Dorpjes binnen de Moskouse stadsgrenzen - ze zijn er nog. Kleine restanten weliswaar, maar er wonen nog mensen.

in

---------------------------

Moskou telde ooit honderden dorpjes, deels binnen de stadsgrenzen, deels er niet ver buiten. Hoeveel daarvan zijn er de afgelopen vijftig jaar door de uitdijende hoofdstad opgeslokt? Hoeveel zijn er nog over? Dat weet ik niet precies, maar van een aantal zijn nog duidelijk sporen terug te vinden. Sterker nog:  in een aantal van die dorpjes, hoezeer ze ook zijn gekrompen, wonen nog mensen.

De jonge historicus Pavel Gnilorybov ging met cameraman Aleksej Lobov naar de dorpjes op zoek. Wat ze aantroffen binnen de MKAD, de grote autoweg die Moskou omringt, is te zien in onderstaande film. Gnilorybov kwam al eerder even voorbij op dit blog. Hij maakte een film over plekken in Moskou die nauw verbonden zijn met de Stalinterreur. Ik ben fan van hem en hij zal op dit blog zeker nog vaker te zien zijn.   

 


De dorpjes die genoemd en getoond worden, zijn achtereenvolgens Djakovo, Matvejevskoje (vanaf 3.40), Spas-Toesjino (vanaf 9.55), Terechovo (vanaf 15.30), Troitse-Lykovo (vanaf 21.55) en Tsaritsyno (vanaf) 25.55.


De redactie van Rusland in woord en beeld neemt een korte zomerpauze. Zo ongeveer eind deze maand pakken wij de Russische draad weer op.

Een uitgegraven boodschap voor Poetin, via Google en de ruimte: help!

in ,

-------------


Gaat u even naar Google maps en tik in: Selo Rozjdestveno Moskou of Село Рождествено Москва. Kies voor de satellietvariant. U belandt dan midden boven Rozjdestveno. Schuif het dorpje (eigenlijk meer een buitenwijk) zonder pardon iets naar links. Dan openbaart zich, meteen rechts, in een driehoek van landweggetjes, een boodschap die zich zelfs zonder in te zoomen al laat ontcijferen: Путин, помоги Сходне / Poetin, help Schodnja.

De auteur van de smeekbede is Andrej Fedortsjoek, inwoner van Rozjdestveno. Net als zijn dorpsgenoten werd hij enkele jaren geleden opgeschrikt door plannen om een mooi stuk natuur, net buiten Rozjdestveno, aan de oever van de rivier de Schodjna, vol te bouwen met flats, winkels, een school, een fitnesscentrum, een polikliniek, en nog zo het een en ander, compleet met 10.3000 parkeerplaatsen boven en onder de grond.

Inspraak was er nauwelijks geweest, een protestbrief aan het Moskouse gemeentebestuur (Rozjdestveno valt onder Moskou) leverde een droog geformuleerde afwijzing op en petities maakten evenmin indruk.

Daarop pakte Andrej zijn schop en ging het veld in.  

Ooit had hij met vrienden een klein, kunstmatig eilandje aangelegd in een meer en dat bleek plots te zien op satellietbeelden. Dit keer bleef Andrej op het droge. Met letters van vijf meter hoog en 30 centimeter diep groef hij tussen het onkruid zijn boodschap uit: Путин, помоги Сходне / Poetin, help Schodnja. Hij deed er twee weken over, waarna het werk nog lang niet gedaan was. De uitgegraven letters, met een gezamenlijke oppervlakte van bijna 500 vierkante meter, vereisten onderhoud, omdat Andrej natuurlijk niet wist wanneer de satelliet de gewenste foto zou maken. En zo was hij een jaar in de weer om zijn smeekbede duidelijk zichtbaar te houden vanuit de ruimte. In de zomer betekende dat de randen maaien, in de winter sneeuw scheppen.

In de herfst van 2015 bleek de foto te zijn gemaakt. Het resultaat verscheen op Google maps, maar niemand die er veel aandacht aan besteedde. Dat gebeurde wel, toen begin deze maand de grote letters van Andrej ook bij de Russische zoekmachine Yandex op de kaart verschenen. Maar toen was het al te laat. De bouwwerkzaamheden even buiten Rozjdestveno zijn inmiddels in volle gang. 

