————————-
Catharina en Zemfira. (Schilderij: V. Borikovski)
De mensen die het verband kennen tussen de elegante hazewindhond op dit schilderij van Catherina de Grote en het pokkenvirus, zijn in de minderheid. Ik trad toe tot deze selecte groep bij lezing van The Empress and the English Doctor van Lucy Ward. De hond heette Zemfira en was een nakomeling van twee honden die de tsarina werden geschonken door de Engelse dokter Thomas Dimsdale.
Deze Dimsdale (1712-1800) was een succesvol pionier op het gebied van inenting tegen het pokkenvirus, dat regelmatig een dodelijke rondgang maakte door Europa. De faam van Dimsdale, die moest oproeien tegen een stroom aan angsten, vooroordelen en complottheorieën (Ward schreef haar boek deels tijdens de corona-epidemie en laat uiteraard niet na om op de parallellen te wijzen), bereikte het Russische hof. Catherina, die zich graag liet voorstaan op haar verlichte vooruitstrevendheid, nodigde de Engelsman uit. Dimsdale verbleef maandenlang in Sint-Petersburg. De tsarina onderwierp zichzelf en haar kinderen aan een inenting en met haar als boegbeeld werd er een heus inentings-programma opgezet. Aanvankelijk waren het vooral de hoogste kringen die hiermee werden bereikt, maar gaandeweg kwam het vaccin ook ter beschikking van het gewone volk, al gebeurde dat gezien de omvang van het land en de gebrekkige bestuurlijke en medische infrastructuur (en ook de angst en weerstand) bij lange na niet in voldoende mate om Rusland van het virus te vrijwaren.
Een boeiend boek, maar wie vooral in Rusland is geïnteresseerde: Lucy Ward schrijft voor een vrij groot deel over de geschiedenis van het vaccin in Engeland en de strijd die Dimsdale daar moest voeren voor acceptatie. Die kwam er en het leverde hem, de behandeling was niet gratis, een fortuin op.
Inentings-hospitaal aan de Angara, regio Irkoetsk (1790)
——————
The Empress and the English Doctor belandde op de korte lijst van de Pushkin House Book Prize voor 2022. De winnaar dat jaar werd Not one inch. America, Russia and the making of the post-cold war stale mate, van M.E. Sarotte.
——————