Tragedie in een liftschacht als metafoor voor Poetins Rusland

Twee weken geleden viel de 36-jarige Irina Volodina te pletter in de liftschacht van haar flat in De Rode Zeilen, een wooncomplex voor de rijke elite in Moskou. Ze was door de bodem van de lift gezakt en zeven verdiepingen naar beneden gevallen. Sergej Jerzjenkov, journalist bij tv-zender Dozjd, schreef over de context van het ongeluk een scherp stuk en zette het op Facebook. Over de Russische elite die blind is voor de groeiende kloof tussen arm en rijk en daar vroeg of laat de wrange vruchten van plukt. (De vetgedrukte woorden in mijn vertaling staan onderaan toegelicht.)     

-----------------------

Sergej Jerzjenkov schrijft:

Gisteren moest ik een reportage maken over de tragedie in De Rode Zeilen. Het is niet gelukt. Vrienden, familie, het onderhoudsbedrijf waarvan de medewerker nalatigheid ten laste wordt gelegd – niemand wilde met ons praten. Maar deze geschiedenis is zó’n metafoor, ze gaat zo over onze tijd en het land waarin wij te leven hebben, dat ik er niet aan voorbij kan gaan.

Ik bestudeer de Facebookpagina van Irina Volodina. Elk half jaar – vakantie in het buitenland: zee, ski’s, kerstinkopen in Milaan. Ongerustheid over het lot van Europa, waar de helft van de bevolking, als je het artikel in Vzgljad moet geloven, is weggezakt in armoede. Prilepin, teder en vol nostalgisch over de Sovjetunie. Limonov, boosaardig en venijnig over de oppositie. Een ‘anti-collage’ over Makarevitsj: “Ik schaam me Rus te zijn…” “Maak je niet druk, Andreetje, je bent geen Rus.” Novorossija, Syrische vluchtelingen, de arme giraf Marius– langzaam scroll ik door dat gehakt van kanonnenvlees, gemaakt uit Russische propaganda.

Voorbeeld van en anti-collage (демотиватор) over Makarevitsj: Een schande is het ... Maak je niet druk, opa! Wat ben jij nou voor Rus!? 

Voorbeeld van en anti-collage (демотиватор) over Makarevitsj: Een schande is het ... Maak je niet druk, opa! Wat ben jij nou voor Rus!? 

En daarna weer: zee, zon, vakantie. Maar er is meer dan Europa. De datsja is altijd een belangrijk attribuut gebleven van de identiteit van de Russische aristocratie. Kijk, een foto van een vijvertje, door een blinde muur afgeschermd van de vijandige buitenwereld, die bestaat uit niets dan liberalen, migranten en pedo’s. “Sancties, crisis, niets te eten … Om die liberasten [samenvoeging van liberalen en pederasty] te pesten, hebben we een emmer karpers gevangen, die zijn we aan het bakken.” 

Voor Nieuwjaar zijn ze naar een feestje geweest van vrienden van het Kremlin, hebben ze zichzelf vastgelegd: “Dat is een mooie familietraditie geworden.”

Haar vader is presentator Kotsjergin van Gosteleradio, die de stem werd van het GKTsjP. Haar man is vice-president van de VTB bank. Hij heeft de laatste twee berichten op Facebook gezet: “Afscheid nemen om 13.00 uur – Ritenzaal van het TsKB MTs OeD Prezidenta RF”, “Vrienden, het begrafenismaal vindt plaats in restaurant Fusion, Krokus-city mall.” 