Er komen biljetten van 200 en 2.000 roebel en u bepaalt wat daarop wordt afgebeeld! Doet u mee?

in

---------------

Er komen nieuwe Russische bankbiljetten aan, van 200 en 2.000 roebel, en u bepaalt wat daarop wordt afgebeeld!

Biljetten van 200 en 2.000 roebel bestaan nog niet en het leek de Bank van Rusland een mooi idee om de invoering ervan een democratisch tintje te geven. Er is een verkiezing uitgeschreven, waarbij de stem van het volk een grote rol speelt. Iedereen kan suggesties doen voor een afbeelding en uiteindelijk winnen de afbeeldingen die de meeste stemmen krijgen. De twee nieuwe biljetten dienen qua plaatjes wel enigszins aan te sluiten bij de huidige biljetten, waarop aan de voor- en achterkant steeds een bouwwerk en/of monument staat uit één stad. Zo zien we op het biljet van 5.000 roebel op de voorkant het standbeeld van Moeravjov-Amoerski in Chabarovsk en op de achterkant de brug over de Amoer in dezelfde stad:


Een verruiming ten opzichte van de al bestaande biljetten: op de nieuwe biljetten hoeven niet per se bouwwerken of standbeelden te komen, ook dieren of natuur (een rivier, een vulkaan) komen in aanmerking, wanneer die kenmerkend zijn voor een stad of regio. De volgende steden zijn echter uitgesloten: Moskou, Sint-Petersburg, Krasnojarsk, Archangelsk, Jaroslavl, Novgorod en Chabarovsk, want die staan al op een bankbiljet.  

Bij een dergelijk project loop je natuurlijk het risico dat grappenmakers de boel overnemen. Dat je straks met figuren of locaties zit die je liever niet op je bankbiljetten ziet. Daarom wordt de verkiezing wel een beetje gestuurd. Door de eerste ronde komen alleen objecten die via internet minimaal 5.000 keer zijn genoemd. Daarna wordt internet even uitgeschakeld en worden door middel van ‘een enquête’ tien steden of regio’s geselecteerd met de twintig bijbehorende objecten. Dan wordt internet weer aangezet en kan er gestemd worden op de overgebleven kandidaten. Uiteindelijk moet dat twee steden/regio’s opleveren (eentje voor het biljet van 200 roebel en eentje voor dat van 2.000), met telkens twee objecten: voor de voor- en de achterkant. Het resultaat van de verkiezing wordt op 7 oktober bekendgemaakt.     

De eerste ronde loopt nog tot eind deze maand. Op een interactieve kaart is te zien welke objecten inmiddels de grens van 5.000 stemmen zijn gepasseerd. Daarbij zit onder meer de Hart van Tsjetsjenië-moskee in Grozny, die het volgens mij niet gaat worden. Het Bajkalmeer lijkt mij een grotere kanshebber. Ik (grappenmaker) had graag het huidige, gezellige stadion van FC Zenit naar voren geschoven voor de voorkant van een van de twee biljetten, en dan op de achterkant het nieuwe, bij wijze van subtiel burgerprotest. Aan dat irritante, hypermoderne stadion wordt nog steeds gebouwd, en wat had ik het dan leuk gevonden als het biljet eerder klaar was geweest dan dat vervelende stadion.

Maar ja, Sint-Petersburg mag niet meedoen. 

En dat nieuwe stadion zoekt u zelf maar even op.

De gebroeders Znamenski, twee legendes uit de Russische atletiek die ook niet mochten meedoen aan EK en Spelen.

in

---------------------

Serafim en Georgi Znamenski

Ze trainden door elke morgen 14 kilometer naar de fabriek te rennen – en ’s avonds weer terug: Serafim en Georgi Znamenski, die in eigen land in korte tijd uitgroeiden tot atletieklegendes. Pas laat maakten ze hun entree in de officiële sport; de een was 27, de ander 30. Als ‘arbeiders-atleten’ hadden ze het tij mee; als geen ander profiteerden ze van de aandacht die er vanaf eind jaren twintig van hogerhand uitging naar lichamelijke opvoeding en sport. Doordat de USSR nog niet deelnam aan de belangrijkste internationale toernooien, bleven de twee buiten hun land goeddeels onopgemerkt. De Tweede Wereldoorlog maakte aan al hun sportieve ambities een einde.

