De Michail Krug-topvijf volgens Russische voetballers

———————-

——————

Michail Krug met ondergetekende.

Zou hij de dvd die ik hem gaf ooit hebben bekeken? De dvd over Ajax in het seizoen 1994-1995, waarin de Amsterdammers onder Louis van Gaal de Champions League wonnen? Ik kwam ermee aanzetten toen ik hem, volkszanger Michail Krug, opzocht in een morsig flatje in Tver. Landelijk doorgebroken was hij nog niet, maar ik kende zijn liedjes, zijn melodieën, en ik was er weg van. Die melodieën – ik zou er Nederlandse teksten bij gaan schrijven en samen zouden we de wereld (nou ja, Nederland) gaan veroveren. Dat was het plan.

Ik wist dat hij voetballiefhebber was, vandaar die Ajax-dvd. Met als aardig detail dat daarop ook het korte optreden te zien was van André Rieu in de rust van de wedstrijd Ajax-Bayern München in het Olympisch Stadion, waarbij de violist zijn fameuze variant van Sjostakovitsj’ Tweede Wals ten gehore bracht. Dat moest Krug, ook muzikant tenslotte, toch aanspreken. (Ach, en ja, ik was bij die wedstrijd, in het inmiddels allang gefatsoeneerde Olympisch Stadion, toen nog een holle pisbak, samen met mijn beide broers. Prachtig allemaal.)

Krug brak door, werd in eigen land razend populair, in Nederland kreeg ik voor hem geen poot aan de grond en het contact met hem verwaterde. Op 1 juli 2002 werd hij in zijn nieuwe huis in Tver doodgeschoten door een inbreker. (Over mijn avonturen met Krug schreef ik naar aanleiding van de moord een kort stukje in NRC-Handelsblad.)

Krug begaf zich graag onder voetballers. Hij was supporter van Spartak Moskou en daar gingen de deuren voor hem open. Hij raakte bevriend met spelers en trad op voor de nationale ploeg. Inmiddels zijn we een aardig aantal jaren verder en de site sports.ru vroeg aan voetballers van nu of Krug nog steeds geliefd is. Dat is hij, al werd het vooral aan wat oudere spelers gevraagd (met als uitzondering onder anderen ex-Vitesse-speler Vjtatsjeslav Karavajev, die van 1995 is). Dinamo Moskou-speler Kirill Pantsjenko legt uit: “Bij Krug zit in principe achter alles een diepere gedachte. ‘Teder streel je met je warme hand mijn laatste brief aan jou, vergeef me, vergeef me, mamaatje, mama, mam’ – dat is een heel ontroerende tekst.” (Zelf onderstreep ik nog maar even dat het voor mij bij Krug vooral om de melodieën ging.)

Hier de top-5 van Krug-liedjes volgens de Russische voetballers bij sports.ru, vanaf nummer 5. Zeven nummers in totaal, want vijf nummers (de onderste vijf hieronder) eindigden ex-aequo op de eerste plaats:

———————

Míjn favoriet, het eerste nummer wat ik ooit van Michail Krug hoorde, zit er niet bij:

Finale Osjevensk Cup: FC Zenit-Ajax. Poep op de stoep!

———————

——————-

Ajax had nog om uitstel gevraagd, omdat enkele dagen later de zware competitiewedstrijd tegen PEC Zwolle op het programma stond, maar daar kon natuurlijk geen sprake van zijn. De finale om de Osjevensk Cup tegen FC Zenit moest doorgang vinden, al waren de omstandigheden in het Stadion na Tsentralnoj (Stadion aan de Hoofdstraat) nog zo zwaar. Dat de lijnen niet zichtbaar waren, was volgens de OVB (Osjevensk Voetbal Bond) geen punt. “Er is hier toch geen VAR, dus wat maakt het uit.” 

De weinige supporters der beide elftallen lieten elkaar kennismaken met liederen en kreten uit eigen kring. “Verwerk de scheidsrechter tot zeep!”, leerden de Amsterdammers van de Russen. “Gekkenhuis op de tribune!”, en “Amsterdam is poep op de stoep!” kregen de Russen ervoor terug. 

