---------------------
's lands wijs ...
Lenin en zoete Hollandse meisjes - de geschiedenis van de USSR aan de hand van snoeppapiertjes - 2
-------------------
Hadden de beeltenissen en taferelen op de snoepwikkeltjes uit de vroege USSR in deel 1 steeds betrekking op binnenlandse personen en gebeurtenissen, hier komt ook het buitenland aan bod. Hierboven zien we de Amerikaanse filmacteur Douglas Fairbank sr. Het betreffende snoepje stamt vermoedelijk uit het midden van de jaren twintig. Amerikaanse films vormden in die tijd bijna de helft van het aanbod in de Sovjetcinema’s en Fairbank was één van de bekendste acteurs. Was er een serie snoepjes met filmsterren, al dan niet uit de VS? Of werd dit ene snoepje geproduceerd ter ere van het bezoek dat Fairbank in 1926 (samen met Mary Pickford) aan Moskou bracht? Ik weet het niet.
Het linkersnoepje heet – het zal er niet minder om gesmaakt hebben – ultimatum. Ook dit plaats ik in de jaren twintig. Het keiharde statement zal vermoedelijk te maken hebben gehad met de nota van mei 1923 van de Britse minister Curzon (ook wel ‘Curzon’s ultimatum’ genoemd) aan de USSR, dat in de ogen van de Engelsen een toontje lager diende te zingen in Perzië en Afghanistan.
Het wikkel rechts mag er ook zijn. Proletariërs aller landen verenigt u, staat er in het Russisch, en verder laat het niks aan duidelijkheid te wensen over. Het snoepje heet, bijna ten overvloede, internationale.
Link zoetigheid voor de export. Maar waar ging het snoepje stratosphere dan naartoe? Misschien was het speciaal bestemd voor de Wereldtentoonstelling in Parijs van 1937. De trotse tekeningetjes van de parachutes die met een soort capsules afdalen uit de ‘stratosphere’ passen goed bij zo’n evenement. En het levensmiddelenconglomeraat Mosselprom (zie het papiertje) werd in 1937 opgeheven, dus dat zou nog net kunnen. De rechtervariant was duidelijk voor binnenlands gebruik.
--------------
Bij de snoepjesproductie in de jonge Sovjetunie sprak Holland duidelijk een woordje mee. Deze vier wikkeltjes laten een Hollands meisje zien, getuige de naam van het snoepje: Gollandotsjka (2 x), Goljandska en Golandotsjka. Het rode rechts komt uit Kiev, het snoepje ernaast is van Zoetwaren Fabriek Rosa Luxemburg in Odessa. Bij het tweede snoepje van links staat geen plaatsnaam vermeld, wel het woordje LOR/ЛОР *). Dat woordje staat in het Russisch voor een keel- neus en oorarts ... Hebben we hier te maken hebben met een al dan niet zoet keeltabletje? Het lijkt me onwaarschijnlijk. ЛОР staat ook voor лагерь особого режима/strafkamp met bijzonder regime, maar dat zal hier toch ook niet bedoeld zijn. (Wie weet waar ЛОР in dit geval naar verwijst, laat het me weten.)
Het snoepje links komt gewoon uit Moskou. Verder valt op dat het om twee keer twee dezelfde afbeeldingen gaat en dat het meisje in geen van de vier gevallen klompen draagt.
------------------
Opvallend vind ik deze twee snoepjes. Niks geen stichtelijke afbeelding of enigerlei propaganda, maar gewoon een aardig design. Ik vermoed dat de ontwerper er met plezier aan heeft gewerkt. Het snoepje met de paarden heet derby en is een product van de Moskouse snoepfabrek Rode Oktober. Het rechtersnoepje heet Gabi en is van de fabriek Rode Invalide in Omsk.
---------------
Er is een serie snoepjes genaamd Jonge Pionier, waar jongelui zich overgeven aan allerlei gezonde fysieke inspanningen. Ze werden ook gemaakt door Rode Oktober. Die fabriek maakte deel uit van het hierboven al genoemde Mosselprom. Dat bedrijf deed voor vormgeving en reclame regelmatig een beroep op kunstenaars en dichters. Zo zijn er snoepjes met rijmpjes van Vladimir Majakovski op de wikkels. De regels op deze sportieve snoepjes lijken me niet van hem, daar zijn ze te simpel voor:’Sport in de open lucht is de basis voor gezondheid’ en ‘Overleg en handigheid winnen’.