Georgi Znamenski, Moskou, 1942

In 1942 wordt Georgi, die inmiddels als arts in het Rode Leger zit, nog wel in de gelegenheid gesteld om mee te doen aan de traditionele straat-estafette in Moskou, waar ploegen (bestaande uit mannen en vrouwen) 15 kilometer afleggen over de Tuinring. Het is de laatste keer dat Georgi als atleet te zien is. Er zijn gelukkig beelden van bewaard gebleven. Die laten een krachtige, elegante hardloper zien, waarbij je je meteen afvraagt: als hij en zijn broer tien jaar eerder met atletiek waren begonnen … Als de Sovjetunie in de jaren dertig op sportgebied niet goeddeels geïsoleerd was geweest …  (Die laatste beelden van Georgi vindt u hier - vanaf 0.44. Het filmpje laat zich helaas niet naar dit blog verplaatsen.)

Daartoe aangezet door hun oudere broer Sergej, die na zijn terugkeer uit de Eerste Wereldoorlog zijn broertjes maar watjes vond, waren Serafim en Georgi al op jonge leeftijd aan het zwemmen en hardlopen geslagen. Enige lijn in hun sportactiviteiten kwam er pas, toen zij hun geboortedorp Zeljonaja Sloboda verlieten om in Moskou te gaan werken, op een kleine fabriek genaamd Ljoeks. Onderdak vinden ze in Nikolskoje, 14 kilometer verderop.

De atletiekbaan van Hamer en Sikkel

De atletiekbaan van Hamer en Sikkel

In 1928 wordt in Moskou de eerste Spartakiade gehouden, een soort alternatieve Olympische Spelen, met ruim zevenduizend deelnemers. Zeshonderd van hen vertegenwoordigen arbeidersorganisaties uit het buitenland. Voor de broeders Znamenski komt dit evenement te vroeg, maar ze komen wel bovendrijven op de golven van actieve sportbeleving die het land overspoelen. Omdat hun eigen werkgever Ljoeks weinig aan sport doet, trainen ze op de atletiekbaan van de nabijgelegen fabriek Serp i Molot (Hamer en Sikkel). Die fabriek neemt de twee (met goedkeuring van Ljoeks) op in de eigen fabrieksploeg – en dan gaat het hard.  

Het eerste succes komt, wanneer Serafim als volslagen onbekende hardloper in 1932 tweede wordt in een 15 kilometer lange stratenloop in Moskou (niet de bovengenoemde estafette)  achter de grote favoriet Sasja Malajev. Was hij kort voor de finish niet een verkeerde straat ingelopen, dan had hij zeker gewonnen. Met de ploeg van Hamer en Sikkel (ze staan inmiddels op de loonlijst van de fabriek) nemen Serafim en Georgi in de jaren die volgen deel aan talrijke wedstrijden en vestigen ze (vanaf 1935 voor sportclub Spartak) het ene nationale record na het andere. Serafim is de eerste Sovjetatleet die de 3.000 meter onder de negen minuten loopt. Georgi ontneemt hem het record een jaar later, maar die moet het vervolgens weer afstaan aan zijn broer. In de jaren 1933-1940 staan de broeders Znamenski bij nationale kampioenschappen achttien keer op het podium, waarvan elf keer op de hoogste trede. Op individuele nummers vestigen ze 24 nationale records.

Internationale prijzen winnen Serafim en Georgi alleen bij de veldloop van de Franse communistische krant L’Humanité. In Parijs finisht Serafim in 1935, 1937 en 1938 als eerste, steeds gevolgd door Georgi. De Sovjetunie is dan nog niet aangesloten bij het Internationaal Olympisch Comité en evenmin lid van de Internationale Atletiekfederatie IAAF, waardoor de twee buiten de grenzen van hun land, net als de Russische atleten van dit moment, verder niet in beeld komen. Ik had ze die kans graag gegund, al is het de vraag of ze op het allerhoogste niveau mee hadden kunnen strijden om de podiumplaatsen. Op de 5.000 meter, bijvoorbeeld, was het persoonlijk record van Serafim in 1940 14.37,00, het wereldrecord dat jaar stond op 14.08,08. Op de 10.000 kilometer had Georgi in 1939 als beste tijd 30.45,80, het wereldrecord was toen 29.52,06.