Uiteindelijk duurde de wedstrijd maar een half uur, want iedereen kreeg het veel te koud. De scheidsrechter was al na tien minuten verdwenen (niet tot zeep verwerkt, hij wilde naar de kachel) en het was verder geen doen zo. Bovendien stond het toch net 1-1 (Lasse Schöne had voor Ajax gescoord met een werkelijk verbluffend mooie vrije trap), dus wat zouden we verder nog moeilijk doen. Waar nog bij kwam dat er in het hele Osjevensk geen bloemetje meer te vinden was voor de winnaar. Vrouwendag stond voor de deur en alle tulpen en zo waren overal uitverkocht.

Ronaldo en de gebroeders Messi op een binnenplaats. Met een hoofdrol voor de Russische commentator en een bijrol voor Arjen Robben.

---------------------

Ja, die bijrol van Robben, dat is eigenlijk het enige wat er mis is aan onderstaand filmpje. Hij komt even in beeld, in een blauw Chelsea-shirtje, maar zijn naam wordt niet genoemd. Ach, een kniesoor die daarop let, verder mag dit verslag van een wel heel bijzondere wedstrijd op een binnenplaats ergens in Jekaterinburg er zijn. Een verzameling sterren van heb ik jou daar, met onverwachte solidariteit tussen Spaanse en Catalaanse aartsrivalen en een optreden van een nog jonge Beckenbauer. Die er niks van bakt, wat ik verder niet erg vindt, want nou ja, 1974 en zo. Het verslag is minstens zo goed als de wedstrijd zelf, het wordt – terecht - verzorgd door een echte commentator: Georgi Tsjerdantsev. De complete vertaling staat onder het filmpje. 
 

Goedenavond, beste voetballiefhebbers. We zijn aanwezig bij een opmerkelijke wedstrijd.  Wereldsterren uit het voetbal, de beste voetballers die u zich maar kunt indenken, zijn hier bijeen op dit veldje.

0.12 -  Messi, Cristiano Ronaldo, Kaka, Boelykin en ook een geheimzinnige speler van het Russisch elftal. Wie zou dat kunnen zijn? Eerlijk gezegd, hij is nog niet te zien. Misschien is het Zjyrkov, misschien Arsjavin, we zullen zien.

0.24 – De bal ligt in het midden. De wedstrijd is begonnen. Geweldige techniek laten de broers Messi zien.

0.33 – Gevaar bij het doel van het Rechterelftal. Oppassen! Was die bal nou over de lijn of niet? Kijken wat de scheidsrechter zegt. Ja dat is een doelpunt. De keeper pakt de bal uit het doel, dus de score is geopend.

0.45 – Nog een gevaarlijk moment voor het doel van het Rechterteam. Boelykin! Zulke kansen moet je benutten. Boelykin in een spagaat, bijna werkte hij de bal in het doel. Kennelijk is hij daarbij geblesseerd geraakt.

0.57 – Strompelend komt Boelykin weer het veld op. En ik geloof dat hij wraak wil nemen op zijn belager, maar de speler van Real Madrid had hier helemaal niks mee te maken. Die doet ook niet aan voetbal, maar aan karate.

1.05 – Een vriendje komt het veld op. Onduidelijk voor wie die speelt, misschien is hij neutraal. Misschien speelt hij voor het Rechterteam. Hij rukt knap op langs de zijkant, wil passen! Hij pakt de bal af en rent … het veld uit.

1.21 – De bal moet ingegooid worden bij de zijlijn. Nee, er wordt niet gestopt, de scheidsrechter laat doorspelen.

1.25 – Hoeveel het staat is volledig onduidelijk. De wedstrijd gaat door. Beckenbauer, pak de bal! Beckenbauer, schaam je! Een enorme blunder van de keeper.

1.36 – Real Madrid en Barcelona omhelzen elkaar. Dat zie je alleen maar bij onze bijzondere wedstrijd.

1.44 – En meteen het antwoord van het Rechterteam. Die moet zitten! Messi! Schot in de kruising, 1-1!

