Gevonden onderwerpen - 3

Gratis af te halen via onderstaande links
-----------------

“Het dagelijks leven in het tijdperk van kosmos en maïs. Leningrad in de jaren 50 en 60.” Veelbelovender kan een boektitel niet zijn. Er valt in het boek van Natalja Lebina inderdaad genoeg te lezen, maar ze is geen Geert Mak. Wat stond er op tafel? Hoe was men gehuisvest? Wat voor kousen droegen de dames en naar welke muziek werd geluisterd? Lebina beschrijft het allemaal wel érg gedetailleerd en ook de uitgebreide citaten uit vele partij-resoluties komen de leesbaarheid niet ten goede. Dat ik in het boek genoemd word (ik lieg nooit), is voor u misschien een reden om het toch aan te schaffen. Link (Russisch). 
 

Priozersk

Een overzicht van ‘Ksenopolissen’, een zelfbedachte term van blogger Varandej. Het zijn Russische steden of dorpen met sporen van andere staten of volken. Die andere staten en volken moeten nog wel bestaan, zoals Finland en de Finnen. Griekse ruïnes in het zuiden vallen af, net als grafheuvels in de steppen. Link (Russisch) .    

 

Een jonge historicus leidt u in 1 uur en 50 minuten langs het Moskou van Varlam Sjalamov. Een van de organisatoren van dit project is de redactie van de omvangrijke site gewijd aan de chroniqueur van de kampverschrikkingen onder Stalin. Link (Russisch).
 

Een omvangrijke serie aangename, bedaarde tv-reportages onder de titel Brieven uit de provincie. Tjoemen, Goebkin, Moermansk, Ardatov, Oetsjma, Koengoer …  Link (Russisch).
 

Ik heb al zo veel op mijn lijstje staan en nu moet ik ook nog naar Nizjni Novgorod. Voor een bezoek aan de lokale kinderspoorweg. Link (Russisch).
 

Moskou, 1948.

De regelmatige bezoeker van deze site kent mijn liefde voor foto’s uit de Sovjetunie uit de jaren veertig-zeventig. Met Vladislav Mikosja dacht ik weer een mooie reeks te kunnen laten zien, maar zijn werk is slechts zeer gedeeltelijk echt toegankelijk.. Via de link belandt u bij een overzicht van zijn werk, helaas steeds in zeer klein formaat. Onder meer een foto van Walter Ulbricht met Wilhelm Pieck (de broer van). Link (Russisch).  
 

Eén van mijn favoriete documentaires blijkt zo maar te zien op YouTube: Stalin had een brug beloofd. Regie: Gerard Jacobs, interviews: Aliona van der Horst. Oma die met kleindochter bloemen werpt in de Ob, op de plek waar ze het ‘graf’ van haar vader vermoedt … Link (Nederlands). 

Kosmonauten, dronkaards en pioniertjes bij de oversteekplaats: de porseleinen nalatenschap van Joeri Lvov

Waarom deze elf kosmonauten hier zo staan opgesteld, weet ik niet. Even dacht ik: misschien voor een vriendschappelijk voetbalwedstrijdje tegen elf Amerikaanse astronauten, maar dat zal wel niet. Het porseleinen werkje is gemaakt door Joeri Lvov (1936-2010), die in dienst was van de porseleinfabriek De Eerste Mei in Rybinsk. Het is uit 1966. 

Ik kwam wat afbeeldingen tegen van Lvovs werk en werd overvallen door een gevoel van diep berouw en spijt – wat mij in deze context vaker overkomt. In de jaren negentig maakte ik vele kilometers langs de antiekwinkeltjes van Sint-Petersburg. Daar moet ik beeldjes van Lvov zijn tegengekomen. En waarom, waarom, heb ik daar nou nooit wat van gekocht ….  

Deze brandweermannetjes (die ik in Sint-Petersburg beslist níet heb gezien, want die waren me zeker bijgebleven), wat zouden die mooi staan bij mijn drie vrolijke muzikantjes.

Het zijn vooral Lvovs vroege werkjes (zijn eerste beeldje maakte hij in 1962) die ik graag bij mij thuis zou zien staan. En waarom? Is het de liefdevolle ironie – eigenlijk al een te sterk woord – die veel van die beeldjes uitstralen? De vertedering die ze opwekken en waar ik eigenlijk niet aan toe wil geven? Hoe komt het dat zelfs een stichtelijk beeldje als Bij de oversteekplaats mij niet irriteert? U mag het zeggen.

