Nieuwe posters voor oude Russische films

(Eerste publicatie: 13-12-2011)

Wolga, Wolga, een muzikale filmkomedie uit 1938 die uitgroeide tot een klassieker. Op de rijkelijk gevulde poster ziet u actrice Ljoebov Orlova en het Moskouse Retsjnoi Vokzal (vertaling-volgens-woordenboek: passagiersterminal, ik vind de letterlijke variant veel mooier: rivierstation.)

Orlova en rivierstation ontbreken op deze mooie, moderne poster, die ook nog gewoon op de oude film slaat, niet op een nieuwe versie:

Ik kwam de moderne variant tegen tussen een reeks inzendingen voor een designwedstrijd: ontwerp een minimalistische poster voor een Russische of Sovjet-film. Volgens de instructies dient men met zo min mogelijk beelden en details de bedoelde film meteen herkenbaar te maken. Of de deelnemers daarin slagen, kan ik lang niet altijd beoordelen – daarvoor heb ik te weinig Russische films gezien.

Bij deze is het zeker gelukt, een moderne variant voor de film Pantserkruiser Potemkin (spreek uit: Patjómkien). Hij verwijst uiteraard naar de beroemde trappenscène on Odessa. 

Een overzicht van de inzendingen vindt u hier, met daarbij ook linkjes naar (Russische) beschrijvingen van de films. Er komen steeds nieuwe posters bij, want er is geen deadline – en ook geen winnaar. De wedstrijd biedt deelnemers niet meer dan een promotieplatform.

Hieronder nog de moderne varianten van Andrej Roeblojv, Ironija sudby (Ironie van het lot) en Ja sjagajoe po Moskve (Ik stap door Moskou). Een nieuwe poster voor mijn mijn favoriete Sovjetfilm Osennii marafon (Herfstmarathon) kwam ik nog niet tegen.

Het filmthema is daarmee nog niet uitgeput; mijn volgende stukje gaat over liedjes in Russische films.

Tamara Toidze stond model voor de bekendste Russische oorlogsposter

(Eerste publicatie: 5-12-2012)

Het moederland roept! Dit zal toch wel de bekendste Sovjet-poster zijn uit de Tweede Wereldoorlog. Minder bekend is dat de vrouw die haar landgenoten via de poster ten strijde roept, getekend is naar een levend iemand:

Het is Tamara Toidze, de Russische vrouw van de Georgische ontwerper Irakli Toidze. Het verhaal wil dat Tamara op 22 juni 1941 het atelier van haar man binnenkwam met de kreet ‘Het is oorlog!’ Waarop Irakli zei: niet bewegen!, haar trekken vastlegde op papier en meteen gebruikte voor zijn beroemde poster.

De poster van Toidze blijkt – zoals wel meer zaken uit de Tweede Wereldoorlog – onderwerp te zijn van een Historikerstreit. Want is die poster echt wel getekend ná de Duitse inval in Rusland en niet ervoor? Viktor Soevorov weet het in zijn – voorzichtig uitgedrukt – omstreden boek Den M (Dag M) zeker: de poster Het moederland roept! werd al voor de Duitse inval bij de kunstenaar besteld. Voor Soevorov het zoveelste bewijs dat de USSR zich voorbereidde op een aanvalsoorlog tegen Duitsland. De poster lag overal klaar voor de dag van de Sovjet-aanval, maar kon nu plots en meteen worden gebruikt bij de Duitse inval. Volgens Soevorov werd de poster in meerdere steden al op de 22ste juni opgehangen, maar enig concreet bewijs daarvoor geeft hij niet. Dan is er ook nog Igor Boenitsj, die in zijn boek Groza de datum noemt waarop de poster naar de drukker mocht: 25 december 1940. Dat zou te bewijzen moeten zijn – die datum zou dan op de eerste druk van de poster staan - maar Boenitsj laat dat na.

Dit bewijs is er wel:

Ik vond het bij blogger Rubetsky. Het is het oudste exemplaar dat bewaard wordt in de Nationale Russische Bibliotheek in Sint-Petersburg. Onderaan de poster staat duidelijk vermeld: 4/VII/1941:

De aanhangers van Soevorov/Boenitjs vinden dat helemaal geen bewijs. Dat is de oudste versie die wordt bewaard, maar dat wil niet zeggen dat er geen oudere is of is geweest! Ja, duh. 

Een nieuw wapen voor de provincie Volgograd?

(Eerste publicatie: 10-4-2011)

Ik vind dit wel een aardig wapen, maar er zijn nogal wat mensen die daar anders over denken. Wat we hier zien is een ontwerp van kunstenaar Vladislav Koval voor een nieuw wapen van de provincie (dus niet de stad) Volgograd. Hieronder staat het huidige wapen en daar deugt volgens Vladislav helemaal niks van:

Wat is volgens Koval het probleem? Dat standbeeld, die vrouw met dat zwaard. In het echt torent dat beeld hoog uit boven de hoofdstad Volgograd, ter nagedachtenis aan de Tweede Wereldoorlog, toen Volgograd nog Stalingrad heette. De regels van de heraldiek staan volgens Koval een menselijke afbeelding op een wapen niet toe. Daarom is het wapen van de provincie Volgograd nooit officieel geregistreerd door de presidentiële wapencommissie. En dat kan natuurlijk niet. 

