Trekken de Russische supporters Hiddink over de streep?

in , ,

(Eerste publicatie: 30-1-2010)

Woensdag 3 februari wordt in Moskou Sergej Foersenko (oud-voorzitter van FC Zenit) gekozen tot voorzitter van de Russische voetbalbond. Er zijn wel andere kandidaten voor de opvolging van Vitali Moetko, maar die neemt niemand serieus.

De vraag die Russische voetballiefhebbers vooral bezighoudt: gaat het Foersenko lukken om bondscoach Guus Hiddink binnenboord te houden? Hiddink kon het prima vinden met Moetko, hoe zal dat gaan met diens opvolger? Van Foersenko is bekend dat hij zich bij Zenit nog wel eens met de opstelling wilde bemoeien, wat me geen aanbeveling lijkt.

Sinds eind november kunnen supporters Hiddink via een site oproepen om toch vooral te blijven. De site trok aanvankelijk veel publiek (met 20.000 bezoekers binnen twee dagen ging de boel even plat), maar de klad lijkt er een beetje in te zitten. Ruim 3.500 oproepen staan er nu en daar komen er per dag niet veel bij. (Ter vergelijking: bij de handtekeningenactie tegen de Gazprom-toren in Sint-Petersburg gaat de teller richting 40.000). Heeft men de hoop al opgegeven?

Het is de bedoeling dat de oproepen persoonlijk bij Guus worden afgeleverd. “We hebben niet de mogelijkheid om de Russische mededelingen in het Engels of Nederlands te vertalen, maar de grote lijn zal Hiddink wel begrijpen”, vermeldt de site. Oproepen met onwelvoeglijke taal worden verwijderd. “Wie doorgaat met vloeken en domme dingen schrijven, die wensen we toe dat z’n armen en benen er spoedig afvallen”.

Twee vriendelijke oproepen en één advies:

Dmitri Frolov uit Isjimbaj:

Na de nederlaag tegen de Slovenen ben ik in het ziekenhuis beland met ernstige hartklachten. Ik leef nu alleen nog bij de hoop dat U, geachte heer Hiddink, blijft en uw werk met het nationale team voortzet. Geeft u me alstublieft hoop op genezing. Blijf! Wij houden van ons nationale elftal! Wij houden van U!

Sergej uit Aleksandrov:

Vertrek, Guus! Je bent een uitstekende trainer, maar zo’n elftal dat zich niet kan opladen voor één enkele belangrijke wedstrijd in een jaar, is u niet waard als trainer. Ga aan het werk bij Juve of Liverpool, daar wacht u succes, het spel van ons nationale elftal is een utopie.

Anton Koezmitsjev, Moskou:

Guss, WE have defalcated U! Please, forgive US and give 1 more chance .. stay with US!

Het aantal Russische treinreizigers in 2009 in gebraden kippen

in

(Eerste publicatie: 28-1-2010)

Je neemt het aantal reizigerskilometers, het gewicht van een gebraden kip en je krijgt – ik las het in Kommersant - het volgende verhaal:

Volgens de Russische Spoorwegen namen vorig jaar 119,6 miljoen mensen de trein (bedoeld wordt de lange-afstandstrein, niet de lokale elektritsjka’s). Samen legden zij 115,5 miljard km af, oftewel 966 km per reiziger. De gemiddelde snelheid van een passagierstrein bedraagt volgens de Spoorwegen 89,1 km/u, ergo: een passagier was gedurende het jaar gemiddeld 10,8 uur onderweg.