Toeristen

Weer helemaal schoon (Намылись). (Let op het bosje berketakken.)

Bij de oversteekplaats

Hier een wat uitgebreidere selectie:

Dit is het opvallendste beeldje dat ik tegenkwam van Lvov:

De twee houden elkaar nog net in evenwicht. Detail: de fles in de jaszak van de rechter. Nooit eerder zag ik een beeldje uit de Sovjetunie dat openbare dronkenschap uitbeeldt, laat staan een beeldje waarbij dat met een zekere sympathie gebeurt.

En nog twee opvallende exemplaren: ‘Papa is wat later’ en ‘Bij het wak’.  Het eerste schuurt enigszins, het tweede is ontdaan van alle Sovjet-romantiek – het leven in een dorp zonder stromend water is duidelijk geen pretje.

Papa is wat later

Bij het wak

Verbazingwekkend genoeg heb ik over Joeri Lvov niet veel kunnen vinden. Hij volgde aanvankelijk een schildersopleiding, stapte over op beeldhouwkunst en was bijna zijn hele werkzame leven verbonden aan de fabriek De Eerste Mei. Ik vond zelfs geen foto van hem – wel een beeldje met de titel ‘Zelfportrtet’. Ik neem aan dat hij het is, maar ik had me hem heel anders voorgesteld.

Zelfportret

Beeldjes van Lvov zijn nog te koop – misschien zelfs in de winkeltjes van Sint-Petersburg. De prijzen op internet verschillen nogal. Dat heeft onder meer te maken met de wijze van beschilderen (en, uiteraard, met het aantal vervaardigde exemplaren). Eenzelfde beeldje in een blanco uitvoering of zorgvuldig beschilderd, dat scheelt nogal. Met wat geluk hebt u een beeldje van Lvov voor zo’n 200 euro. Het duurste exemplaar wat ik tegenkwam, kost 2.700 euro.

Mocht u in Rybinsk zijn, gaat u dan naar het Rybinsk Museum. Dat heeft een grote verzameling beeldjes van Lvov. En tot mijn genoegen las ik dat ook het wat eigenaardige Museum van Muziek en Tijd in Jaroslavl werk van Lvov in zijn bezit heeft. Ik ben het indertijd bij mijn bezoek misgelopen (de afbeelding porselein werd net verbouwd), maar aan het museum bewaar ik desondanks de alleraardigste herinneringen. 

2.700 euro ...

Rusland in de vroege jaren zestig in zwart-wit en kleur, door de ogen van de Amerikaanse fotograaf Burt Glinn.

Moskou, 1961

De Amerikaanse fotograaf Burt Glinn (1925-2008) bezocht twee keer de Sovjetunie, in 1961 en 1963. Het leverde een reeks prachtige foto’s op. Voor zover ik heb kunnen nagaan, fotografeerde Glinn in 1961 alleen in zwart-wit, twee jaar later alleen in kleur.

Glinn was lid van foto-agentschap Magnum. (Zoekt u bij Magnum vooral even op zijn naam, zijn Russische foto’s zijn mooi, wat hij elders maakte, is niet zelden nog mooier.) Hij maakte reportags voor onder meer Life, Esquire en Paris-Match.

Links lezen we hierboven: Overtuigd en blij gaan wij via Lenins weg naar het communisme. Twee jaar later was dat opschrift verdwenen – waar je een ironische opmerking over kan maken, wat ik hier niet ga doen. 

Hieronder eerst de foto's uit 1961, daarna die uit 1963. Mooi detail: de foto met de rijen hekjes is in kleur, let maar op de pot of het glas dat de vrouw op de voorgrond in haar handen heeft. 
 

Paardenrenbaan

Matvej Manizer

Jelena Janson-Manizer

Bratsk

Bratsk

Sotsji

Sotsji

Maja Plisetskaja

Tekenaarscollectief Kukryniksy

Sergej Bondartsjoek

In 1963 reisde Glinn niet alleen door Rusland, maar ook door Centraal-Azië. Van die trip door de USSR is dit hieronder mijn favoriete foto, gemaakt in Boechara. (Aan de muur zien we links van Chroestjov Joeri Gagarin. Wie die andere drie zijn, weet ik zo gauw niet, en ik heb geen zin om dat op te zoeken.): 

Op de site van Magnum staat bij deze foto vermeld: “Moscow, at the Bokhara rug factory.” Dat is natuurlijk onzin, die tapijtfabriek staat gewoon in de Oezbeekse stad Boechara.