GKTsjP, De Rode Zeilen, Fusion in de Krokus-city mall …

Wie je ook geweest bent, wat voor werk je ook deed – een ongeluk ligt letterlijk overal op de loer. Of je nou miljonair Christophe de Margerie bent of een gewone gepensioneerde uit Sysert. Je kan je lange tijd afschermen met muren, jezelf met sirenes afscheiden van de stroom overige auto’s- maar dat beschermt je niet tegen een toevallige sneeuwstorm (over de baas van het ministerie voor Noodsituatie zie beneden). Onder ieders voeten kan de grond op elk moment openbarsten, Valt er geen ijspegel op je hoofd, dan wordt je wel geplet door een sneeuwploeg. Is het geen sneeuwploeg, dan stort de lift wel omlaag. Omdat dit Rusland is. Terwijl jullie je gezellige wereldje aan het inrichten waren, overlegden met architecten over een monogram op de gevel en zwarte zwanen in de vijver, raakte de rest van Rusland overwoekerd door berenklauwen. De elektriciteitskabels raakten versleten, verwarmingsbuizen barstten, wegen gingen kapot, maar de Poetin-elite, die enthousiast oliedollars spendeerde aan de Olympische Spelen, aan monogrammen en minnaressen, leek niet in de gaten te hebben met wat voor snelheid de infrastructuur en het van de Sovjetunie geërfde machinepark in verval raakte. Haalt u zich even de foto’s van het Chinese paleis van Sjojgoe voor de geest. Een paleis, een verzorgde tuin – met aan de andere kant van de scheidsmuur een paar keten, afgedankte pallets en bouwafval, kortom, het Rusland dat wij elke dag zien.

De Rode Zeilen

De Rode Zeilen

De elite, de nieuwe Russische elite - ze hebben zich zo naarstig afgescheiden van de buitenwereld, hebben zo volhardend een kastenmaatschappij opgebouwd, dat ze het belangrijkste uit het oog hebben verloren. Hun Rolls-Royces lopen precies evenveel kans om door de grond te zakken als onze op afbetaling gekochte Fords, omdat we over dezelfde wegen rijden, die aangelegd zijn door onbekende Tadzjiekse arbeiders. Hun huizen hebben net zo veel kans als onze flatblokken in Bibirevo om scheuren op te lopen, omdat ze gebouwd zijn door dezelfde uitvoerders die beton hebben gestolen en de holle ruimtes in de tussenmuren opgevuld hebben met bouwafval. Je kan voor jezelf een Amerikaanse Otis-lift laten installeren, of eentje van Mogilevliftmasj – het onderhoud wordt toch gedaan door een en dezelfde monteur Vasja met een grote bahco en een miezerig loontje, die op zijn sociale voorzieningen is gekort. Hij is het slachtoffer van die trucs met diefstal uit het budget, van al die corruptie waaraan iedereen meedoet: van de zonen van de procureur-generaal tot aan de bazin van het wooncomplex, die de kosten van een paperclip met acht vermenigvuldigt. En jullie, bewoners van De Rode Zeilen, jullie, die tegen alle wetten in voor jezelf een stukje van de oever hebben geprivatiseerd – jullie zijn het slachtoffer van die liftmonteur Vasja. Daar doe je niks aan, wat dat betreft is iedereen gelijk.

Op de site van VTB staat het favoriete citaat van Aleksej Volodin: “Wie niet vooruitkijkt, eindigt achteraan.” (George Herbert). De spijker op de kop! Vijftien jaar lang hebben ze niet vooruitgekeken, waren ze bang om een blik te werpen op de toekomst. Ze waren hun persoonlijke geluk aan het inrichten ten koste in de toekomst van het gehele land. Een flat, een tweede, een derde moet er nog gekocht worden voor schoonmoeder, daarna een datsja, een huis in Toscane, de kinderen moeten naar Londen gestuurd worden om te studeren – en alles voor zichzelf, alles voor zichzelf … Ze zijn rondjes blijven lopen, keken uit waar ze hun voeten neerzetten, maar merkten niet hoe de bodem van de lift was losgeraakt.

-----------------

- Zanger Andrej Makarevitsj sprak zich uit tegen de Russische inmenging in Oekraïne en de annexatie van de Krim – en wordt sindsdien beschimpt als landverrader.

- Giraf Marius werd in een Deense dierentuin gedood (wegens angst voor inteelt) en bij wijze van educatie ten overstaan van kinderen ontleed. Dit werd in de Russische (sociale) media herhaaldelijk aangegrepen als het zoveelste bewijs van Westerse verdorvenheid.

- GKTsjP: het ‘noodcomité’ achter de staatsgreep tegen Gorbatsjov (1991).

- TsKB MTs OeD Prezidenta RF:  Elitair ziekenhuis (ik bespaar u – en mijzelf - de uitgeschreven afkorting).

- Christophe de Margerie: kwam in 2014 om het leven toen zijn vliegtuig op het Moskouse vliegveld Vnoekovo tegen een sneeuwruimer botste.