Georgi belandde in 1946 toch nog op de Europese Kampioenschapppen, in Oslo. Hij was arts van de Sovjetploeg, die – al was de USSR nog niet aangesloten bij de IAAF – voor het eerst mocht meedoen. Serafim overleed in 1942. Hij zou zelfmoord hebben gepleegd toen hij kort na elkaar te horen had gekregen dat zijn moeder was overleden en dat zijn vrouw een ander had.

A. Dejneka: Estafette op Ringweg B (1947). Aan een deel van deze estafette is tegenwoordig de naam van de gebroeders Znamenski verbonden.

A. Dejneka: Estafette op Ringweg B (1947). Aan een deel van deze estafette is tegenwoordig de naam van de gebroeders Znamenski verbonden.

Jaarlijks wordt in Moskou een internationaal hoog aangeschreven atletiekwedstrijd gehouden die de naam van de broeders Znamenski draagt. Hun naam is ook verbonden aan een stuk van de sinds 1922 gelopen estafette over de Tuinring. De atleet die op dat stuk de snelste tijd loopt, krijgt een naar de broers genoemde prijs.     

V. Lenin en N. Kroepskaja - naar welk schilderij kijken zij hier?

in

---------------

U moet nu even uw hoofd erbij houden, want het wordt ingewikkeld – terwijl de vraag zo simpel lijkt: naar welk schilderij kijken Vladimir Lenin en zijn echtgenote Nadjezjda Kroepskaja op het doek hierboven? Ik kwam het vraagstuk tegen op de onvolprezen site van de Russische blogster Kykolnik, die er zelf niet uitkwam en hulp vroeg aan haar lezers.

Het schilderij hierboven werd in 1961 gemaakt door Aleksej Koelakov en heet ‘V.I. Lenin en N.K. Kroepskaja in de Tretjakovgalerij’. Een duidelijk aanwijzing, zou je denken, zeker in combinatie met het schilderij links achter het koppel. Dat is 'Ze hadden hem niet verwacht' (Не ждaли) van Ilja Repin. We zijn hier dus in een van de Repinzalen van de Moskouse Tretjakovgalerij, waar uitsluitend doeken van Repin hangen. De suggestie van een lezer dat Lenin en Kroepskaja staan te kijken naar De laatste dagen van Pompeï (van Karl Brjoellov) kon dan ook meteen de prullenbak in.

K.Brjoellov: De laatste dagen van pompeï

K.Brjoellov: De laatste dagen van pompeï

Ook ‘De Zaporozje-Kozakken schrijven een brief aan de Turkse sultan’ (wel een schilderij van Repin) kon onmiddellijk worden afgewezen. De linkerbenedenhoek daarvan wijkt duidelijk af van wat er nog net op Koelakovs schilderij te zien is, aldus blogster Kykolnik.  Inderdaad, voegde ik daar in gedachten nog wijsneuzerig aan toe, dat kan helemaal niet, want die Kozakken met hun brief hangen in het Russisch Museum in Sint-Petersburg. Niet in de Tretjakovgalerij in Moskou …

I.Repin: De Zaporozje-Kozakken schrijven een brief aan de Turkse sultan

Aanvankelijk dacht Kykolnik zelf dat het ging om Repins ‘De Zaporozje-Kozakken schrijven een brief aan de Turkse sultan’, en dan de variant uit 1893. Maar, zo voegde ze er meteen aan toe, dat kan ook niet, want dat hang in het Kunstmuseum van Charkov …

I. Repin De Zaporozje-Kozakken schrijven een brief aan de Turkse sultan - variant 1893

Had Koelakov zich met zijn schilderij uit 1961 dan misschien enige artistieke vrijheid veroorloofd? En misschien – op zijn eigen doek dan – wat schilderijen verhangen? Dat leek een van de reageerders onwaarschijnlijk. Dergelijke grapjes uithalen op een schilderij met Lenin, dat dééd je niet.