1.49 – Geweldig actie van de kleinste Messi ter wereld. Hij scoort en de stand is 1-1. De doelman rent uit z’n doel, schiet de bal naar de andere helft van het veld. Wat gebeurt er, de bal gaat het veld uit … Remmen!

2.04 – Messi, Messi, beetje voorzichtig met veteraan Beckenbauer. Je moet eerbied hebben voor oude mensen.

2.10 – En nog een aanval. Boelykin verovert de bal…

2.14 -  … en Petja moet thuis komen. Kijk nou wat er gebeurt. De eigenaar van de leren bal, Petja Bufonneke, pakt die bal en rent op volle snelheid naar huis. Wat een droefenis! Hoe kan je nou voetballen zonder bal – onmogelijk. Helaas, de wedstrijd is afgelopen. Het Rechterteam heeft met 2-1 gewonnen. We hebben gekeken naar een geweldige wedstrijd. Dit was Georgi Tsjerdantsev, ik ga een bord pelmeni eten.

Tot slot nog een quizzvraagje: wat betekent de voetbaluitdrukking игра в стенку? Binnenkort het antwoord. (Wie googelt mag nooit meer meedoen.)

Krylja Sovetov promoveert in het nieuwe WK-stadion van Samara en ik grijp naast zangeres Jolka.

-------------------

En ook Jolka zou nog optreden, meteen na afloop van de wedstrijd! De zangeres die ooit zo’n aardige taalkundige bijdrage leverde aan dit weblog. De zangeres ook van het enige eigentijdse Russische popliedje waar ik een paar regeltjes van kan meezingen. 

Jolka was natuurlijk niet de hoofdmoot van de middag, dat was de wedstrijd Krylja Sovetov- Koeban Krasnodar. Ik probeer in de Russische provincie altijd een wedstrijdje mee te pikken, maar dit duel was bijzonder. Het was de eerste echte testwedstrijd van het nieuwe WK-stadion in Samara en bovendien kon Krylja promotie naar de hoogste afdeling bewerkstelligen. Tot mijn verbazing bleken na mijn aankomst in Samara alle 40.000 kaartjes al verkocht, en dat voor een wedstrijd op het tweede Russische niveau, zeg maar: de Russische Jupiler League. (Op dezelfde dag trok Olimpijets-Loetsj Energija in Nizjni Novgorod - ook in de Jupiler League en ook in zo’n fonkelnieuw WK-stadion - 42.100 toeschouwers. Je mag hopen dat al die mensen ook na het WK nog komen opdagen, dan staan die stadions er tenminste niet voor niks.)

Het was nog een hele expeditie naar de Samara Arena. De toegangswegen zouden worden afgesloten, had ik gelezen, vanuit de stad zouden speciale trams en bussen worden ingezet. Ik dacht: ik neem de taxi en ga het laatste stukje wel lopen. Ik kreeg het licht benauwd, toen na een half uur rijden het stadion nog niet in zicht was. Ik had op de kaart gezien dat het aardig ver weg lag, maar was dit niet een beetje overdreven? En wat zou dan dat ‘laatste stukje’ worden dat ik nog moest lopen? De eerste afslag richting stadion was inderdaad dicht. Ik probeer het wel aan de andere kant, zei de taxi-chauffeur, die niks met voetbal had. Dat bleek een afstand te zijn van ongeveer Bussum naar Hilversum, maar gelukkig, bij de volgende (afgesloten) afslag liepen al aardig wat mensen die wel de tram hadden genomen. Ik sloot me bij hen aan. Nu nog een kaartje.

Dat lukte pas na een half uurtje, toen ik na een flink aantal vergeefse pogingen (ik begon het weer licht benauwd te krijgen) twee jongens vroeg of zij dan misschien een ‘lisjnii bilet’ hadden. Dat hadden ze en ze vroegen er 600 roebel voor (minder dan een tientje) - 200 roebel meer dan het duurste kaartje. Ik vond het prima en rekende af. Even later zag ik op het kaartje staan: “Uitnodiging” en “Niet voor verkoop”, dus die twee jongens maakten een aardige winst. Ze waarschuwden me nog toen ik in mijn blijdschap bijna betaalde met een briefje van 100 roebel en 5.000 roebel. Aardige lui. Hier hebt u ze.