Over beeldhouwer Matvej Manizer, uit de serie foto's hierboven, schreef ik onder meer hier, over werk van zijn vrouw Jelena hier.

Burt Glinn

Russische les, met als thema: de land- en tuinbouwsector.

Poetin en Medvedev kiezen voor vaderlandse producten

————————-

Actuele thema’s maken een taalles wel zo leuk. Zeker een Russische taalles waarbij Pavel Kanygin als aangever dient. Tot voor eergisteren kende ik Pavel niet, maar ik ben nu al een fan.

Land- en tuinbouwproducten, beste leerlingen, is het thema van vandaag. Of beter gezegd: de vernietiging van land- en tuinbouwproducten. Pavel ging voor de Novaja Gazeta naar de Leninsovchoz (zou dat echt nog een sovchoz zijn?) in de regio Moskou en vroeg mensen in de buurt naar hun mening. Parmezaan, Spaanse ham, Hollandse kaas, foie gras, platgewalst door bulldozers. Wat vinden we daarvan?

Een hoop simpele woordjes komen voorbij – nuttig voor de beginners onder ons (aardbeien, kaas, kersen, bieten, enzovoort.) Verder leveren Pavels gesprekjes vele onverwachte zinsneden op, die voor de beginners wat lastig zullen zijn. Maar doe uw best en voeg ze waar mogelijk toe aan uw repertoire. Ze komen altijd een keer van pas en u maakt er goede sier mee bij uw Russische vrienden.

En o ja, поймите меня alstublieft правильно: ik wil hier helemaal niemand belachelijk maken, het gaat me om de taal. En een tien met een griffel voor Pavel. Alleen al voor zijn blikken in de camera. 

Hier een paar aardige momenten, de leukste al vrij vooraan, waarbij Pavels uitspraak van het Frans wel wat te wensen overlaat.

2.34: - En foie gras? – Кого?

Prima. Ook leuk: de dialoog op 3.02-3.15. Het antwoord van het meisje is – en let u ook op de blik van Pavel - van een zalige eenvoud: Не знаю, честное слово. En dat ze graag Hollandse kaas zou willen proeven, maakt haar natuurlijk extra sympathiek.

De dame vanaf 4.22, daar zit te veel in om hier op te sommen. Huiswerk voor de iets gevorderden: herken in het Russisch de uitdrukking: De mens is de mens een wolf! En met ‘karakety’ zal ze wel raketten bedoelen. (Lang geleden, trouwens, dat ik дружба народов voorbij hoorde komen. Pavel schrikt er zelfs een beetje van.)  Хватит, сынок …

8.27 – Hier eet Pavel van een vaderlands appeltje (наше яблочко). Even later krijgt hij uitgelegd dat hij dat niet moet doen, want die appel is nog aan het rijpen (зреет). “Вот так-же и сыр тоже - Hetzelfde heb je dus ook met kaas.”

Рот Фронт , самый-самый!

10.00 - Репа с’час чё те ушла ... Probeert u die zin vooral eens uit op uw Russische vrienden.

Bij het kraampje, vanaf 11.30, krijgen we nog eens bevestigd dat Russische plaatsnamen prachtige bijvoeglijke naamwoorden opleveren. Volgogradskije, Krasnodarskije … En dat wordt weer gevolgd, op 12.14, het houdt niet op, door de fraaie uitdrukking умирать, так от своих. Wie dat in vier woorden vertaald krijgt, hoeft dit jaar geen examen te doen.

En tot slot nog eentje voor uw Russische vrienden: Рот Фронт , самый-самый! (12.50).

Daarna wordt er nog volop gediscussieerd over Barbie, Winnie de Poeh en Russische meisjesnamen, maar het lijkt me genoeg voor vandaag. Машенькие всякие, Дашенькие…

Ik sluit deze les af, beste leerlingen, in volle tevredenheid over het feit dat ik ooit Russisch ben gaan studeren.

Эх, друзья, tijd om weer eens naar het oosten te gaan.  

De beste - of in elk geval de leukste - reisgids over de Transsiberië Express

Op de eerste pagina was ik al verkocht: het reisverslag van Katja Goesjtsina, met meer tekeningen dan tekst, is een kunstwerkje en maakt alle andere gidsen over de Transsiberië Express overbodig - als u Russisch leest, tenminste.