O jawel hoor, reageerde iemand anders. Want wie kent niet het schilderij ‘Lenin in de Gemäldegaleri in Dresden in 1914’ van Dmitri Nalbandjan? Terwijl Lenin in 1914 helemaal niet in Dresden is geweest!

D. Nalbandjan: Lenin in de Gemäldegaleri in Dresden in 1914


Zou het raadsel nog worden opgelost? Jazeker, en het bleek allemaal eenvoudiger te zijn dan gedacht. Want wat wil het geval, zo schrijft een andere reageerder: in 1932 schonk de Tretjakovgalerij De Kozakken schrijven … /variant 1893 aan het Historisch Museum van Charkov, waarna het in 1935 verhuisde naar het Kunstmuseum van Charkov. Lenin overleed in 1924, Kroepskaja in 1939, dus waren zijn ruimschoots in de gelegenheid om samen nog voor 1932 in een van de Repinzalen van de Moskouse Tretjakovalerij naar De kozakken/variant 1893 te kijken.

Trouwe bezoekers van de Tretjakovgalerij (ik behoor daar niet toe, ik kom zelden in Moskou), zullen hierboven al gedacht hebben: er zullen best wel Kozakken hangen in Charkov en in Sint-Petersburg, maar in de Tretjakovgalerij hangen ze ook! En dat klopt. Dat is een variant uit 1887. Die in Sint-Petersburg is de ‘officiële’, definitieve versie, uit 1891. Aan de Charkov-variant begon Repin nog tijdens zijn werk aan de Petersburg-variant, maar daar zette hij uiteindelijk in 1893 een streep onder, nog voordat die volledig was voltooid. 

 I.Repin: De Zaporozje-Kozakken schrijven een brief aan de Turkse sultan - variant 1887

Slepakov zingt de Russen toe: koop rotzooi, draag rotzooi, rook rotzooi - ons land zal je dankbaar zijn.

in ,

----------------------


Er is natuurlijk van alles aan te merken op de overheid in Rusland, maar één ding moet je ze nageven daar: ze vormen een prachtige inspiratiebron voor geweldige satire. 

In dat genre kwam op dit blog recent fraai dicht- en zangwerk aan bod van acteur Michail Jefremov en liedjesschrijver Semjon Slepakov, die beiden gelukkig zeer productief zijn en van wie we nog wel het een aan ander aan satirische optredens mogen verwachten.

Jefremov en Slepakov doen met hun werk denken aan de boeken van Vladimir Vojnovitsj en de liederen van Aleksandr Galisj, twee grote satirici uit de Sovjettijd. Ook bij hen treffen we hilarische taferelen aan, ook bij hen blijft er van de schone schijn, opgehouden door overheidsdienaren op alle niveaus, geen spaan heel. Toch is er een verschil. Bij Vojnovitsj en Galitsj sijpelt, bij alle vrolijkheid, ook opstandige bozigheid tussen de regels door. De satire (veel meer een vorm van verzet dan bij Slepakov en Jefremov) wordt net niet bitter, maar het scheelt niet veel. 

Die bozigheid is bij Jefremov en Slepakov minder. Van beiden kan ik me voorstellen dat zij na afloop van een optreden vrolijk een glas gaan drinken met degenen die ze zojuist belachelijk hebben gemaakt. Bij Galitsj en vooral Vojnovitsj zie ik dat niet voor me. De strijd in de USSR werd ook harder gevoerd; Galitsj en Vojnovitsj werden uiteindelijk het land uitgebonjourd.   

Hier een lied van Slepakov, getiteld: Купи говно. Dat moet je niet letterlijk vertalen, want dan krijg je: Koop stront. In het Nederlands zeggen we: Koop troep of rotzooi. (Teringzooi is eigenlijk beter, maar dan loopt mijn vertaling nog minder soepel dat nu al het geval is.) Slepakov dringt er bij de luisteraar op aan om geen Westerse spullen meer te kopen, maar Russische, ook al blijven die soms wat achter in kwaliteit. Zo houden we onze economie op de been, aldus de zanger. Origineel is Slepakov overigens geenszins, want in de jaren dertig van de vorige eeuw, waarde lezer, weerklonk hier te lande alreeds de stichtende leuze: “Koopt Nederlandsche waar, dan helpen wij elkaar.”