De Russische burger neemt traditioneel een gebraden kip mee voor de treinreis. Stel dat iedereen dat doet. Per etmaal heeft de gemiddelde mens 2500 kcal. nodig, per 10.8 uur dus 1125 kcal. Eén gebraden kip is goed voor 2100 kcal. Dus als een passagier zich uitsluitend met gebraden kip voedt, heeft hij, om op krachten te blijven, genoeg aan 536 gram. In dat geval eten de 119,6 miljoen treinreizigers onderweg 64,1 miljoen kg gebraden kip per jaar. Dat komt ongeveer neer op 2 procent van de Russische markt aan kippenvlees (3500 miljoen kg in 2009), met andere woorden, elke vijftigste slachtkip werd opgegeten in de trein. Een gebraden kip weegt gewoonlijk zo’n 1,5 kg. Vorig jaar hebben de reizigers van de Spoorwegen dus 42,7 miljoen kippen gegeten, wat gezien kan worden als de jaarlijkse omvang van het passagiersvervoer van de Spoorwegen, alleen uitgedrukt in een alternatieve eenheid.

Knap hoor, ik was daar niet opgekomen.

In het zelfde nummer van Kommersant wordt trouwens – ik geloof dat het toeval is – geciteerd uit een toespraakje van premier Poetin tijdens een bezoek aan een kippenboerderij: “Kippenvlees is zeer gewild bij ons. Zonder overdrijven: miljoenen Russen gebruiken dat product. De laatste jaren ontwikkelt deze bedrijfstak zich in een goed tempo, alleen in 2009 al met 12 procent. Maar toch moeten we nog steeds 25 procent importeren.”

Het Stalinplein in Novosibirsk, 1 mei 1953...

in , ,

(Eerste publicatie: 24-1-2010)

Twee keer ben ik in Novosibirsk geweest – een jaar of 25 geleden. Wat me nog bijstaat zijn de zandkastelen die we bouwden op een eilandje in de Ob. En een grote laan met een enorm plein in het centrum. Ideaal voor optochten en manifestaties, wat goed uitkomt op onderstaand filmpje. Het laat 1 mei-parades van 1953 zien in Siberië, als eerste die in Novosibirsk.

Ik krijg er geen genoeg van. De colonnes in beide richtingen kunnen elkaar makkelijk passeren. Die motorrijders! En wat een aandoenlijke bouwsels: ik zie een boortoren, een elektriciteitscentrale en een weefgetouw. Werk het af met azalia's en begonia's en je hebt het bloemencorso van Lisse:

 

Toch wringt er iets, en niet zo’n beetje ook. Mei 1953… Op 5 maart was Stalin overleden. Zijn portret wordt nog meegedragen, hij hangt nog op gebouwen en het grote plein heet nog Stalinplein. Wat zullen de lokale partijkaders zenuwachtig op instructies uit Moskou hebben gewacht! Wat moeten we op 1 mei met Stalin? En hoe voelen de mensen in die optochten zich? Angstig, blij, opgelucht, onzeker? Is de zwarte winter van Stalin echt voorbij? De commentator maakt niet apart nog woorden aan hem vuil.

Als een huis stond in elk geval nog de poëzie (op 5.52):

De lente marcheert over de aardse wijdte / De horizon omarmend met een smeltwater van vaandels / Haar lied galmt, als de donder: Vrede aan de wereld! Leve de Eerste Mei!

Kom daar nog eens om, tegenwoordig.

Advocaat Dina Kaminskaja - Peter R. de Vries is er niets bij

in , , ,

(Eerste publicatie: 21-1-2010)

Ik begon met enige aarzeling aan Записки адвоката (Aantekeningen van een advocaat) van Dina Kaminskaja, die in de jaren zestig en zeventig onder anderen de dissenten Vladimir Boekovski en Larisa Bogoraz verdedigde. Was dat niet een uitgekauwd onderwerp? Het Engelse origineel dateerde bovendien uit 1982…

Mijn aarzeling was snel verdwenen. Kaminskaja (1919-2006) begint haar boek met een ‘gewone’ strafzaak. Het blijkt een adembenemend verhaal dat bijna de helft van het boek beslaat. Het gaat om wat Дело Мальчиков zou gaan heten, de Zaak van de Jongens.