Ik reisde twee keer met de trein van Moskou naar Vladivostok, maar hoe lang is dat al niet geleden? Met haar liefde voor reizen en Rusland, die van de bladzijden afspringt, dwingt Katja me bijna om spoedig voor een derde keer aan boord te gaan. Wat laat ze dan allemaal zien? Niks bijzonders, eigenlijk. Neem die eerste pagina. Wat ze zoal meeneemt (сланцы, mooi woord: slippers), wat ze zoal ziet (15 km van Moskou: eindeloze rijen garages) en natuurlijk die mooie houdertjes voor de theeglazen.
 

Belangrijke informatie over de stop op het station van Vladimir (210 km van Moskou): die duurt 23 minuten. Daarin kun u twee sigaretten roken, luisteren naar de verhalen van de wagonmevrouw (provodnitsa mag u nooit vertalen met conductrice), een beetje rondkijken en kennismaken met de nieuwe reisgenoten in uw coupé. Let ook op het mooi opgerolde dekentje rechtsboven.
 

God verhoede, schrijft Natasja, dat iemand in de coupé een gitaar bij zich heeft. En ze heeft gelijk. U krijgt het standaardrepertoire te horen, wat leuk is voor een avond, maar niet als u – samen met die gitaar – nog door moet tot Vladivostok. De regeltjes tekst zijn citaten uit liedjes van Leps (die wat mij betreft – ik houd het beschaafd - zijn stem mag verliezen), Tsoi, Masjina Vremeni, Oblomov, natuurlijk Krug en Gorodnitski. Meer muziek onder aan dit stukje – let u hier vooral nog even op het belangrijkste verschil tussen business en economy class: de omvang van het stuk chocola op het menu. Het meisje op het kleine stukje kijkt terecht niet erg vrolijk.

De laatste regels links komen trouwens van de wagonmevrouw: de aankondiging dat we bijna bij Tjoemen zijn, dat we in een 'sanitaire zone' zitten en dat de WC daarom op slot gaat. Geeft u toe: dat hebt u een conductrice  nog nooit horen zeggen. 

--------

Op een van de bladzijden tekent Katja kleine stationnetjes, op de bladzijde ernaast staan coupletjes uit het liedj Kleine stations van Rusland. Een alleraardigst lied, dat ik niet kende. Tot mijn verbazing is het bijna nergens te vinden, ik kwam alleen deze versie tegen. Krakkemikkig qua geluid, maar charmant. Driewerf hulde!

Van de liedjes die bij Katja voorbij komen, hebben er nog een paar de trein als thema. Zoals Vladimirski Tsentral van Michail Krug - daar is mijn vriend weer.  Over hem schreef ik eerder uitgebreid. Verder citeert ze nog uit Разговор в поезде/gesprek in de trein van Masjina vremeni, maar ik beperk me hier even tot Magadan van Vasja Oblomov. Vreemd ik daar niet eerder over heb geschreven. Ik zou daar ettelijke alinea’s aan kunnen wijden, maar dat leidt te veel af van Katja Goesjtsjina’s prachtige gids. (Ik merk alleen nog even op dat zelfs in dit lied Michail Krug nog wordt genoemd.):  

--------

Katja Goesjtsjina

Katja Goesjtsjina komt uit Nizjni Novgorod en studeert aan een grafisch designopleiding in Moskou. Haar schetsboek over de Transsiberië Express is een project uit haar eerste jaar. Misschien moet ik haar eens suggereren om naar Nederland te komen en een treinreis te maken van Den Helder naar Eijsden. En daarna van Roodeschool naar Vlissingen, want anders gaat het veel te snel en krijgt ze haar schetsboek misschien niet vol.  

Tekens van leven op berkenbast. Niet uit de Middeleeuwen – uit de Goelag.

Het is zomer en dan duiken ze weer op: berichtjes over nieuwe vondsten van briefjes, ingekerfd op stukjes berkenbast, opgegraven in vooral Novgorod. De briefjes stammen uit de Middeleeuwen en zijn een goudmijn voor historici en taalkundigen. Ik groef ooit mee, in de zomer, en was erbij toen er weer zo’n breekbaar rolletje berkenbast met een tekstje uit de vochtige grond werd gehaald.

Een opgegraven briefje in Novgorod

Ik moest natuurlijk onmiddellijk denken aan die Middeleeuwse briefjes, toen ik de afbeelding boven aan dit stukje tegenkwam. Het is de voorkant van een klein album voor gedichtjes, vervaardigd van berkenbast, niet in de Middeleeuwen, maar in de vroege jaren vijftig van de vorige eeuw. Het is gemaakt door Ona Bereznaité, toen ze in ballingschap zat in Inta in Zuid-West Siberië. Het wordt bewaard in het Museum van verzet en verbanning in Palanga in Litouwen.