--------------------
Tot slot nog een snoepje van de fabriek Rode Oktober uit de serie federatieve, waar diverse volken van de jonge USSR bij werden afgebeeld. Hier zien we een Tstjetsjeen, maar daar gaat het nu even niet om. Veel boeiender zijn de twee namen die op het wikkel staan: ‘Rode Oktober, voorheen Einem’ en (in het kleine regeltje onderaan) ‘Mehnert’. Over beide namen meer in een van mijn volgende stukjes, waarbij ik het verband zal blootleggen tussen de snoepjesfabriek Rode Oktober in Moskou en het haringexportbedrijf van mijn vader in Vlaardingen.
*) Zie de commentaren. Lor blijkt de naam van een fabrikant in zoetigheden te zijn.
Lenin en zoete Hollandse meisjes - de geschiedenis van de USSR aan de hand van snoeppapiertjes - 1
Het moet mogelijk zijn: een geschiedschrijving van de vooroorlogse Sovjetunie aan de hand van snoeppapiertjes. De collectivisatie van het platteland, de mechanisatie van de landbouw, de industrialisatie, de pioniertjes, de Komsomol, de politieke leiders, de buitenlandse betrekkingen – het komt allemaal voorbij op de wikkeltjes die menig kinderhand haastig zal hebben verwijderd.
Ik stuitte op een groot aantal snoeppapiertjes en maakte een selectie. Ik heb ze gegroepeerd rond een paar thema’s. Lastig was, dat jaartallen ontbraken, waardoor de chronologie niet altijd zal kloppen. In elk geval lijken me de eerste snoepjes hieronder de oudste. De papiertjes zijn kleine propaganda-postertjes, met een politieke en educatieve boodschap.
Read MoreIk ben een cocker-spaniel in Chabarovsk en jaag op duiven.
----------------
Ik ben een cocker-spaniel in Chabarovsk. Daar, op het Leninplein, midden in het centrum, jaag ik graag op duiven. Ik vang er nooit eentje, want ik kan er geen hout van.
Nee, dan mijn baasje. Die rijdt op skates en loopt drie op vier.
Er zijn bij ons in Chabarovsk veel toeristen uit China en Japan. Die voeren graag duiven.
Heeft zich rond zo’n Chinees een wolk van duiven verzameld, dan zet mijn baasje even flink aan en snelt eropaf. Op haar skates. Die beesten schrikken zich helemaal te pletter - en die Chinees meestal ook. Wanneer mijn baasje uit de wolk tevoorschijn komt, heeft ze drie van de vier keer een duif in haar hand.
Dan roept ze mij! Ik blaf en spring, want ik denk – elke keer weer! – die is voor mij! Maar nee hoor. Ze gooit hem in de lucht en dan vliegt ie weg. Vlak voor m’n neus.
Soms gaat er weleens wat mis met zo’n duif. Dat er een vleugel kapotgaat of zo. Dan legt mijn baasje hem in een hoge bloempot bij de fontein, tussen de viooltjes. Daar kan ik niet bij. Af en toe gaat ze even kijken of de duif er nog ligt en of de vleugel nog steeds kapot is.
We hebben samen veel plezier. Wat ik alleen niet leuk vind, is dat mijn baasje mij af en toe de fontein induwt. Er liep iemand rond met een fototoestel – duidelijk geen Chinees – maar daar zal die dan wel weer net geen foto van hebben.
Hoe Polina in een rolstoel een cadeau kreeg van Ronaldo - en ik een cadeau van haar moeder
----------------
Polina Chajeredinova is tien jaar, zit in een rolstoel en werd afgelopen week door Cristiano Ronaldo in het stadion van Spartak Moskou het veld opgereden. Cristiano is de aanvoerder van Portugal en dat speelde tegen Rusland.