Er moet nog wel wat gebeuren, daar rond de Samara Arena, qua bouwrommel, uítstekende putdeksels en nog niet ingezaaide bloembedjes, maar dat komt allemaal wel goed. De controle was grondig, al werd mijn kaartje niet eenmaal ook elektronisch gecheckt. Er werd wel een hoekje van afgescheurd. Misschien was mijn kaartje-op-uitnodiging wel voor de vip-tribune, dacht ik, maar ik eindigde op de tweede ring. Prima plek, meer beenruimte dan in de Johan Cruijff Arena.

Krylja Sovetov won met 1-0, promoveerde naar de Premjer Liga, en toen kwam Jolka. De tribunes stroomden leeg, de supporters van Krylja Sovetov behoorden duidelijk niet tot de doelgroep. Ik ook niet echt, maar vanwege dat ene liedje (Provence, heet het) bleef ik toch nog maar even, net als zo’n vijf-, zesduizend anderen. Iedereen kon zich vrijelijk van vak naar vak begeven, door het hele stadion heen (in de JC-Arena gaat je dat niet lukken) en zo werd het op de tribune voor het podium - Jolka stond tussen de eerste en tweede ring lange zijde - nog best gezellig. Maar ja, wanneer kwam dat ene liedje nou? En hoe ging het ondertussen buiten bij die trams. Op een taxi rekenen leek me niet verstandig en ik voorzag nog lange wachttijden met veel gedrang. Misschien zou dat liedje wel helemaal niet komen? Ik besloot te vertrekken en kreeg meteen de rekening gepresenteerd.

Ik had nog geen stap gezet op het verse asfalt buiten, of daar klonk, nondeju, achter me uit het stadion het aanstekelijke intro van Provence. Als u bij onderstaand filmpje het geluid op tien zet en goed luistert, kunt er iets van meepikken. En dan gaat er ook nog iemand met een megafoon doorheen tetteren, maar het was allemaal mijn eigen schuld.

Hier Jolka in volle glorie:

En hier het stadion. De tramreis naar huis was wat tijdrovend, maar verliep voorspoedig, zonder gedrang, met genoeglijk Russisch gekeuvel om me heen. 

Het 49 jaar onopgemerkt gebleven Nederlands in de kleedkamer van het legendarische Kirov Stadion. (Nog wel tijdens de finale van een Europese bekerwedstrijd.)

----------------------

Hoeveel Sovjetfilms zijn er waarin een acteur behoorlijk Nederlands spreekt? En hebt u ons FC Zenit ooit in het rood zien spelen, de kleur van het vermaledijde Spartak Moskou? Ik kwam een film tegen waarin beide gebeurt, getiteld: Schot! Nog een schot!
 
Er zijn tal van prachtige Sovjet-films, maar Schot! Nog een schot! – hij stamt uit 1968 – behoort daar niet toe. Hij is net zo knullig en sullig als de titel doet vermoeden. Waarom schrijf ik er dan toch, en nog enthousiast ook, een stukje over? Dan moet ik eerst even uitleggen hoe ik de film op het spoor kwam. Regelmatig speur ik het net af op zoek naar kleurenfoto’s uit de jaren vijftig en zestig. Omdat ik daar een zwak voor heb. Dit keer leverde zo’n speurtocht ook een paar minuten bewegende beelden op, waar ik meteen recht bij overeind ging zitten. Beelden van spelers en vooral ook van publiek tijdens een voetbalwedstrijd uit de jaren zestig in het immense, iconische, maar inmiddels door een glad bouwwerk vervangen Kirov Stadion. En ook nog eens van een hoge kwaliteit. 

