Van claxons tot parade, van ijsbreker tot stationsomroepster: honderden uren met Sovjetgeluiden komen beschikbaar

Geluiden van de Sovjetunie – je kan je daar van alles bij voorstellen. De openingstune van het tv-journaal, de lancering van een raket, een auto uit de jaren vijftig, marsmuziek bij een parade, geroezemoes op straat … Het Petersburgse Lendok, een studio voor documentaires, beschikt over vele uren uniek geluidsmateriaal, dat in samenwerking met de Jeltsinbibliotheek in digitale versie toegankelijk wordt gemaakt voor het publiek.

Het gaat om zevenhonderd magneetbanden, bewaard in kartonnen dozen, oftewel honderden uren met geluiden vanaf de jaren dertig. De digitalisering moet resulteren in een шумотека / sjoemoteka (sjoem = geluid), waaruit studenten en filmmakers gratis kunnen putten. De geluiden zijn authentiek, dat wil zeggen: niet in de studio gecreëerd, maar in het echt opgenomen.

Experts van Lendok en de Jeltsinbibliotheek zijn aan het onderzoeken hoeveel van het materiaal nog bruikbaar is. De banden zijn kwetsbaar, zo’n 15 procent lijkt onherstelbaar beschadigd. Het project gaat jaren in beslag nemen, maar op de site van de bibliotheek is al een voorproefje van vijfeneenhalve minuut te beluisteren. Helaas kan ik dat niet op dit weblog  importeren, u moet er dit linkje voor volgen.

Het eerste geluid zijn de commando’s op een ijsbreker. Verder hoort u onder meer:

0.15 - het herkenningsmelodietje van radiostation Majak.  

0.24 - een parade (helaas staat niet vermeld waar en in welk jaar).

1.30 - (mijn favoriet) de aankondiging op het Moskou Station dat trein 48, Moskou-Leningrad, is aangekomen op perron 7, rechterzijde. “De nummering van de wagons begint vanaf de locomotief”.

1.51 – het wordt niet toegelicht, maar ongetwijfeld is dit de metronoom die tijdens het beleg van Leningrad werd uitgezonden op het moment dat er geen radioprogramma was, om de mensen te laten weten dat de verbinding nog in orde was.  

2.30 – de klokken van het Kremlin, opgenomen van de radio.

3.31 – claxons van achtereenvolgens een Pobeda (te zien op de bovenste foto), een Zis-101, een Zjigoeli, een Wolga en een Icarus.

3.55 – straatgeluiden, de Nevski Prospekt.

(Ik kwam het project op het spoor via een linkje op Facebook van Natalya Kopaneva).

In de schaduw van Sotsji - een korte pauze.

Boris Sjatilov (1905-2000) - Op de schaatsbaan van Dinamo. 

Wegens overvloedige olympische verplichtingen van de hoofdredactie, verschijnen er tenminste een week geen nieuwe verhalen op Rusland in woord en beeld. 

Om het wachten iets te bekorten: ik stuitte op een mooi, stevig, Engelstalig artikel van Julia Ioffe, waarin ze duidelijk maakt waarom discussieren en polemiseren met Russen af en toe - ik druk me voorzichtig uit (voorzichtiger dan Ioffe, in elk geval) erg, erg lastig kan zijn. U vindt haar artikel hier.

En lees vooral ook de commentaren bij het stuk. Hieronder alvast eentje die een beetje tegenwicht biedt: 

"Dear Julia, if we had Paranoic World Championship you would certainly get the first three standings. It is difficult to just imagine how to find at least one average Russian thinking about himself or Americans in the manner you ve described above. 

The true picture is very simple. There are a lot of Russians who sympathize Americans due to the fact that our people have the similar problems in everyday life (terrorism warnings, education for children, credits, taxes, insurances.... traffic jams..... so on, so on....) And nobody cares about gays or what are the current issues on Russia in the Western media..... People just dont have a time to think about media agenda on Russia and surely about you, Ms. Ioffe, personally!!!

If you think that you can give all Russians or any other nation a lesson so let me to give one to you! It is not an appropriate to talk about the whole nation and use such word as schizophrenia. I am sure thаt American journalists will support me in this ethic position. If you wish to solve few psychological problems so it should be better to adress the schizophrenia issue to yourself by talking into account the quantity of your articles devoted to "weak-paranoic-corrupted" Russia...."