Op 17 juni 1965 wordt in het dorpje Izmalkovo, in de buurt van Moskou, de scholiere Marina Kostopravkina verkracht en vermoord. Het onderzoek loopt vast. Marina’s moeder en andere dorpelingen vragen enkele schrijvers in het nabijgelegen schrijversdorp Peredelkino om hulp. Ze kloppen aan bij Kornej Tsjoekovski – een grote naam in de Sovjetunie. De vermoorde Marina was een vaste bezoeker van de door hem opgerichte kinderbibliotheek. De schrijvers richten zich tot de hoogste partij-instanties en die verordonneren: de zaak moet worden opgelost.

Dat bevel leidt tot de arrestatie – een jaar na de moord - van de scholieren Sasja en Alik. Beiden bekennen schuld, maar trekken die verklaring later weer in. Kaminskaja neemt de verdediging van Sasja op zich en begrijpt al snel dat er van de hele aanklacht weinig klopt. Getuigenverklaringen zijn tegenstrijdig of aanwijsbaar onjuist. Ook de verklaringen van de twee jongens blijken niet te kunnen kloppen. Kaminskaja gaat het gevecht met de Sovjet-rechtspraak aan en weet Sasja (en daarmee ook Alik) uiteindelijk in derde instantie, na drie jaar voorarrest, vrij te krijgen.

Peter R. de Vries is er niets bij.

Hoe is het Sasja en Alik daarna vergaan? Kaminskaja schrijft (in 1982) dat Sasja in het dorp is blijven wonen, getrouwd is en een zoon heeft gekregen. Over Alik geen woord. Internet levert over beide jongens niets op. Het lijkt me een prachtige uitdaging voor een documentaire-maker. Ga met Kaminskaja’s verhaal in de hand naar Izmalkovo en praat met getuigen uit die tijd. Het dorp werd door de kwestie verscheurd, veel inwoners waren overtuigd van de schuld van de jongens.

Dina Kaminskaja werd in 1977 gedwongen de Sovjetunie te verlaten en vestigde zich in Amerika. Hier in het Engels een kort overzicht van haar leven. Haar boek Aantekeningen van een advocaat is hier (in het Russisch) te downloaden.

Kerzjakov, niet te verwarren met Arsjavin...

in ,

(Eerste publicatie: 12-1-2010)

Keert ‘ie nou wel of niet terug op het oude nest, onze Aleksandr Kerzjakov? De spits die een paar jaar lang met Andrej Arsjavin het gouden aanvalskoppel vormde van ons aller FC Zenit?

Arsjavin (wij noemen hem Sjava) speelt inmiddels bij Arsenal, Kerzjakov (wij noemen hem Kerzj) mislukte half bij Sevilla, deed het daarna bij Dinamo Moskou wel goed en zou nu op het punt staan opnieuw te tekenen bij Zenit.

Kerzjakov is geen gemakkelijke. Nog in dienst van Zenit gooide hij zijn kont tegen de krib om een overgang naar Sevilla af te dwingen, waarop trainer Dick Advocaat hem met alle plezier liet gaan. Bondscoach Guus Hiddink moest ‘m niet. Te veel maniertjes, in en buiten het veld, vond hij. Pas na het EK 2008, toen Kerzjakov bij Dinamo sterk speelde, keerde hij weer terug in het Russisch elftal.

Een anekdote uit de periode vóór Advocaat. Zenit had de aimabele, maar onbekende Tsjech Vlastimil Petrzjela aangesteld als trainer. Die kende Kerzjakovs reputatie en had een aardige manier bedacht om hem zijn plaats te wijzen. Kerzj kwam naar het kantoor van Petrzjela voor de eerste kennismaking. Hij gaf een bons op de deur, kwam nonchalant binnengezet en ging zitten. Petrzjela keek verbaasd naar de speler en zei, na een pauze: “Ah, ik weet wie jij bent, jij bent Arsjavin!”