Polina – ze was sinds een paar dagen, zo vertelde ze na afloop, fan van Ronaldo - had zich goed voorbereid. Ze had een polsbandje gehaakt in de kleuren van de Portugese vlag om de Portugese aanvoerder cadeau te doen. Die waardeerde dat zeer en gaf Polina zijn trainingsjack. Voor wie niet zo thuis is in het voetbal: dat is een vrij gewild object.
Nu had ik graag beelden van dat moment willen laten zien, maar dat mag dus niet, want die zijn van de FIFA. Daarvoor in de plaats – ook niet mis – beelden van een dolgelukkige Polina tijdens de wedstrijd.
Haar Ronaldo had Portugal inmiddels op 1-0 gezet, en iedereen die nu zegt dat dat echt niks te maken heeft met dat polsbandje, heeft ongelijk. Goed, akkoord, hij droeg het niet tijdens de wedstrijd, maar, geloof mij, Ronaldo speelde echt opvallend geïnspireerd!
Hier nog een kort filmpje – ontsnapt aan de aandacht van de FIFA - waarop we Ronaldo en Polina wel het veld zien opkomen (vanaf 0.14), maar de uitwisseling van de cadeaus is er niet op te zien.
En hier ook nog een compilatie van foto’s. Polina zit alleen in de eerste dertig seconden. Als u het leuk vindt om naar Ronaldo te kijken, de compilatie gaat nog twee minuten door.
Niet alleen Polina en Ronaldo kregen een mooi cadeau, ik ook! Van Polina’s moeder. Die vertelde dat Ronaldo voor de wedstrijd helemaal niet in de stemming was geweest, want hij was met een heel onvriendelijk gezicht bij het stadion aangekomen! Waarna elke voetballiefhebber meteen begrijpt dat Polina’s moeder zelden naar voetbal kijkt, want Ronaldo is nog nooit met een vriendelijk gezicht bij een stadion aangekomen. Volgens Polina’s moeder – en eigenlijk ook wel volgens mij – was het aan Polina te danken dat er een glimlach doorbrak op het gezicht van de grote voetbalster: “Полина его заулыбала!” Of het helemaal correct Russisch is, weet ik niet zeker – maar ik kende het werkwoord niet in deze vorm en het klinkt geweldig. Een mooi taalkundig cadeau. Bedankt Polina’s moeder, bedankt Ronaldo en bedankt Polina!
(Het filmpje met het cadeautje voor mij kan ik hier niet plaatsen, daarvoor moet u even kijken op de site van RT. Polina’s moeder begint vanaf 0.58.)
Een geblondeerde Russin met een hark in het park
----------------
Opeens liep ze voor me, vlak bij het Tauride park in Sint-Petersburg. Geblondeerd, in bijzonder strakke jeans en met een wit jasje of hesje, of hoe heet zoiets - in elk geval was het allemaal veel te licht en luchtig voor de zeven graden en verschillende soorten neerslag die ons deze dag in het vooruitzicht waren gesteld. En op hakjes. En natuurlijk was ze aan het bellen, wat naadloos aansloot bij het beeld dat ik op grond van die hakjes en de rest meteen van haar had gevormd.
Het Tauride park was de dagen ervoor gesloten geweest. Er hing een bordje met een zeer bondige mededeling, waarvan ik zo gauw niet weet hoe je die even bondig zou moeten vertalen. ‘Dicht om te drogen’ komt aardig in de buurt, maar ja, dat klinkt niet. Hoe dan ook, het park was vandaag weer open en achter de geblondeerde Russin op hakjes liep ik het hek door naar binnen. Ik passeerde haar (ze liep met kleine pasjes - vanwege die hakjes natuurlijk), probeerde - tevergeefs - iets van haar telefoongesprekje op te vangen, keek nog eens om … en zag dat ze een hark aanpakte van iemand die daar een stapeltje van klaar had staan.
Op de foto boven aan dit stukje ziet u haar links.
Wie al die mensen waren, weet ik niet. Buurtbewoners? Medewerkers van een nabij gelegen instituut of bedrijf? Hoe dan ook, ze waren deze zaterdagmorgen-vol-regen-in-de-lucht met z’n allen op komen draven om dat mooie park, nog maar net bevrijd van sneeuw, eens flink aan te harken.