-  Aleksandr Bogdasjev, een ‘gewone gepensioneerde uit Sysert’, moest enkele jaren geleden via de rechtbank bewijzen dat hij nog leefde om zijn pensioen te krijgen.

- ‘toevallige sneeuwstorm’: eerder deze maand kwamen automobilisten op de weg Orenboerg-Orsk vast te zitten in een sneeuwstorm. De hulpdiensten maakten er een potje van.

 - ‘ijspegel op je hoofd’:  iedere winters maken vallende ijspegels slachtoffers, doordat de daken van woningen onvoldoende sneeuwvrij worden gemaakt.

- Sjojgoe: Sergej Sjojgoe, minister van Noodsituaties. Foto’s van zijn paleis gingen recent rond op de sociale media.

- Bibirevo is een buitenwijk van Moskou

- 'zonen van de procureur-generaal': hoe beide zonen zich verrijkt hebben, werd onlangs gedetailleerd uit de doeken gedaan. Zie hier (Nederlands).

- 'een stukje van de oever': dat niet meer voor het publiek toegankelijk is sinds de bouw van De Rode Zeilen.

Volksvermaak in Leningrad. De verdwenen achtbaan aan de Neva

achtbaan Leningrad Sint-Petersburg

Op de plek hierboven heb ik heel wat voetstappen liggen, maar nooit heb ik vermoed daar ooit een heuse achtbaan heeft gelegen – en niet zo’n kleintje ook. Er zijn verzachtende omstandigheden (de achtbaan is in 1941 afgebrand en nimmer herbouwd), maar toch. Zoiets behoor ik te weten. Zoals iemand die Amsterdam denkt te kennen, dient te weten welk groot gebouw er voor de oorlog stond op het Frederiksplein en dat ook is afgebrand. 

De Russische benaming voor een achtbaan is Американские горки / Amerikaanse heuvels. De heuvels hierboven bevonden zich in wat nu het Aleksandrovski Park heet, naast de dierentuin. Een prachtige locatie, waarbij je met je wagentje bijna over het water van de Kronverskaja Potoka scheerde en uitkeek op de Peter-en-Pauls vesting, met iets verderop de Neva. Het was al de tweede achtbaan op die plek, de eerste, gebouwd door koopman Sergej Jelisejev, brandde in 1932 af. In mei 1934 werd de nieuwe in gebruik genomen.

 

Music Hall Gosnardom Alexandrovski Park Sint-Petersburg

Op deze foto is de ingang van het park te zien in de jaren dertig, toen het nog werd aangeduid als ‘park van het Gosnardom’. Dat Gosnardom (Staatsvolkshuis) staat hier links van de ingang, het herbergt tegenwoordig een muziektheater met de naam Мюзик Холл / Mjoezik Choll. Rechts van het puntdak zijn net de witte bogen te zien van de achtbaan. Hieronder diezelfde bogen, waarop staat – het eerste woord kan ik niet lezen (Мужество?) – dat de ideeën van Lenin-Stalin hebben gezorgd voor de creatieve bloei van alle volken:

Amerikanskie gorki achtbaan Leningrad jaren dertig

 

In het Gosnardom en het park was van alles te doen, zoals te zien is op dit jaaroverzicht van 1935, afkomstig uit het archief van de toenmalige plaatsvervangend directeur Boris Gorbonosov. Het park trok in dat jaar 1.160.600 bezoekers. De meesten van hen gingen naar een ‘Muzikale komedie’ (Музкомедия), de achtbaan stond met 538.500 bezoekers op de tweede plaats. Rechtsonder staat het ‘massa-werk’ vermeld, waaronder seances simultaan schaken, “met deelname van de beste schaakmeesters (Botwinnik e.a.).”

 

Op16 oktober 1941 viel het doek voor de Amerikaanse heuvels. Bij een Duitse luchtaanval gingen ze in vlammen op. De heuvels leken misschien van steen, maar waren van hout. Op de ansichtkaart, gemaakt in de oorlog, is links de brand te zien vanaf de Beurs. De achtbaan werd niet herbouwd, het vrijgekomen terrein werd bij de dierentuin gevoegd.

brand Leningrad beleg Tweede Wereldoorlog achtbaan ansichtkaart

Voor zover ik weet bestaan er geen bewegende beelden van de achtbaan in bedrijf. Die zijn er wel van de eerste achtbaan op die plek. Zie hieronder vanaf 7.30. Duidelijk komt daar de Petrus-en-Paulusvesting voorbij.