Petrzjela beschrijft die eerste ontmoeting in zijn boek over zijn jaren bij Zenit, Kerzj ontkent dat het zo is gegaan. Wie van de twee gelijk heeft, weet ik niet.

Met de zeer populaire Petrzjela ging het in Sint-Petersburg aanvankelijk goed (hij werd met Zenit tweede), maar daarna steeds minder. Mede vanwege een gokverslaving werd hij ontslagen. Dat viel slecht bij de supporters, en Advocaat, zijn opvolger, werd niet meteen in de armen gesloten. Dat gebeurde later wel, en met overgave, dankzij het landskampioenschap, de UEFA Cup en de Europese Super Cup.

Sjava en Kerzj

Sjava en Kerzj

Vonn Finnland bis zum Schwarzen Meer en Tolk in oorlogstijd van Jelena Rzjevskaja.

in ,

(Eerste publicatie: 11-1-2010)

Ik had me verheugd op het boek Tolk in oorlogstijd van Jelena Rzjevskaja. Ze was bij de Russische troepen in Berlijn en was betrokken bij de identificatie van het lijk van Hitler. Maar het viel tegen. Rzjevskaja ziet zichzelf als schrijfster en historicus, maar is geen van beiden. Het gevolg is een rommelig boek, met slechts af en toe een alinea waar het oog achter blijft haken.

Rzjevskaja citeert uit het dagboek van Goebbels en zo las ik dat in 1941 een speciaal lied werd geschreven voor de Duitse inval in Rusland. Dat wist ik niet. De officiële titel was Vorwärts nach Osten!, het werd ook bekend als Von Finnland bis zum Schwarzen Meer.

Goebbels gaf op 22 juni (pas ná de inval, want die was natuurlijk geheim) twee componisten en drie tekstschrijvers de opdracht voor het lied. Hij koos voor de muziek van Norbert Schulze, die al van zich had doen spreken met nummers al Bomben auf Engeland und Panzer rollen in Afrika vor. Als tektschrijver staat Heinrich Anacker te boek.

Den Marsch von Horst Wessel begonnen
Im braunen Gewand der SA
vollenden die grauen kolonnen:
Die Grosse Stunde ist da!
Vonn Finnland bis zum Schwarzen Meer:
Vorwärts, vorwärts!
Vorwärts nach Osten, du Stürmend’ Heer!
Freiheit das Ziel, Sieg das Panier!Führer, befiehl! Wir folgen dir!

Anacker had voor de oorlog succes met het onschuldige Antje, mein blondes Kind. Daarna sloeg hij een heel andere weg in met teksten als Braun ist unser kampfgewand und Die Fackel geht von hand zu hand. En dus ook Vorwärts nach Osten!

Anacker zal god op zijn knieën gedankt hebben dat hij in mei 1945 in de Amerikaanse bezettingszone zat en niet in de Russische! Hij werd entnazifiziert als minderbelastet en kreeg zestig dagen dwangarbeid en 500 mark boete.

Roman Sentsjin - De Joltysjevs. Aanbevolen!

in ,

(Eerste publicatie: 4-1-2010)

Nog net in 2009 gelezen: Елтышевы / De Joltysjevs van Roman Sentsjin. Aanbevolen!

Zonder opsmuk beschrijft Sentsjin de ondergang van de Siberische familie Joltysjev, rond het jaar 2003. Vader Joltysjev werkt bij de politie, wordt na een ‘bedrijfsongevalletje’ (hij springt iets te ruw om met een paar dronkaards, waarvan er eentje toevallig journalist is), ontslagen en uit zijn flat gezet. Met zijn vrouw en oudste zoon (de jongste zoon zit gevangen) neemt hij de wijk naar een dorp 50 kilometer verderop, waar ze intrekken bij een oude tante.