Het album bevat maar één gedichtje, gedateerd 2 juli 1953. Dat doet vermoeden dat Ona daarna niet lang meer in Inta heeft gezeten. Het is in het Oekraïens en opgedragen aan Анна/Anna, de Oekraïense variant van Ona, neem ik aan. Anna/Ona krijgt de raad om zich niet over te geven aan droeve gedachten, die kosten alleen maar energie. Denk aan bloemen, dan valt geluk je ten deel, en heb geduld.

Ona – ik weet verder niks over haar - was handig en creatief. Er zijn meer werkjes van haar bewaard gebleven: een gehaakt servetje, een napje voor zakdoekjes en een etuitje voor een kam. Op dat etuitje (zie de laatste foto van de korte reeks hieronder) is vermoedelijk een kleine kaart van Litouwen afgebeeld met de rivier de Neman.

Het zou me niet verbazen als Ona een klein centje bijverdiende met haar creaties. Of ze dienden als ruilmiddel. Dat was een reddingsboei voor creatieve gevangenen en bannelingen. (Eerder schreef ik al over zo iemand: tante Tonja uit Odessa.)

Het Virtuele Museum van de Goelag, waar ik Ona’s werkje aantrof, bevat nog meer boodschappen op berkenbast. Hieronder een ansichtkaart van Nikolaj Glazov, een arts die gevangenzat in een kamp in Komi. Op de achterkant schrijft hij aan zijn dochter: “Ritoesenka, wees lief en gehoorzaam je goede mama. Papa-Kolja. 3/V/37.” De tekening is gemaakt door een medegevangene met de initialen E. E. (zie in de rechterbovenhoek), die in 1937 of 1938 is geëxecuteerd.

Een bloknootje dat toebehoorde aan politieke gevangene Roedolf Aller, met notities (in het Russisch en vermoedelijk Ests) van 23-1-1944 tot en met 30.1.1945:

Papier was uiteraard schaars in de kampen. Pen of inkt was er wel, wat voor een duidelijk onderscheid zorgt met de berkenbastjes uit de Middeleeuwen, daar werden de boodschappen ingekerfd. Hieronder een kaartje van 18 mei 1943 van politieke gevangene Antanas Banjoelis uit een kamp in de provincie Krasnojarsk. Zo’n kaart werd niet het kamp uitgesmokkeld, die werd ‘officieel’ verstuurd, met een postzegel- of stempel en een stempel van de militaire censuur. Door die censuur – dat lijkt me om gek van te worden – zijn een paar regels zwartgemaakt. Antanas vraagt zijn familie om voedselpakketjes.

En tenslotte nog kaartje, ook uit Kranojarsk, van 6 december 1944, vermoedelijk verstuurd door Norbert Klaus uit Estland. Hij wijst de geadresseerden op instructies van de NKVD voor het versturen van pakketjes. Ook deze kaart heeft een stempel van de censuur. Op de postzegel is een piloot te zien.   

De dood van een Parmezaan – loflied op de dappere kazen (en Hollandse bloemen) die aan de Russische grens hun dood tegemoet gaan.

Daar nadert een eenheid dappere kazen de Russische grens … Kijk uit, de ovens branden! De schimmelkaas gaat voorop, om de speurhonden te misleiden. Maar het gevecht is onvermijdelijk. En wat is dat daar, rechts? Daar staat een eenheid Nederlandse bloemen klaar voor de strijd

Их на свадьбе в Бурятии ждали,
Только этих цветов не дождётся никто,
Всех в жестоком бою порубали.

Er werd op hen gewacht op een bruiloft in Boerjatië,
Maar men wachtte op die bloemen tevergeefs,
Zij alle werden in een zwaar gevecht stukgehakt.

De oude Parmezaan met zijn vriendin (Mozarella) weet te ontkomen, maar hij wordt gepakt. Als laatste wens vraagt hij om weggegeven te worden aan de zwervers van het Moskouse Kazanski station, maar daar wil de voedelinspecteur niks van weten. Parmezaan moet de oven in.     

Andrej Orlov

Leuker wordt het vandaag niet - dankzij dichter Andrej Orlov. Hij schreef een bewerking van het lied Там вдали за рекой/Tam vdali za rekoi (Uit de film Hoe het staal gehard werd) en maakt de recente voedselvernietiging aan de Russische grens op superieure wijze belachelijk. Tegen humor is geen wapen opgewassen.   