Post in Rusland bezorgen met Duitse technologie? Niet doen!

-----------------


In Nederland heb je de Spoorwegen, in Rusland het staatsbedrijf der posterijen, beter bekend als Post Rusland. Bij beide gaat altijd alles fout. Elke wisselstoring (de Spoorwegen) of spoorloos verdwenen brief (Post Rusland) vormt daarvan het onomstotelijk bewijs.

De Russische blogger chiefsonnew ontdekte in een museum in Sint-Petersburg een van de oorzaken van Post Ruslands kwalijke reputatie. Russische overmoed en Westerse techniek, zo ondervond hij, vormen een noodlottige combinatie!  

Maar voor ik mijn collega-blogger aan het woord laat, eerst even een korte uitleg over een lastig onderdeeltje van het Russische alfabet: de Ь, het zachte teken. Dat teken vertegenwoordigt geen eigen klank, het heeft slechts invloed op de uitspraak van de letter ervoor. Het staat bijvoorbeeld aan het eind van de stadsnaam Пермь. In transcriptie wordt het zachte teken meestal gemakshalve weggelaten: Perm.

Het is de stad waar blogger chiefsonnew woont. Hij is supporter van de voetbalclub Amkar Perm – in elk geval niet van Roebin Kazan. Hier is zijn verslag:

In Sint-Petersburg heb je het geweldige Centraal Postmuseum. Over veel dingen heb ik het hier voorlopig niet, ik vertel alleen over één eksponaat waarbij ik bijna een half uur heb doorgebracht.  

Aan de muur in een van de eerste zalen hang een groot touchscreen. Met instructies ernaast. Post Rusland en de firma Siemens hebben een automatisch sorteersysteem ontwikkeld, waardoor aan de hand van het adres op de envelop snel kan worden bepaald naar welke stad de brief verstuurd moet worden.

Nou, denk ik, eens kijken hoe brieven bij ons in Perm komen. Ik pak de stift en schrijf Пермь. Voila!

Perm Kazan post Rusland brieven

Результат (resultaat): Kazan met een waarschijnlijkheid van 63%

Wat kan erger zijn voor iemand uit Perm, zou je denken, en nog wel voor een supporter! Perm en Kazan door elkaar halen! En ik heb toch duidelijk genoeg geschreven. In elk geval lijkt het volgens mij absoluut niet op Kazan.

Nog acht keer kreeg ik alleen Kazan.

Maar dat was klein bier. Het ergste moest nog komen.

Ik besloot om drukletters te gebruiken en netter te schrijven. Het resultaat op het scherm:

brieven Rusland Siemens

PENZA! Wat is dat nou voor idioots!!! 66% waarschijnlijkheid.

Ik denk, als ik nou Kazan schrijf? Met mooie drukletters.

brieven versturen Rusland post

Kazan had hij goed begrepen. Alleen de waarschijnlijk van een juiste herkenning schatte de domme machine veel lager in dan toen ik het woord Perm schreef.

Nu werd ik echt poos, bracht mijn hele handschrift in het gareel en gaf de naam van mijn eigen stad zo mooi weer als ik maar kon.

YES!!! Ik was de machine te slim af!

Maar nu werd duidelijk waarom ze me steeds niet had willen begrijpen. Zo schrijf je volgens de programmeurs de naam van onze stad [het scherm geeft als resultaat de naam Perm met twee zachte tekens, eentje voor de R en eentje voor de M]: 

museum post Sint-Petersburg

Helemaal duidelijk, dacht ik. Simpel zat – schrijf het woord Perm met twee zachte tekens en geluk zal je deel zijn en jouw brief komt aan bij de geadresseerde.

Ja ja, mochjewille!

U denkt dat de omgang met Post Rusland zo simpel is?

Nou, beteuterd ging ik weg. Ik begrijp nu waar onze brieven blijven. Post Rusland + Siemens is een thermonucleaire hybride. Russische overmoed vermenigvuldigd met Duitse technologieën. Gesel van een volksoorlog (Дубина народной войны). Generator van willekeurige getallen voor het verzenden van brieven.  

