——————-

——————

(Reisverslag, deel 2. Hier deel 1.)

In Stockholm eindigde mijn eerste winkelbezoek met een vraag in het Russisch van de mevrouw bij wie ik afrekende, een vraag die me in die taal zes jaar geleden voor het laatst gesteld was: “Пакет вам нужен?” Wilt u een tasje? Een lichte ontroering overviel me. Waar had ik dat zinnetje de vorige keer gehoord? Het zal ergens in Sint-Petersburg zijn geweest, toen corona en oorlog nog geen streep hadden gehaald door reizen naar Rusland, in een supermarkt of, minstens zo waarschijnlijk, een boekwinkel. En nu hoorde ik dat zinnetje plots weer, in een boekwinkel in de Zweedse hoofdstad.

Die winkel met Russische boeken, Interbok aan de Hantverkargatan 32, stond op mijn lijstje en bevond zich toevalligerwijs op twee straten van mijn hotel. De oogst daar overtrof mijn verwachtingen; ik had mijn hoop qua boeken in het Russisch veel meer gevestigd op Helsinki, Turku en Tallinn, de verdere haltes op mijn reis. De banden van Finland en Estland met het Russische rijk waren door de jaren heen immers veel hechter (of lees: knellender) geweest. Vooral antiquarisch moest daar nog het een en ander te vinden zijn.

Interbok bleek een klein Walhalla. Mijn favoriete Russische schrijvers van de afgelopen twee decennia stonden bij elkaar op dezelfde plank en het was alsof ze die boeken daar speciaal zo hadden neergezet om dat ík er de afgelopen jaren een stukje op dit blog aan had gewijd. Elena Katishonok, Aleksej Ivanov, Viktor Remizov, Timoer Kibirov… Van die laatste kocht ik Лада, или Радость (Lada, of Vreugde), wat ik ooit met bijzonder veel plezier had gelezen, maar waarvan ik al een tijd geleden tot mijn niet geringe ergernis had vastgesteld dat ik het kwijt was. Nu zou het zijn plekje weer terugkrijgen in mijn boekenkast. (Van Лада, или Радость zweeft overigens ergens in Sint-Petersburg nog een door Kibirov speciaal voor mij gesigneerd exemplaar rond, maar ik weet niet waar. Mogelijk op het Nederlands Instituut aldaar.)

Bijna meteen viel mijn oog ook op een boek waar ik niet eerder van had gehoord, maar waarvan ik direct begreep uit welke hoek het kwam; het leek heel erg op dat prachtige История старой квартиры (Geschiedenis van een oude flat) van Aleksandra Litvina en Anja Desnitskaja. Ook daar had ik ooit een stukje over geschreven. Weinig boeken in mijn bezit maken mijn vrienden- en kennissenkring zo jaloers; iedereen wil het hebben die veel voetstappen heeft liggen in Rusland en die weet hoe het ruikt in een kommoenalka. Bij Interbok in Stockholm trof ik nu een volgend boek van Litvina en Desnitskaja aan: Транссиб. Поезд отправляется! (Transsib. De trein vertrekt! - Transsib staat voor Transsiberië Express.) Ook weer een prachtig kinderboek voor volwassenen. Wie in Rusland verre treinreizen heeft gemaakt, wil ook dát boek hebben – en mooi dat ik het nu heb, gevonden in Zweden, op twee straten van mijn hotel.

En kijk, Interbok had in twee verscholen hoekjes ook nog planken met behoorlijk wat tweedehands boeken uit de USSR. Zou het, dat ik hier, in Zweden, nog een mooie geïllustreerde Sovjetuitgave van Tsjechov (mijn eeuwige queeste) zou vinden? Nee, maar wat ik wel boven water haalde, waren twee delen Verhalen van Maksim Gorki. Kort voor mijn vertrek uit Nederland had ik mijn oude docente uit Rusland – op haar literaire adviezen vaar ik blind – gevraagd wat ik van hem nou het beste kon lezen. Daarin was ze vrij helder: “Zijn verhalen. Laat de rest maar zitten.” Waarom nu opeens Gorki? Omdat ik thuis het laatste boek van Pavel Basinski heb liggen, over Gorki. Van Basinski ben ik een groot fan sinds zijn mooie boeken over Lev Tolstoj. Voordat ik aan zijn boek over Gorki begin, wil ik zelf ook wat meer van het onderwerp afweten. Vandaar dus die vraag aan mijn docente en de aanschaf van de Verhalen.

Op weg naar de kassa zag ik nog wat liggen, het slechtste boek dat ik in tijden heb gelezen: Футбол. Война. Холокост (Voetbal. Oorlog. Holocaust.). En ik zei tegen de vrouw van de kassa: “Dit is het slechtste boek dat ik in tijden heb gelezen.” Licht ontzet kwam ze aangelopen. Ik wees haar op de foto in het boek, waarop we volgens het onderschrift te maken hebben met een elftalfoto uit 1929 van Internazionale uit Italië. In werkelijkheid zien we op de foto een elftal van DFC uit Dordrecht uit 1939. “Nee, dat kan echt niet”, zei de verkoopster.

Ik rekende af en verliet de winkel aan de Hantverkargatan 32, met de boeken uiteraard in een tasje en met het gevoel dat ik weer heel even terug was geweest in Rusland.

Wordt vervolgd, want Helsinki en Tallinn komen ook nog aan de beurt.

——————-