De achtergrond van de beelden had ik snel achterhaald. Het betreft een vriendschappelijke wedstrijd tussen FC Zenit en Dinamo Moskou, gespeeld op 10 juni 1967. Het duel werd gespeeld om ‘echte’ beelden op te leveren voor een speelfilm: Schot! Nog een schot! En die moest ik natuurlijk ook zien! In de film staan twee teams tegenover elkaar in de finale van een verzonnen Europees bekertoernooi, met als inzet: de Beker van de Noordelijke Zeeën. De twee – ook al verzonnen – teams zijn Zarja uit de USSR en Riffen uit … Ja, uit welk land komt Riffen eigenlijk? Voor de Russische kijker blijft dat onduidelijk, maar ik heb het ontdekt!

Eerst even over dat in het rood spelende Zarja. De spelers die in de ruime shots te zien zijn (waarbij ook de volle tribunes in beeld komen – zie het filmpje hierboven) zijn allen in werkelijkheid gewoon spelers van Zenit. Die voor de gelegenheid dus dat vloekende rood hadden aangetrokken. Bij de close-ups van spelers en spelmomenten (zonder tribunes in beeld - zie de complete film hieronder) zien we acteurs. 

En dan de tegenstander, Riffen. Op filmsites waar Schot! Nog een schot! wordt beschreven, staat over Riffen niet meer vermeld dan dat de ploeg afkomstig is uit de stad Norgaffen (Норгаффен) gelegen in "een West-Europees land". Norgaffen - het zal u niet verbazen - bestaat niet. De paar namen van spelers die genoemd worden, geven ook geen uitsluitsel: Ramke, Schmidt, Diks … Ik dacht aanvankelijk aan Duitsland, want de trainer van Riffen, genaamd Berger, is een Duitser. (Berger lag als Duitse soldaat in de loopgraven voor Leningrad. Pikant, natuurlijk, maar het scenario wordt er niet door gered.) Tijdens de film wordt echter duidelijk dat een eventuele beslissingswedstrijd zal worden gespeeld op neutraal terrein, in Hamburg… Riffen komt dus niet uit Duitsland.

En dan, vlak voor aanvang van de finale, in de kleedkamer van Riffen, overhandigt de assistent-trainer een lijstje aan Berger. En in onmiskenbaar Nederlands klinkt het: “De spelers van Zarja.” (Op 56.06 in de complete film hieronder.)  Ook in de rest van de film wordt er bij Riffen gecommuniceerd in het Nederlands. Af en toe gaat dat wat houterig. In de rust, bijvoorbeeld, zegt Berger tegen zijn elftal: “Attentie! Alles blijft bij het oude!” En in de tweede helft: “Speel heftiger!” Iets natuurlijker klinkt dan: “Hou het tempo laag in vredesnaam!” Dat Berger Nederlands spreekt, hoeft niet te verbazen. Eerder hebben we vernomen dat hij al vier jaar bij Riffen in dienst is.

Wat me wel verbaast, is dat nergens wordt gezegd dat Riffen uit Nederland komt. Niet in de (weinige) artikelen die ik over Schot! Nog een schot! ben tegengekomen, en ook niet in de film zelf. Terwijl je zou denken: dat Nederlands is toch een vrij duidelijke aanwijzing. Als je dan het land van herkomst vaag wilt houden, laat de acteurs dan een verzonnen taaltje praten.

De niet-geregisseerde, vriendschappelijke wedstrijd FC Zenit-Dinamo Moskou in het volle Kirov Stadion eindigde in 0-1. In de filmwedstrijd Zarja-Riffen wordt acht keer gescoord. Beelden van het ene doelpunt uit de echte wedstrijd worden gebruikt in de film. Op verzoek van de filmmakers speelde FC Zenit ook nog enkele van zijn reguliere competitiewedstrijden in dat foute, rode shirt, waarbij dan de tegenstander telkens het wit droeg van Riffen. Ik meen dat ook beelden uit een of meer van die competitieduels zijn gebruikt. (Voor nog een van die acht doelpunten? En zien we daar opeens een andere doelman bij Riffen?), maar om dat nou allemaal uit te gaan zoeken …

Vermeld kan nog worden dat Schot! Nog een schot! geen kassucces werd. In Moskou kon men wel lachen om de film. ‘FC Zenit’ dat een Europese beker wint, terwijl ondertussen … In werkelijkheid verliep het seizoen voor de ploeg uit Leningrad rampzalig. Degradatie ging op het laatste moment niet door, alleen omdat de hoogste divisie met twee ploegen werd uitgebreid. Het verhaal gaat dat dit gebeurde op dringend verzoek van de hoge partijbazen uit de stad. Want het kon toch niet zo zijn, dat in het jaar waarin het vijftigjarig jublieum van de Revolutie werd gevierd, de voetbaltrots van Leningrad, de wieg van die revolutie, zou afdalen naar het tweede niveau.