                                                                               ---------------------

Tot zover het inspirerende verslag van collega-blogger chiefsonnew. Ik ga bij mijn eerstvolgende bezoek aan Sint-Petersburg natuurlijk meteen naar het Centraal Postmuseum en spoed mij daar naar dat aanraakscherm. Gewoon, om een beetje te zieken. Kijken wat er gebeurt als je Nederlandse (en Vlaamse) bestemmingen opschrijft. Anna Paulowna, Goejanverwelle, Sint-Job-in-’t-Goor … (Beetje flauw, ik geef het toe. En ik leg het verder ook niet uit voor wie geen Russisch spreekt.)

Russische les: hoge hakken en Van Gogh. En een achterwerk.

------------

Louboutin Van Gogh Leningrad


Ja, beste leerlingen, er komt weer van alles voorbij in deze Russische les: hoge hakken, Van Gogh, een damesachterwerk …. Maar centraal staat toch de liefde tussen moeder en dochter – al zou je dat op het eerste gezicht niet zeggen.

We danken dit rijke lesmateriaal aan het moderne muziekensemble Leningrad, en dat is niet voor het eerst. (U herinnert zich vast nog wel het aanstekelijke lied over, figuurlijk gesproken, visjes en een krokodil). Kijken we eerst even naar een filmpje. De complete tekst staat onderaan, maar probeert u het eerst zonder:


Ik pik er een paar zaken uit. Om te beginnen de eerste zin van de gezongen tekst: Водил меня Серёга на выставку Ван Гога. Mooi bedacht, Serjoga (koosnaampje voor Sergej) laten rijmen op de tweede naamval van Van Gogh. Probeer dat maar eens te vertalen! Ik ging met een leuk joch naar een tentoonstelling van Van Gogh? Klopt niet, qua metrum.  

Maar nu twee belangrijkere zaken in dit lied: de hoge hakken en het achterwerk. Voor dat laatste heeft het Russische natuurlijk meerdere woorden. Het woord dat hier wordt gebruikt (жопа/zjopa) kende ik al geruime tijd, dus voor mij is het lastig oordelen. Maar hoort u жопа hier voor het eerst, dan lijkt mij de kans mij klein dat u dat ooit nog gaat vergeten. En dat dankzij deze korte, maar liefdevolle dialoog tussen dochter en moeder:

Ты нахрена меня с такой жопой родила?
- А чё жопа то? Да, нормальная жопа!

Waarmee we meteen uw huiswerk voor de volgende keer te pakken hebben: vertaal beide regels in helder Nederlands.

De hoge hakken dan, uit het refrein. Hier heb ik enig onderzoek voor moeten doen, want in tegenstelling tot жопа ging er bij mij лабутенах geen belletje rinkelen. Лабутены komt van Louboutin. En dan gaat het om Christian Louboutin, bekend (niet bij mij) om zijn schoenontwerpen met hoge hakken. In het Russisch is zijn naam kennelijk verbasterd tot Лабутен – zo staat hij ook op zijn officiële Russische site vermeld.

Als ik het goed begrijp, zijn de zolen van een echte Louboutin vuurrood. De schoenen die het meisje in het filmpje leent, hebben een andere kleur, want die verft ze nog bij. Doe dit nooit met nagellak!

Tot slot nog iets over het liedje zelf. Dat beleefde zijn première een aantal maanden geleden op een podium in Novosibirsk. Helemaal top, maar toch minder dan de gefilmde versie. Want uit dat optreden in Novosibirsk had ik echt geen Russische les kunnen distilleren.


Группа ЛЕНИНГРАД - Экспонат

- Он вообще не чувствует меня;
И я, жила там, как птица в клетке.
Но всё-таки, знаешь, собралась,
Подошла к нему, сказала:
Пап, мне
не нужны твои деньги.
Все машины, бриллианты, Мерседесы.
Я всего должна добиться сама...
И ушла...

- Круто!
- И сейчас, вот, снимаю хату.
Рисую по-тихоньку.
- В каком стиле рисуешь?
- Да, вообще в разных стилях.
Ну, такие, знаешь, более постельные тона.
Вот, в таких я люблю.
Просто, очень трудно объяснять человеку,
Который в этом не разбирается.

