetzelfde als coca-cola kopen met geld dat bestemd was voor een schoolontbijt. We moeten alle puberale, groot-imperiale complexen achter ons laten. Het is helemaal niet noodzakelijk dat men bang voor ons is. Je kan geen beleid bouwen op angst en geld (wat de crisis ook wel bewijst). Ons beschavingsmodel heeft teleurgesteld, dáár zit de kern van de antipathie jegens Rusland. Dat model inspireert onze buren niet, onze partners niet en onszelf evenmin. We vinden onszelf niet aardig, wat kunnen we dan van anderen verwachten?

Als we ons dan echt met iemand willen meten, waarom dan niet met Zwitserland, waar de burgers voldaan zijn, goed geschoeid en verzorgd? Zullen we eens proberen om saai te leven, gewoon, om eens te kijken hoe het gaat? Leven zonder toestanden en theatrale effecten, zonder ongebreidelde zuippartijen, zonder dat je iemand absoluut wilt omleggen in de plee, zonder dat je vrouw absoluut koolsoep moet kunnen maken en van het vaderland moet houden?

Het pijnlijke en zelfs ietwat anekdotische van onze huidige toestand zit hem in het overduidelijke feit dat wij het verlies van het grootse Rusland al een jaar of twintig halsstarrig weigeren te accepteren. Dat is bij ons nog steeds een pijnlijke plek. Daarom richt ik mijn pijlen ook niet op “de regering” (zoals V.V. Poetin persoonlijk tegenwoordig wordt aangeduid), omdat er in acht jaar tijd helemaal niets is gedaan. Het probleem zit hem niet in V.V. Poetin. Het is een collectief onbewust willen zijn. Meteen toen er oliegeld beschikbaar kwam, is het land daarmee het gevoel gaan wegduwen – uit het bewuste naar het onbewuste – van een ramp die zich had voltrokken. We hadden geen zin in bouwen en aanleggen, graven en bewerken, optrekken en ontginnen. We wilden genezen van ons complex van imperiale minderwaardigheid. Onze kater wegspoelen met wodka, de grote bink uitgangen, iedereen een lesje leren.

In een toestand van euforie probeerden we indruk te maken. Kijk eens, wij hebben de grootste jachten, de weerzinwekkendste ambtenaren, de meest verdorven bourgeoisie en de spilziekste jongedames. Daar komt die massale, nationale glamour vandaan: de president is bezig indruk te maken op de internationale gemeenschap, de regering op de president, het zakenleven op de regering, de machtsministeries op het zakenleven, de werkende bevolking op de gepensioneerden, de gepensioneerden op de jeugd – en alle burgers stuk voor stuk op elkaar en op de buitenlanders. Vandaar die exorbitante budgetten en bestedingen, de inhaligheid en het smeergeld. Terwijl we niemand iets hoeven te bewijzen. En, nog belangrijker, je bewijst ook helemaal niets. De geschiedenis maakt het niets uit in wat voor houding wij ons presenteren – op onze knieën of rechtovereind staand.

[…] **)

“Zij hebben grootse omwentelingen nodig, wij een groots Rusland”, sprak de beroemde hervormer Stolypin, beroemd onder meer doordat hij met zijn hervormingen flink te laat kwam. De geschiedenis gaf hem geen kans – gaf hem niet de twintig jaar zonder omwentelingen waar hij zo van droomde. Precies het omgekeerde gebeurde: het grootse Rusland verdween, slachtoffer als het werd van een sociaal cataclysme. Het is trouwens goed mogelijk dat de Sovjetperiode een poging was om die verdwijning uit 1917 onopgemerkt te laten. Maar daar gaat het nu niet om.

Imperiums verdwijnen, zo gaat dat. Landen blijven over.

Als we nou eens probeerden om dat te erkennen? Erkennen, en eindelijk eens aan de slag gaan?

Ik persoonlijk heb een groots Rusland niet nodig. Ik wil een bloeiend, vrij, welvarend, veilig en sterk Rusland, dat in staat is om de eer, de waardigheid en het leven van zijn burgers te beschermen. Een voldaan (сытая), ja, voor alles een voldaan Rusland. Een bedreven, arbeidzaam, niet-drinkend, stevig gebouwd en deugdelijk in elkaar gestoken land, waar de ouderen trots kunnen zijn op het verleden en de kinderen kunnen geloven in de toekomst. Een echt Rusland.

-----------------

*) Aanvulling: Ik stuitte op bovenstaand artikel van Natalija Oss gisteren via Facebook. Ik ging er vanuit dat het een recente publicatie was, en zette bovenaan mijn vertaling automatisch als jaartal 2017. Bijna meteen werd ik er, ook via Facebook, door Ewoud van Hecke op gewezen dat het een artikel betreft uit 2009 … Acht jaar geleden dus. Ik laat het aan de lezer over om daar conclusies uit te trekken. Mij maakt het in elk geval niet optimistischer.

**) Eén alinea heb ik onvertaald gelaten, omdat ik die niet volledig begrijp. Die staat hieronder in het origineel. Voor de grote lijn van het artikel is de alinea niet essentieel.

Я, конечно, понимаю, почему мы попались в ловушку великой России. Ну, правда, идея обогащения, тем более такого карикатурно-омерзительного, за счет ближних и вопреки интересам страны не пошла у нас. Не та почва – религиозная, историческая, культурная. А идея великороссов на поверхности как будто лежит, легко поднимает с колен. Беда в том, что миф о великой России при наличии разоренной России работает против нее же, бедняги. Он годится только для того, чтобы откачивать деньги в чужие экономики и собирать коррупционную ренту, скажем вежливо. Жить в такой стране неуютно и небезопасно никому. Даже коррупционеру. Есть риск, что эта конструкция возьмет да накроется.

Hier het volledige origineel van het artikel.