Hier de complete film. De prachtige toeschouwersbeelden zijn al bijeengebracht in de paar YouTube-minuten hierboven. Daarin ontbreken nog wel de mooie auto’s die in file op weg zijn naar het stadion (vanaf 54.23).

U gaat de film echt niet helemaal uitkijken, vandaar dat ik hier wel kan verklappen hoe hij afloopt. Al blijft het einde ongewis... De finale eindigt in 4-4. De laatste beelden zijn van de rust in de beslissingswedstrijd in Hamburg. Zarja leidt met 2-1 ...

In het stukje muziek helemaal aan het einde is trouwens nog een enkele maat verwerkt uit de Voetbalmars van componist Matvej Blanter. Die mars klinkt nu nog bij wedstrijden in de Russische hoogste divisie, wanneer de spelers het veld opkomen. (Dit schrijf ik onder enig voorbehoud. Ik ben al een tijdje niet meer bij zo'n wedstrijd geweest, en misschien is die muziek inmiddels ook gesneuveld, net als het Kirov Stadion.) 

50 jaar politie, Gouden Bal, Voor onberispelijke dienst – alle onderscheidingen van Lev Jasjin, voetballer en ijshockeyer.

-------------------------

Hebt u alle onderscheidingen van Lev Jasjin weleens op een rijtje willen zien? Dat zou me verbazen. Zelf had ik dat verlangen in elk geval niet, totdat ik deze foto van de legendarische doelman tegenkwam. Ik ging op zoek en hieronder vindt u het resultaat.

Ik was vroeger Jasjin, en niet allen buiten op straat. In mijn kinderkamer gooide ik de bal tegen de muur en ving die op met een geweldige snoekduik, die eindigde op het bed dat tegen diezelfde muur stond. Jasjin! Later was ik Jan van Beveren. Gaandeweg drong de realiteit zich op en ik werd – volledig rechtsbenig - linksback. (Overigens heb ik met dat ene rechterbeen ooit op een stoffig Moskous veldje vrijwel eigenhandig een compleet elftal van de Komsomol naar huis gespeeld. Eh, ja, daar zijn foto’s van – zie beneden.)
 

Maar eerst, ere wie ere toekomt, Lev Jasjin. De cijfertjes op de bovenste foto corresponderen met een bijgevoegd lijstje. Daarop staan ook de onderscheidingen die niet op die mooie, rode sjerp zitten. Dat zijn er nog eens elf. Op een ander lijstje kwam ik er nog eentje tegen uit het begin van Jasjins sportieve loopbaan, toen hij nog – wat niet veel mensen weten – ijshockeykeeper was.

De maker van eerstgenoemd lijstje kon onderscheiding nummer 9 niet thuisbrengen. Of beide lijstjes compleet zijn, weet ik niet. Ik heb me voor de eerste zestien onderscheidingen gehouden aan het lijstje bij de sjerp. Boven aan dat lijstje staat zonder nummer Held van de Socialistische Arbeid. Die ontbreekt ook op de sjerp. Jasjin kreeg die onderscheiding in 1990, het jaar waarin hij overleed. De foto dateert van een aantal jaren eerder.  
     

0. Held van de Socialistische Arbeid (1990)
1.  Leninorde (1967, 1990)
2.  Orde van het Rode Arbeidsvaandel (1957, 1971)
3.  Medaille Voor de herdenking van de 100ste geboortedag van Lenin. Ingevoerd op 5 november 1969. Aantal dragers: 11.000.000.
4.  Medaille Twintig jaar overwinning in de Grote Vaderlandse Oorlog 1914-1945. Ingevoerd 7 mei 1965. Aantal dragers: 16.399.550.
5.  Medaille 40 jaar strijdkrachten van de USSR. Ingesteld 18 december 1957. Aantal dragers: 820.080.
 