- Слушай, может уже встретися лично?
Сходим куда-нибудь...
- Эээ, ну, давай... А куда?
- Судя по теме, на выставку...
- На выставку?
- Я тогда заеду за тобой, часиков в шесть...
Нормально?
- А, м... Алиллуйя!
- Ммм, ну да, вроде нормально. Заезжай!

- А, а! Спасибо! Спасибо! Спасибо!
Кто молодец? Я молодец!
Кто молодец? Я молодец!
Кто молодец? Я молодец!
Я молодец! Я...
- Чё!?

Водил меня Серёга на выставку Ван Гога. 

Там было тёлок много; и нервы, как канат. 
Но я не недотрога, дала понять с порога:
На выставке Ван Гога, я - главный экспонат!

- Алло, Кисунь? Кисунь, привет! Как дела?
А-а! Понятно. Помнишь, у тебя были эти...
Ну, типа Лабутены. Да, меня Серёга позвал в музей.
В музей, Кисунь, ты чё!? Мне, короче, срочняк нужно.
Просто выручила! Огромное тебе спасибо. [Чмок!]

Припев:
На лабутенах-нах... и в оху*тельных штанах.
 
На лабутенах-нах... и в оху*тельных штанах. 
На лабутенах-нах... и в оху*тельных штанах. 
На лабутенах-нах... и в оху*тельных штанах. 

Штанах.

- Алло, Кисунь, ты уже здесь? Ты чё, о*уела?
Я тебе объясняю. Что, *лять, тут не понятного, а?
Вообще никаких поступков не помнишь?
Да чтоб тебе так мужики давали, как ты мне Лабутены!
- На, подавись!

Мы с Генкой и Маринкой ходили в «Мариинку» -
Послушать чисто Глинку. Партер, туды-сюды.
 
Там, сразу без заминки, в партере «Мариинки», 
Все поняли блондинки - я Прима, без п*зды. 

Припев:
На лабутенах-нах... и в оху*тельных штанах.
 
На лабутенах-нах... и в оху*тельных штанах. 
На лабутенах-нах... и в оху*тельных штанах. 
На лабутенах-нах... и в оху*тельных штанах. 

Штанах. 
Штанах. 

- Ну, хватит хернёй страдать. 
Сходи-ка лучше за хлебом, а?
- За чем?
- За хлебом. Хлеба дома нет...
- Ага! Бегу уже... Волосы назад.
Чтоб я этого сраного хлеба у нас в квартире
 
Вообще никогда не видела!
- Ты мне про хлеб такого не говори...
У нас бабка блокаду пережила!
- Бабка пережила, а мне - *издец!
Ты нахрена меня с такой жопой родила?
- А чё жопа то? Да, нормальная жопа!
Ну-ка, встала! Выходнула. Максимально!
Максимально!

De verloren en teruggevonden onschuld van kunstenaar Vasili Jolkin: een leven in Sovjetposters, kamptekeningen en landschappen

-----------------

1946 - In 1950 zullen we het vooroorlogse niveau overtreffen van de winning en verwerking van olie!  HOE MEER OLIE, DES TE STERKER ONS MOEDERLAND!

Door je werk als kunstenaar kom je in een werkkamp terecht, dankzij je werk als kunstenaar kom je daar min of meer ongeschonden uit – het is één van de paradoxen uit het leven van Vasili Jolkin (1897–1991). Ook in het werk zelf van Jolkin zijn de tegenstellingen groot. Je zou toch nooit vermoeden dat onder deze vier werken dezelfde naam staat?:

1932 -Leve het Rode Leger - de gewapende afdeling van de proletarische revolutie 

Afrekening in een kampbarak

1960 - Illustraties bij De Blauwe Express van Nikolaj Kostarev

1965 - Sitsen Zjigoeli-oevers


Vasili Nikolajevitsj Jolkin groeit in de jaren twintig uit tot een bekend kunstenaar. Hij kan redelijk zijn gang gaan in de jonge Sovjetunie, waar in film, architectuur en schilderkunst nog volop geëxperimenteerd wordt. In die opwindende jaren werkt hij onder meer als vormgever (samen met Gustav Klutsis) mee aan het tijdschrift Bouw van Moskou.