Wat volgt is het logboek van een schipbreuk die zich genadeloos, uitgesmeerd over drie, vier jaar, voltrekt. Het dorpsleven wordt gekenmerkt door economische misère, onverschillige gewetenloosheid, een totaal gebrek aan solidariteit en een overvloed aan alcohol. Van een gemeenschap is geen sprake. Tegenslag stapelt zich op tegenslag en vader Joltysjev, die qua alcohol en gewetenloosheid zijn mannetje staat, mist de veerkracht om zijn gezin staande te houden. In Rusland is het dan vaak de vrouw die de boel nog draaiende houdt, maar ook die zakt hier weg in het moeras. Uiteindelijk is de enige hoop nog gevestigd op de jongste zoon die op een gegeven moment vrijkomt, maar die… Nou ja, dat moet u zelf maar lezen.

Is De Joltysjevs een karikatuur? Ik ben bang van niet. Gewetenloosheid, gebrek aan solidariteit, alcohol… Het zijn helaas dingen waar je in Rusland akelig vaak tegenaan loopt. Het land ontbeert een krachtige gemeenschap en dat is niet minder dan een ramp. Wat is daarvan de oorzaak? De chaos van de jaren negentig? De ‘leegheid’ van de jaren zeventig, toen de holle Sovjet-ideologie als een zware last op ieders leven bleef drukken? De ellende van de oorlog en de misdaden van Stalin, waardoor dorps- en familiestructuren werden vernietigd?

Of gaan de oorzaken van de huidige problemen nog verder terug? Van Tsjechovs verhalen over het Russische platteland word je tenslotte ook niet vrolijk…

De Joltysjevs werd genomineerd voor de Russische Bookerprijs en de Jasnaja Poljana-prijs, maar kreeg alleen de veel bescheidenere Evrika. Wat mij betreft had Sentsjin, die zijn lezer bij de keel grijpt en niet meer loslaat, alle drie de prijzen mogen winnen. Russische recensies hier en hier. Online is het boek in twee delen (in het Russisch) hier en hier te lezen. Ik kwam verder nog deze voor mij nieuwe term tegen die Sentsjins genre omschrijft: новый соцпессимизм / novyi sotspessimizm (nieuw sociaal pessismisme).

Thomas Sgovio legde zijn jaren in de Goelag vast in tekeningen

in ,

(Eerste publicatie: 19-12-2009)

Mag je de vraag stellen wat erger was, de kampen onder Hitler of de Goelag onder Stalin? Dergelijk leed met elkaar vergelijken heeft iets onzindelijks.

Toch komt die vraag, althans een variant ervan, regelmatig bij me op. Waarom staan de kampen van Hitler dieper in ons collectieve geheugen gegrift? Hoe komt het dat de kampen van de Goelag ‘minder erg’ worden gevonden? Natuurlijk speelt de geografie een rol (Oost-Siberië of Dachau, dat scheelt een paar weken met de trein). En natuurlijk kwamen ook veel van de Nazi-slachtoffers uit de directe omgeving alhier.

Maar er is nog een reden: er bestaat heel wat verschrikkelijk beeldmateriaal van de Duitse concentratiekampen. Eén blik daarop en het onvoorstelbare is opeens voorstelbaar. Zulke beelden van Russische kampen zijn er niet. (Al weet je niet wat er diep weggeborgen ligt in de archieven van de NKVD/KGB/FSB).

Het enige beeldmateriaal zijn tekeningen gemaakt door overlevenden. Door Evrosinija Kersnovskaja bijvoorbeeld (over haar schreef ik eerder). En door de Amerikaan Thomas Sgovio, die de Goelag niet alleen overleefde, maar ook nog wist terug te keren naar zijn vaderland. De waarde van hun tekeningen is nauwelijks te overschatten. Sgovio schonk de zijne aan het Hoover Instituut in Stanford. Hier een kort overzicht:

 

Meer over Thomas Sgovio vindt u hier.

O ja, morgen, 20 december, is het in Rusland de Dag van de Geheime Dienst. Waarmee we de medewerkers van die dienst natuurlijk van harte feliciteren.