Hieronder wordt de nieuwe versie gezongen door de Georgische operazanger Zaza Zaalisjvili. De tekst is ingekort, de Nederlandse bloemen en de Maasdammer (“die kreeg er nog wat gaten bij”) zijn – figuurlijk – gesneuveld. Onder de gezongen versie staat de niet-ingekorte tekst. Het originele lied uit de film vindt u onderaan. 

Смерть пармезана

Там вдали за рекой жарко печи горят,
Пограничникам грозным не спится,
Но не зная о том, пармезанский отряд
Продвигался к российской границе.

Шли лосось и сыры, был не слышен их шаг,
Шли не в ногу, без шуток и песен,
Чтоб не выследил враг, применяя собак,
Впереди шла рокфорная плесень.

Они шли, заграничные сняв ярлыки,
Документы подделав, как надо,
Вдруг вдали у реки замелькали штыки,
Это — Сельхознадзора засада.

Дети Альп, Пиреней, Барселон и Лозанн
Строй нарушили пеший и конный,
Но бесстрашный седой пожилой пармезан
Первым встал в боевую колонну.

Оглядевши свою камамберную рать,
Улыбнулся светло и лучисто
И воскликнул: «Не страшно в бою помирать
Итальянскому контрабандисту!»

И в жестокий последний решительный бой
Понеслась санкционная тонна,
Иберийский хамон вдруг воспрял головой,
Хоть и нет головы у хамона.

А враги уже близко, в полшаге от нас,
Вот уже на потеху ютьюба
Слева врезались в палки копчёных колбас
Пограничников острые зубы.

Справа к бою готов полк голландских цветов,
Их на свадьбе в Бурятии ждали,
Только этих цветов не дождётся никто,
Всех в жестоком бою порубали.

В маасдамах наделали новеньких дыр,
Хоть и так они были дырявы,
- Умираю за мир! — прокричал один сыр
В животе пожиральцев халявы.

- Не дождётся продуктов российский народ,
Уничтожить их всех без разбора! -
Возвестил фуагрою измазанный рот
Представителя Сельхознадзора.

Но нахмурил вдруг брови чиновник-пузан,
Доложил ему кто-то несмело:
От расправы ушёл пожилой пармезан
И радистка его, Моцарелла.

Самый зоркий боец на берёзу залез,
Оглядел всё биноклем по кругу,
Чтоб найти пармезана, срубили весь лес.
В общем, взяли — его и подругу.

Пытку тёркой, ножами, без слов перенёс
(от природы сыры — молчаливы),
Лишь в конце на последний ответил вопрос,
Улыбнувшись без страха брезгливо:

- Что спросили? Как я бы хотел умереть?
Не от рук тех, кто мозгом контужен.
Я хочу, чтоб могла бы меня натереть
Старушонка на нищенский ужин!

Передам, что хамон передать вам просил,
Чтобы вы там, в Кремле рассказали:
Он мечтал, чтоб его волонтёр подносил
Всем бомжам на Казанском вокзале!

Возмутился чиновник: — «Ты что! Боже мой!
Мы своих не меняем позиций!»
Он отрезал от сыра кусочек домой
И отдал его в руки убийцам.

- Жаль, что вашим от вас уже некуда бечь… -
Так сказал пармезан перед смертью,
И с улыбкой шагнул в разожжённую печь,
Не просивши пощады, поверьте.

Мы от голода, стужи, тюрьмы и сумы
По традиции не зарекались,
А вдали за рекой поднимались дымы,
На границе продукты сжигались…

Там, вдали за рекой,
Засверкали огни,
В небе ясном заря догорала.
Сотня юных бойцов
Из буденновских войск
На разведку в поля поскакала.

Они ехали долго
В ночной тишине
По широкой украинской степи.
Вдруг вдали у реки
Засверкали штыки:
Это белогвардейские цепи.

И без страха отряд
Поскакал на врага,
Завязалась кровавая битва.
И боец молодой
Вдруг поник головой –
Комсомольское сердце пробито.

Он упал возле ног
Вороного коня
И закрыл свои карие очи.
– Ты, конек вороной,
Передай, дорогой,
Что я честно погиб за рабочих…

Там, вдали за рекой,
Уж погасли огни,
В небе ясном заря разгоралась.
Сотня юных бойцов
В стан буденновских войск
Из разведки назад возвращалась.