-------------

1932

1932

Ook wanneer de vrijheid voor kunstenaars kleiner wordt, vinden de collages van Jolkin nog hun weg naar politieke posters, een genre dat steeds belangrijker wordt. Er lijkt geen wolkje aan de lucht voor de gearriveerde kunstenaar, maar dan gaat het plots mis. In 1934 ontwerpt hij het omslag van een brochure met de toespraak van Stalin op het 17de partijcongres. Door een technisch foutje lopen de kleuren door en moet de complete oplage worden vernietigd. Jolkin wordt gearresteerd, beschuldigd van anti-Sovjetpropaganda en krijgt drie jaar kamp. Hij komt terecht in het omvangrijke Dmitlag, het kampencomplex dat is opgericht voor de bouw van het Moskou-Wolgakanaal. Even verricht hij daar zware fysieke arbeid, maar al snel kan hij aan de slag op de cultuurafdeling, waar hij zijn vertrouwde stiel mag oppakken. Hij werkt mee aan een technisch tijdschrift over de bouw en verzorgt de illustraties van een literair blad. Hij reist heel wat af langs het kanaal-in-aanbouw en maakt overal schetsen. . Een aantal daarvan belanden in het boek Van misdaad naar arbeid uit 1936 van Ida Averbach (geëxecuteerd in 1938). Tekeningen die de mindere kanten van het kampleven tonen, houdt hij wijselijk voor zichzelf.

Een nieuwe arrestatie na het uitzitten van een kampstraf is in die jaren geen uitzondering, maar Jolkin blijft verdere ellende bespaard. Hij kan opnieuw posters gaan ontwerpen, die wat rustiger ogen dan zijn eerdere werk.  De hang naar collages is nog wel duidelijk zichtbaar.   

1938

1939

Drieluik Onze successen (jaar?)

Drieluik Onze successen (jaar?)


Na de Tweede Wereldoorlog blijf Jolkin posters ontwerpen, en werkt hij ook als illustrator van kinderboeken. In een uitgebreid artikel vertellen Jolkins zoons dat hun vader tientallen jaren nodig heeft gehad om de angst kwijt te raken die hem sinds de arrestatiegolven onder Stalin had achtervolgd: “Pas in de tijd van Brezjnev begon de angst weg te zakken.” Dat is zichtbaar in het schilderij Ситцевые берега Жигулей (Sitsen Zjigoeli-oevers) uit 1965, dat een uitbundige, vrije vrolijkheid uitstraalt. Diezelfde vrolijkheid  vinden we terug in een veel ouder schilderij van Jolkin, uit het midden van de jaren twintig: Lenin in Zwitserland. Ik ken geen Sovjet-schilderij met Lenin dat eenzelfde simpele vrolijkheid laat zien. De onbekommerde levenslust verdwijnt daarna uit het werk van Jolkin. Pas veertig jaar vindt hij die weer terug.


--------------------

(In hetzelfde kamp als Vasili Jolkin werkte ook de componist Maks Kjoess. Over hem schreef ik eerder een stukje.)

Gevonden onderwerpen - 5

Gratis af te halen via onderstaande links
------------

Waar komt Majaovski het beste uit? (Foto van de site arzamas-academy.)

Waar komt Majaovski het beste uit? (Foto van de site arzamas-academy.)

- Met afstand de mooiste site die ik in 2015 ben tegengekomen is arzamas.academy. Vooral de online cursussen die je er vindt, zijn geweldig. Ze gaan over van alles: Sint-Petersburg aan de vooravond van de Revolutie, de antropologie van de kommoenalka, de Russische avantgarde, de Russische literatuur van de 20ste eeuw … Links op de pagina steeds een aantal voordrachten van ongeveer een kwartier, rechts een reeks artikelen over verwante zaken. Link (Russisch).
 

Aleksej Platonov, Moskoviet, brengt een paar dagen door in de provincie, “op zoek naar zichzelf”, en schrijft, fotografeert en filmt daarover. Vooral de korte filmpjes zijn aardig, al stemmen de meeste niet erg vrolijk. Aleksej is een dromer. “Zoals altijd was er een kort moment waarop alles mogelijk was.” Link (Russisch). 
 