6.  Medaille 50 jaar strijdkrachten van de USSR. Ingesteld 26 december 1967. Aantal dragers: 9.527.270.
7.  Medaille Voor onberispelijke dienst, tweede graad.
8.  Medaille voor Onberispelijke dienst, derde graad.
9.  (Deze onderscheiding op de sjerp kon niet worden thuisgebracht)
10. Sportieve manhaftigheid. Ereteken van de Komsomol, ingesteld in 1968.
11. Gouden medaille winnaar Europees Kampioenschap 1960
 

12. Zilveren medaille finalist Europees Kampioenschap 1964.
13. Gouden medaille Olympische Spelen 1956.
14. Herinneringsmedaille vierde plaats Wereldkampioenschap 1966.
15. Vijf gouden medailles kampioenschap USSR – 1954, 1955, 1957, 1959, 1963.
16. Vijf zilveren zilveren medailles Kampioenschap USSR
 

- Medaille Dertig jaar overwinning in de Grote Vaderlandse Oorlog 1914-1945. Ingevoerd 25 april 1975. Aantal dragers: 14.259.560.
- Medaille Veertig jaar overwinning in de Grote Vaderlandse Oorlog 1914-1945. Ingevoerd 12 april 1985. Aantal dragers: 11.268.980.
- Medaille Voor manhaftige arbeid tijdens de Grote Vaderlandse Oorlog 1941-1945. Ingesteld op 6 juni 1945. Aantal dragers: 16.096.750.
- Medaille Veteraan Strijdkrachten USSR. Ingesteld 20 mei 1976. Aantal dragers: 800.000
- Medaille Zestig jaar Strijdkrachten USSR. Ingesteld 28 januari 1978, aantal dragers: 10.723.340.
 

- Medaille Zeventig jaar Strijdkrachten USSR. Ingesteld 28 januari 1988. Aantal dragers: 9.842.160.
- Medaille 50 jaar Sovjet-politie. Ingesteld 20 november 1967. Aantal dragers: 409.150.
- Medaille 800-jarige bestaan Moskou. Ingedsteld 20 september 1947. Aantal dragers: 1.733.400.
- Medaille Voor onberispelijke dienst eerste graad.
 

- Zilveren olympische orde (1986)
- Gouden Orde van verdienste, FIFA (1988)
- Gouden bal voor beste voetballer van Europa (1963)
- Gouden medaille bekerwinnaar ijshockey USSR ijshockey (1953)

-------------------

Moskou, juli 1978 - In een wedstrijd tegen een lokale afdeling van de Komsomol buigen Nederlandse toeristen een 1-5 achterstand om in een 6-5 overwinning. Man van de wedstrijd was Egbert Hartman, die drie (of misschien zelfs vier) treffers voor zijn rekening nam. Hier heeft hij zojuist de winnende langs de vergeefs duikende doelman tegen het net geschoven.  

Op één in mijn top drie van Samara: het Dinamo stadion in de voortuin van de kathedraal

-----------------

Gaat het me lukken? Zal ik op tijd zijn? Zal ik op die prachtige vip-tribune plaats kunnen nemen, al is het maar voor even? Of stuit ik op een hoog en onverbiddelijk gesloten hek?

Komend voorjaar hoop ik Samara, stad aan de Wolga, te bezoeken. Boven aan mijn lijstje met niet te missen bijzonderheden daar staat het Dinamo stadion (gevolgd door de bunker van Stalin en het Huis met de olifanten). Het werd gebouwd kort na de oorlog, toen Samara nog Koejbysjev heette, op een plek waar ooit een kerkhof was, ongeveer in de voortuin van de belangrijkste kerk van de stad. Veel eerbied voor godshuizen had men in die jaren niet. 