 
Купи говно / koop rotzooi

Всюду в магазинах импортный товар, 
Overal in de winkels ligt import
Запад получает сказочный навар. 
Het Westen maakt waanzinnig veel winst
Качество товара крайне высоко, 
De kwaliteit van de spullen is bijzonder hoog
С ним соревноваться крайне нелегко. 
Daarmee concurreren is bijzonder lastig

А на товар российский крайне низкий спрос, 
Naar Russische spullen is nauwelijks vraag
Всюду мы отстали, кроме папирос. 
We lopen steeds achter, behalve met papirossen,
Обувь для мутантов, мебель для горилл, 
Schoenen voor mutanten, meubels voor gorilla’s
А машины будто дьявол сотворил, 
En auto’s die door de duivel lijken gemaakt

Для хромых дороги, мода для слепых, 
Wegen voor kreupelen, mode voor blinden
Бритвы для бесстрашных, фильмы для тупых. 
Scheermesjes voor onverschrokkenen, films voor idioten
В этом положенье, сложном для страны 
In deze voor ons land zo moeilijke toestand
Все объединиться вместе мы должны. 
Moeten wij ons allen verenigen

Поддержи отечественного производителя! Незамедлительно. 
Steun de vaderlandse producent! Onmiddellijk!
Даже если то, что произвел он отвратительно - ему простительно. 
Zelfs als hij weerzinwekkends spul produceert - hem vergeven we dat
Если не безразлична страна родная тебе 
Laat het lot van je land jou niet onverschillig
Ты поучаствовать лично должен в её судьбе! 
Zet je dan persoonlijk in voor zijn toekomst!

Купи говно и поддержи Россию. 
Koop rotzooi en steun Rusland
Купи говно, ведь ты же патриот. 
Koop rotzooi, je bent immers een patriot
Купи говно и поступи красиво. 
Koop rotzooi en stel een mooie daad
Купи говно - толкни страну вперёд. 
Koop rotzooi – duw het land vooruit

Подари своей девушке на день рождения 
Geef je meisje voor haar verjaardag
Не серёжки от Тифани, а говно. 
Geen oorringetjes van Tiffany, maar rotzooi
Ну, а чтобы повысить ей настроение
En om haar stemming te verbeteren
Пригласи на российскую ленту в кино.
Vraag je haar mee uit naar een Russische film

Отдыхай не в Италии, а в Анапе, (плохо отдыхай) 
Ga niet op vakantie in Italië, maar in Anapa (vier vervelend vakantie) 
Надевай не Армани, а просто штаны (сшитые в Твери) 
Draag geen Armani, maar gewoon een broek (gemaakt in Tver)
Подари холодильник маме и папе (весом в десять тонн) 
Geef papa en mama een ijskast (die tien ton weegt)
И наполни продуктами нашей страны! (и звони в ноль-три) 
En stouw die vol met vaderlandse waar! (en bel de ambulance)

Поддержи отечественного производителя (говна родителя) 
Steun de vaderlandse producent (vader van de rotzooi)
И носи зеленый плащ из кожзаменителя (будь отвратительным) 
En draag een groene regenjas van kunstleer (wees weerzinwekkend)
Пожертвуй своим комфортом и здоровьем родных, 
Offer je comfort op en de gezondheid van je familie
Чтобы экономика наша смогла остаться в живых. 
Zodat onze economie in leven blijft

Купи говно и поддержи Россию. 
Koop rotzooi en steun Rusland
Кури говно и езди на говне.
Rook rotzooi en rij in rotzooi
Носи говно, плевать, что некрасиво. 
Draag rotzooi, boeien dat het lelijk is
Дари говно детишкам и жене. 
Geef rotzooi cadeau aan je kindertjes en vrouw
Купи говно - пойди на этот подвиг! 
Koop rotzooi – verricht die heldendaad!
Оно - говно, зато своё оно. 
Het is rotzooi, maar wel eigen rotzooi
Купи говно, страна тебя запомнит, 
Koop rotzooi, het land zal je niet vergeten
Не будь говном, скорей купи говно! 
Wees geen rotmens, koop rotzooi!
Купи говно! 
Koop rotzooi!