Petje af. Ik werd er erg vrolijk van.
En mijn excuses aan de geblondeerde Russin, die ik me, toen ik haar voor me zag lopen, niet zo snel met een hark in haar handen had voorgesteld. Al zou ik, als ik haar was, de volgende keer wel ander schoeisel kiezen.
(Inmiddels, een paar uurtjes verder, welt toch enig wantrouwen op. De fotografe op de foto boven, helemaal links, heeft wel opvallend veel oog voor juist haar … Wat op zich niet veel zegt, want dat had ik ook. Maar op een tweede foto, een minuutje later, staat onze geblondeerde Russin nog iets duidelijker te poseren tussen de mannen en vrouwen die heel anders gekleed zijn. Ze zal toch niet besteld zijn door de lokale krant? Voor een leuk plaatje op de voorpagina? Nou, laten we haar het voordeel van de twijfel gunnen.)
Met de auto over de spoorbrug .... (Maar niet alles is zoals het lijkt.)
-----------------
U ziet op de foto een brug over de rivier de Ingoda, voorbij Tsjita, richting Mongolië. En u vraagt zich misschien af: is dit een brug voor auto’s of voor treinen? Wel, het is een brug voor beide. Uit onderstaand filmpje blijkt overduidelijk dat niet iedereen daar even gelukkig mee is.
De vrachtwagenchauffeur is een azijnpisser van heb ik jou daar. Zelden iemand zo horen klagen. Hij bereikt veilig de overkant, maar er deugt allemaal – ik pas me moeiteloos aan aan zijn taalgebruik - geen ene reet van. In het hele land is het een teringzooi en bij deze brug al helemaal. “Zit ik hier nou in een vrachtwagen of op een locomotief? Gaan mijn belastingcenten dan ook naar de spoorwegen?” Aardig is ook dat hij de slagboom aan de overkant de “kolchozslagboom” noemt.
En mijn eerste (Nederlandse) reactie was natuurlijk: die vent heeft gelijk, wat is dat voor waanzin, auto’s op een spoorburg! (Of treinen op een autobrug.) Maar soms kan het geen kwaad om ook even met een andere (soepelere) blik naar zulke zaken te kijken. De meeste reageerders op YouTube, vooral Russen uiteraard, zijn het niet eens met de boze chauffeur:
- Hebben ze een mooie weg over een brug voor ‘m aangelegd, hoeft ie geen kilometers om te rijden, zit ie te klagen als een oud wijf. En maar vloeken en het hele land verketteren. Verhuis dan lekker!
- Een mooie, egale brug. Scheelt ‘m honderden kilometers. En maar klagen.
- Die huilebalk mag dankbaar zijn dat ze die spoorbrug voor auto’s hebben aangepast. Zijn Russische wegen het probleem? Nee, het probleem zit achter het stuur.
- Wat een debiel. Da’s een wereldberoemde brug. Gaat één keer per week een trein over naar de plaatselijke fabriek.
En dan denk ik: ze hebben gelijk! Wat een zeur, die vent. Laat ie inderdaad blij zijn dat ie in anderhalve minuut de Ingoda over is.
Maar daar staan dan weer andere meningen tegenover:
- Economisch verantwoord, zo’n brug? Een land van gestoorde slaven, ik haat jullie, hufters! Zo leven we, omdat 90 procent van de bevolking bestaat uit kloothommels. Jullie eten stront en zijn blij, stelletje randdebielen!
- Er worden triljoenen gejat en in plaats van een verkeersbrug rijden we als klojo’s over de spoorweg.
- Hij is een zeur omdat de ambtenaren in de regio geld hebben gejat in plaats van normale wegen aan te leggen en een normale brug? Wat zouden Russen dan überhaupt nog klagen over corruptie?
En daar zit ook wat in.
De twee standpunten samengevat in twee reacties die ik niet ga vertalen – want dan gaat er nogal wat verloren:
- Мат перемат, смысл видео не ясен, ехал бы в брод, если так не нравится
- Смысли в том, что нахуя России мельдониевые оленьпиады когда в стране ни дорог ни мостов нет. Так ясно?