Studebaker. Moskou, 1947

Studebaker. Moskou, 1947

Onderdeel van de Amerikaanse land Lease-Lease-hulp aan de USSR ten tijde van de Tweede Wereldoorlog, waren de befaamde Studebakers. Veel van die vrachtwagens (in Rusland liefkozend Studery genoemd) waren ook na 1945 nog te zien in het Russische straatbeeld. Een kleine verzameling foto’s. Link.  

De minst populaire meisjesnaam in Moskou in de 20ste eeuw? Chaja. Agripina deed het ook niet best, Domna evenmin. Werd je als jongetje Solomon, Tagir of Van genoemd, dan kwam je de rest van je leven in Moskou en omstreken ook niet veel naamgenoten tegen. Een lijst met alle jongens- en meisjesnamen uit de vorige eeuw. De populairste zijn het saaist. Link. (Russisch). 
 

In het Science Museum in Londen loopt nog tot begin maart de tentoonstelling Cosmonauts, birth of the spage age. Hier een bespreking: link (Engels).

 

Bankier Andrej Borodin met nog iemand.

Bankier Andrej Borodin met nog iemand.

Hoe vergaat het Russische bankiers nadat hun bank is gecrasht? Een overzichtje. Link (Russisch). 
 

Djatlov Bergpas

Uit de traditionele wintersportgebieden in Europa komen alarmerende berichten over een gebrek aan sneeuw. Hier een alternatief: een tocht naar de Djatlov Bergpas, waar in 1959 negen jonge Russen en Russinnen onder nog altijd niet opgehelderde omstandigheden de dood vonden. In februari kunt u nog mee. Link (Russisch).
 

In de zomer van 1947 vertelt een zekere S.I. Popovitsj zes anti-Sovjetmoppen aan een zekere P.M. Gelman, die ze op zijn beurt doorvertelt aan drie spoorwegmedewerkers. Een jaar levert dat beide grappenmakers tien jaar kamp op. In 1954 doen de twee een verzoek tot vervroegde vrijlating. Het document – mét de zes noodlottige moppen - waarin dat verzoek wordt afgewezen:  link (Russisch). 

En tot besluit: een mooie nacht in de mist op Rostov-aan-de-Don Centraal. “Trein 104 staat 14 minuten stil.”

----------

Rusland spoorwegen trein Rostov


Ter afsluiting van het jaar 2015 een beetje zen uit Rostov-aan-de-Don. Daar is iemand, hij heet Igor, die af en toe met een camera naar het station gaat om aankomende en vertrekkende treinen te filmen. Het aardigste resultaat van al zijn inspanningen vindt u hieronder, 25 minuten tijdens een mistige nacht, eind oktober 2013: 


Veel valt er niet te zien. Er arriveert een trein. Er vertrekt een trein. Ze komen uit Adler,  Kislovodsk, Gomel. Ze gaan naar Moskou, Saratov, Novorossijsk.

Er klinkt een hese fluit.

De mevrouw van het station zegt door de luidspreker dat trein nummer 104 aankomt op spoor 1, perron 1 – want in Rusland hebben ook de perrons een nummer.

Spoor 1/первый путь … Hoor nou, hoe de mevrouw van het station die ‘zachte t’ uitspreekt: путь … Ik deed er zeven maanden over om dat voor elkaar voor elkaar te krijgen.       

Er knarsen wielen.

Toek. Daar heb je dat geluid weer dat niemand ooit zal kunnen nadoen. Toek! De man van het station slaat met een hamer op een onderstel. De mevrouw van het station zegt: “Trein 104 staat 14 minuten stil, de nummering van de wagons begint vanaf de staart van de trein.”

De treinen zijn hoog en ongenaakbaar. Van de coupés die voorbij trekken zijn de meeste donker. De mensen binnen hebben niet zo’n boodschap aan Rostov-aan-de-Don.

En daar is de mevrouw van het station weer! Ze zegt dat je de rails niet mag oversteken op plaatsen die daar niet voor bestemd zijn. En terwijl ze dat zegt, steken enkele onverlaten de rails over waar dat helemaal niet mag. De trein die komt aanrijden fluit boos.

Dat is het wel zo’n beetje.

Ik wens u een mooi 2016.  

1958322.jpg