Als lid van de Publieke Kamer diende kunstenaar Kovalov bij de provinciale Doema zijn voorstel in voor een nieuw provinciaal wapen. Hij baseerde zich daarbij op het oude wapen van Tsaritsyn, de stad die in 1925 werd omgedoopt in Stalingrad (en in 1961 in Volgograd). Hier dat oude stadswapen:

In het ontwerp van Koval voor het provinciale wapen – zie bovenaan dit stukje - komt de steur dus weer terug. De twee nieuwe exemplaren symboliseren volgens de kunstenaar de Volga en het Volga-Donkanaal.

Een van de bekendste symbolen van de Tweede Wereldoorlog (die vrouw met dat zwaard) vervangen door twee vissen, dat is vragen om problemen. Boze reacties kwamen er van de Unie van Sovjetofficieren, de Beweging ter ondersteuning van leger, defensie-industrie en militaire wetenschap, de Nationale vakbond van militairen, de Club Stalingrad en de sectie deelnemers aan de Slag van Stalingrad van de Veteranenraad van Volgograd. Wij denken dat Kovals voorstel voor een nieuw wapen het niet gaat halen. 

Verkijkt u zich overigen niet op die Koval. Hij is een gevestigde naam (hij ontwierp onder meer mooie Sovjet-postzegels) en is in elk geval een doorzettertje. Zijn eerste ontwerp voor een nieuw provinciaal wapen dateert al van 1998 (iets met een blauw Andreaskruis – ik heb er geen afbeelding van gevonden). Het werd afgewezen. En in 2007 leverde hij dit mooie ontwerp af voor een nieuw stadswapen (ook afgewezen):

Ik kan het niet laten om nog even een heel ander wapen te laten zien. Het is van de stad Magnitogorsk, waar ik ooit eerder over schreef. (U kunt klikken op dat driehoekje wat u wilt, er start géén filmpje. Het is het symbool van ijzererts.):

n wat dacht u van dit wapen? Kamtsjatka! 

Zoitsj: de mascotte voor de Winterspelen van 2014 in Sotsji

(Eerste publicatie: 14-11-2010)

De Winterspelen van 2014 gaan plaatsgrijpen in Sotsji. Voor dat feest moet nog een mascotte ontworpen worden en het leek de organisatie een prima idee om daar de hulp van het publiek bij in te roepen. De mascotte moet de opvolger worden van Misja, het beertje van de Olympische Spelen van 1980 in Moskou.

Er kwam een wedstrijd. Iedereen mag een ontwerp insturen. De richtlijnen zijn wat vaag. De mascotte moet “een weerspiegeling zijn van de tijdgeest en de verpersoonlijking van heldere menselijke emoties”. En ook: “We hebben een bijzondere held nodig Zo eentje die voor de wereld het karakter van de Russische ziel blootlegt, die het moderne Rusland voorstelt en het symbool wordt van onze gastvrijheid en hartelijkheid”.

Het leverde een hoop goedbedoelde rotzooi op, maar ook werk van echte ontwerpers. Zo kwam Jegor Zjgoen op de proppen met een blauwe kikker genaamd Zoitsj:

View fullsize

Zoitsj? Zoitsj ja, dat staat op het logo van de Winterspelen. Lees 2014 niet als een getal, maar als een woord, waarbij de 4 de russische Ч (Tsj) wordt, en je krijgt Zoitsj:

f Zoitsj het karakter van de Russische ziel blootlegt, weet ik niet, maar sportief is de blauwe kikker in elk geval wel. Hij doet aan meerdere sporten:

En ontwerper Zjgoen heeft ook een filmpje over hem gemaakt:

Hier kunt u alle ontwerpen bekijken. Als u zich even registreert, kunt u (ook vanuit Nederland) stemmen. En hier kunt u de tussenstand zien. Op het moment van schrijven zijn er 11.833 inzendingen en onze blauwe kikker Zoitsj staat bovenaan. Helaas heeft het publiek het niet alleen voor het zeggen. Een jury maakt een selectie, waarna iedereen echt mag gaan stemmen. Ik denk dat Zoitsj niet door de selectie komt.

Posters in de strijd tegen de economische crisis

(Eerste publicatie:  6-7-2009)

Hoe verhoog je in tijden van crisis de betrokkenheid van je werknemers bij je bedrijf? Hoe stimuleer je de mensen op de vloer om mee te denken over besparingen en verlaging van productiekosten? Je schrijft een posterwedstrijd uit.

Alle werknemers van het bedrijf RUSAL (onder meer de grootste aluminiumproducent ter wereld) mochten een ontwerp maken. Thema: “Crisis – een tijd van veranderingen!”. Dit alles – let vooral ook op het uitroepteken – in de beste tradities van de agitprop uit de USSR.