Lang zal ik naar het sportcomplex niet hoeven zoeken, het ligt pal in het centrum, vlak bij het station – kan niet missen. Nee, het gevaar schuilt in iets heel anders: een voor komend jaar aangekondigde renovatie. Is die al gaande tijdens mijn verblijf, is het stadion veranderd in een bouwput, dan kan ik mijn plannetje – tevens mijn belofte aan de lezer, gedaan in een eerder stukje – wel vergeten: plaatsnemen op die vip-tribune. Hier ziet u hem, in de jaren vijftig.

Die renovatie komt niets te vroeg. En zelfs indien mij er de weg door wordt versperd, moet ik eigenlijk alleen maar blij zijn. Blij dat zo’n relict uit het sportverleden van de USSR op waarde is geschat en behouden blijft voor de toekomst. Want hoe droevig is niet deze aanblik:

Je kan het je nauwelijks voorstellen, maar ooit boden de houten banken (alleen mijn vip-tribune was van steen) plaats aan 22.000 toeschouwers. In 1944 werd tot de bouw besloten. Die ving aan in 1945, er werden Duitse krijgsgevangenen bij ingezet en drie jaar later, op 3 september 1948, gingen de poorten open voor de eerste voetbalwedstrijd. De lokale trots Krylja Sovetov ontving Dinamo Kiev en won, dankzij een treffer van Nikolaj Zajtsev in de 72ste minuut, met 1-0. In Koejbysjev had de sportclub Dinamo, in tegenstelling tot haar bloedbroeders in bijvoorbeeld Moskou, Tbilisi en Kiev, geen sterke voetbalafdeling, en Krylja Sovetov werd de hoofdbespeler van het nieuwe stadion. Dat duurde tot 1970, toen de club verhuisde naar stadion Metalloerg.

En al die tijd stond daar braaf aan het korte eind van het veld, achter een van de doelen, die kerk, de Pokrovski kathedraal. De geschiedenis daarvan gaat terug naar het begin van de negentiende eeuw, toen zich hier het stadskerkhof bevond – met een houten kerkje. Het kerkhof werd in 1857 gesloten en rond diezelfde tijd werd met geld van de kooplui Anton en Jemeljanov Sjichobalov de houten kerk vervangen door een nieuwe van steen. Bij wijze van dank kregen de Sjichobalovs een familiegraf op het terrein van de kerk. Uiteraard kunnen zij komend voorjaar op een bezoek van mij rekenen. 

De Pokrovski kathedraal overleefde de Sovjet-periode. Enkele jaren was het de enige kerk in Koejbysjev waar nog diensten werden gehouden. Toch ging het nog bijna helemaal mis. Op 7 november 1977, toen stad en land het 60-jarig jubileum van de Oktoberrevolutie vierden, werd er brand gesticht. De muurschilderingen uit de vorige eeuw en bijna alle iconen gingen verloren.

Het stenen hoofdgebouw van het stadion (niet de vip-tribune dus), aan de korte kant waar ook de kerk staat.

Maar het is niet die kerk die mij trekt, het is de voetbalhistorie vermengd met de Sovjet-geschiedenis. De sportarchitectuur van de jaren veertig, vijftig. De statige hoofdingang, het Dinamo-symbool boven de poort, de kleine grandeur van die stenen vip-tribune. Wie zaten daar, zogenaamd te midden van het volk? Wanneer ging ook het bovenste balkon open en wie zaten daar dan? En wat speelde zich af in de rust en na afloop? Er zal toch vast een buffet klaar hebben gestaan voor de onaantastbaren van de stad – al waren die 'onaantastbaren' tot maart 1953 hun leven net zo min zeker als die 22.000 toeschouwers op de houten tribunes. Ik wil door de Dinamo-poort naar binnen, tussen de houten bankjes doorlopen, naar die blauw-witte tribune. En wie weet, dat balkon …

En nou maar hopen dat de renovatie van het Dinamo stadion pas begint na mijn bezoek aan de stad.

Of zou ik in de winter gaan? Kijk nou, wat een beelden. Er gaat er eentje onderuit. Gebeurt dat aan de andere kant, dan vlieg je zo de kerk binnen.