Oekraïense muren zijn rijk aan Sovjetmozaïeken, maar hoelang nog? "Laten we geen barbaren zijn."

in , ,

-----------------------

Jevgeni Nikiforov heeft er inmiddels zo’n duizend verzameld – in de vorm van foto’s, wel te verstaan: Sovjetmozaïeken op muren van gebouwen in Oekraïne. Het is een ernstig bedreigde kunstvorm en de vraag is hoeveel van die mozaïeken er binnenkort nog over zijn.

Nikiforov, fotograaf van beroep, kreeg eind 2013 het verzoek of hij voor een hoofdstuk in het (Russischtalige) boek Oekraïense kunst uit de jaren zestig foto’s wilde maken van mozaïeken in Kiev. Nadat die opdracht was voltooid, werkte hij verder aan een eigen archief, dat inmiddels mozaïeken bevat uit zo’n 25 Oekraïense steden. De vrucht van zijn verzamelwoede wordt het boek Gedecommuniseerd: Oekraïnse Sovjet-mozaïeken, dat deze zomer moet verschijnen.

School 54, Marioepol

Instituut voor Nucleair Onderzoek, Kiev

Metrostation Patas Ukraina, Kiev 

Metrostation Patas Ukraina, Kiev 

Kreementsjoek

Bankgebouw, Krementsjoek

Bankgebouw, Krementsjoek

Instituut voor Kankeronderzoek, Kiev

Instituur voor Lagetememperaturenonderzoek, Kiev

De taferelen op de muren variëren van scholiertjes tot kosmonauten en van balletdansers tot kerngeleerden, maar hebben steeds één ding gemeen: ze bezingen de bijna onverbiddelijke opgewektheid waarmee de Oekraïense Sovjetburger opmarcheerde richting lichtende toekomst. Daarmee is meteen ook de kwetsbaarheid van de mozaïeken duidelijk: die toekomst bleek niet te bestaan en Oekraïne is op zoek naar een nieuw perspectief en een eigen identiteit – een proces dat door het gewapend conflict met Rusland (voorheen de voornaamste pilaar van het vijftien republieken tellende Sovjetbouwwerk) een zware extra lading heeft gekregen. Conservering van de mozaïeken behoort niet tot de prioriteiten.

Al helemaal niet sinds in april 2015 een wet werd aangenomen die het gebruik van communistische en nazi-symbolen verbiedt. Weliswaar laat die wet kunstwerken van voor 2015 ongemoeid (zie artikel 4.3.4), maar de meeste mozaïeken zijn nooit als kunstwerk geregistreerd. Nikiforov heeft dan ook haast met zijn inventarisatie. “Laat ons geen barbaren zijn en de geschiedenis ontkennen”, zo pleit hij voor het behoud van de vele kleurrijke taferelen op de Oekraïense muren.

Bovenstaande afbeeldingen komen uit een Engelstalig artikel over Nikiforov. Op zijn website zijn meer afbeeldingen te zien. Hij heeft ook een eigen Facebookpagina en een aparte pagina op Facebook die geheel gewijd is aan het te verschijnen boek. Onderstaande foto's komen van de twee FB-pagina's.  

-----------------


Nikiforov (Vasylkiv, 1986) studeerde aan de Geographic Photography College in Tel Aviv. Hij werkte als mode- en reportagefotograaf en legt zich sinds 2013 toe op documentaire projecten. Meer over hem leest u hier. 

Mij is niet duidelijk of zijn Decommunised: Ukrainian Soviet Mosaics in het Russisch of Oekraïens verschijnt. Hoe dan ook - ik heb het boek nog niet gezien, maar het lijkt mee geen boude uitspraak - verdient het een Westerse vertaling.





(Overigens zijn er nog veel meer fraaie mozaïeken te vinden op de site Soviet Mosaics in Ukraine. Het lijkt erop dat die site al geruime tijd niet is bijgewerkt. Of er een link is met Nikiforov en diens project, weet ik niet.)