Het leverde vierhonderd posters op met uiteindelijk – na een voorronde op de verschillende vestigingen in het land – drie winnaars. Beloning: een niet nader gespecificeerde geldprijs en een camera. Bovendien zal het beste ontwerp worden gebruikt bij de viering van de Dag van de Metaalarbeider op 19 juli.

De winnaars heb ik nog niet gevonden, wel een aantal posters uit de voorronden. Bijvoorbeeld: “Bezuinigen we – dan houden we stand!” (Weer dat uitroepteken):

Deze werknemer probeert de leeuw (op diens rug staat: kosten) te bedwingen met een zweep (productiviteit) en een stok (besparing energiebronnen). Vier uitroeptekens:

De crisis steekt als een boze wesp … of je nu ingenieur bent of arbeider – haal de broekriemen aan! (wesp en broekriemen rijmen in het Russisch):

De deur gaat op slot voor onkosten, we verlagen de kostprijs van bauxiet!:

Sympathiek vind ik onderstaand onderwerp, die de publieksprijs kreeg op de fabriek van RUSAL in Sajanogorsk (West-Siberië). Maar of het gebruikt gaat worden op de Dag van de Metaalarbeider – ik denk het niet.

Mode in Moskou, Ursula Pelt in Magnitogorsk

(Eerste publicatie:  21-3-2009)

Als u deze afbeelding links herkent, dan is dat een toevalstreffer of u weet bijzonder veel van Rusland. Ik herkende haar in elk geval niet. Ik kwam de afbeelding tegen toen ik op zoek was naar gegevens over de Siberische stad Magnitogorsk.

Even had ik de neiging om het zwarte driehoekje aan te klikken, en dat er dan een filmpje zou beginnen, maar we hebben hier te maken met het wapen van de stad. Het driehoekje is het symbool voor de delfstof ijzererts. De aanwezigheid daarvan was de reden voor de stichting van de stad in 1929.

Over de vlag van de stad is ook lang nagedacht:

En maandag begint in Moskou de Week van de Mode. U vraagt wat het verband is? Dat ga ik uitleggen.

Tot de buitenlandse genodigden van dit prestigeuze evenement behoort dit keer onze eigen Ursula Pelt. Zij komt haar nieuwe collectie tonen, die ze Magnitka heeft genoemd. Ze deed, zo vertelde ze, de inspiratie voor haar creaties op tijdens een verblijf in Magnitogorsk … Kent u Magnitogorsk? Hier een paar foto’s:

View fullsize

View fullsize

En dan hier een paar foto’s van Ursula Pelts Magnitka-collectie:

View fullsize

Ziet u het verband? Nou, misschien was Ursula’s bezoek in de winter en lag er sneeuw, verder kom ik niet. Hoe dan ook, de Week van de Mode is vandaag begonnen. Het openingsdefilé werd verzorgd door Valentin Joedasjkin. Ursula is woensdag aan de beurt op het Visa Podium. Hier het complete programma (Russisch) [linkje werkt niet meer].

En binnenkort ga ik me eens verdiepen in de wapens en vlaggen van steden die onder de bolsjewieken zijn gesticht. Dat moet geweldig materiaal opleveren, daar kan je vast een traktaat aan wijden. Titel: “Heraldiek en het vijfjarenplan - de Lichtende Toekomst in wapens en vlaggen”.

Lidija Majorova (1927-2008), ontwerpster van roebelbiljetten. Van Lenin tot Mavrodi.

(Eerste publicatie: 13-2-2009)

View fullsize

Heel vaak is er werk van haar door mijn handen gegaan, maar haar overlijden, op de laatste dag van 2008, was me ontgaan: Lidija Fjodorovna Majorova, etser. Van haar hand is onder meer de kop van Lenin op het oude biljet van tien roebel en de Kremlintoren op het briefje van vijf.

In 1948, na haar opleiding, ging Lidija Majorova werken bij Goznak in Moskou, het bedrijf waar de Russische bankbiljetten en paspoorten vandaan komen. Ze ontwierp ook luchtigere zaken, zoals ansichtkaarten, postzegels en toegangsbewijzen voor theaters. Ze bleef bij Goznak in dienst tot haar pensionering in 1983.

Eerlijk gezegd had ik nog nooit van Majorova gehoord. Een berichtje over een kleine tentoonstelling, opgezet door haar dochter, bracht me op haar spoor. De tentoonstelling loopt sinds begin deze maand in ontspanningscentrum Rovesnik aan de Moskouse Mitsjoerinski Prospekt 27/1. Een site van het centrum trof ik niet aan. De openingstijden komen uit de Gele Gids: dagelijks van 09.00 tot 22.00 uur.

Majorova etste ook beeltenissen voor Oost-Duits en Mongools geld.

Gezien haar achtergrond bij Goznak is het wel hoogst merkwaardig dat Majorova ook de grootste Russische oplichter van na de oorlog heeft geportretteerd: Sergej Mavrodi, die met zijn frauduleuze investeringsmaatschappij MMM talloze Russen gouden bergen beloofde. Het zal na haar pensionering zijn geweest. Laten we hopen dat Sergej háár wel heeft betaald.