De tien lelijkste nieuwe gebouwen van Sint-Petersburg - volgens lokale architecten

Voor de tweede keer heeft de krant Delovoj Peterburg een enquête gehouden onder architecten. De enige vraag was: noem de lelijkste gebouwen die de afgelopen twee jaar in Sint-Petersburg zijn verschenen. De bouwwerken hoefden nog niet voltooid te zijn.

Vijftien architecten kwamen met een antwoord (lang niet iedereen wilde meedoen), de vermelde oordelen zijn anoniem. “Broddelwerk”, “fascisme”, “buitenlandse bandieten”, zo noteerde de krant onder meer. De laatste reactie slaat op enkele buitenlandse architecten, zoals de Canadees Jack Diamond, verantwoordelijk voor het Mariinka-2, het tweede gebouw van het Mariinski Theater. Dat bouwwerk kwam met ruime voorsprong op nummer 1 terecht.

Over smaak valt niet te twisten, een aantal van de ‘uitverkoren’ gebouwen lijken mij zeker niet lelijk of mislukt. Bij de ondervraagde architecten is het vooral de locatie die boosheid wekt, het gebrek aan respect voor de directe en ook verre omgeving. Zo heeft het Mariinka-2, neergezet in een zeer kwetsbare omgeving, de harmonie ter plekke grondig verstoord. Hoogbouw buiten het historisch centrum heeft de voor Sint-Petersburg typerende vergezichten op meerdere plaatsen flink aangetast. (Nummer 2 van de slodeshow- ik krijg het bijschrift niet geplaatst - is woningcomplex Electric city, Prospekt Medikov 10.)

10 - Woningcomplex Dom Lumière, Korpoesnaja Ul. 9

9 - Woningcomplex Severnaja Dolina, Vyborgski rayon

8 - Woningcomplex Smolny Park, Ul. Smolnogo 4

7- Woningcomplex Svetlana, Bogatyrski Prospekt/Zelenogorskaja Ul.

6 - Zakencentrum Renaissance Premium, Ul. Resjetnikova 4

5 - Zakencentrum Renaissance Pravda, Ul. Chersonskaja 4-5

4 - Woningcomplex Prestizj, Plosjtsjad Sobtsjaka

3 - Woningcomplex Aleksandrija, Novgorodskaja Ul. 23

1 - Tweede gebouw Mariinski Theater

 (Nummer 2 van de slideshow hierboven - ik krijg het onderschrift er niet bij geplaatst - is woningcomplex Electric City, Prospekt Medikov 10.)

Het artikel in Delovoj Peterburg bevat ook enige weerwoorden (“nieuwbouw wordt de eerste twintig jaar nooit gewaardeerd”, “de lokatie, daar ga ik als architect niet over”). Verder een kleine troost: er is vooruitgang, de tien gebouwen uit de eerste enquête van Delovoj Peterburg, uit 2010, zijn een stuk erger: 

10 - Winkelcentrum Galereja, Ligovski Prospekt 30

9 - Metrostation Gorkovskaja

8 - Hotel Moskva, Plosjtsjad Al. Nevskogo

7 - Zakencentrum Glaza, Maloochtinski Prospekt 64

6 - Nieuwe beursgebouw, 26-aja Linija 15

5 - Wooncomplex Serebrjannaja Zerkala, Kamennoostrovski Pr./Ul. Divenskaja

4 - Glazen bovenbouw winkelcentrum Stockmann, Nevski Prospekt 114-116

3 - Renaissance Baltic Hotel, Potsjtamtskaja Ul. 4

2 - Wooncomplex Regent Hall, Vladimirskaja Plosjtsjad

1 - Wooncomplex Mont-Blanc, Naberezjnaja Robespera 4

In het lijstje van 2010 is nummer 2 een duidelijk voorbeeld van het gebrek aan harmonie met de omgeving. Het wooncomplex is al niet moeders mooiste, maar het staat, met die enge spiegelende ramen, ook nog eens recht tegenover de Vladimir kathedraal. En nummer 5 (wooncomplex Serebrjannaja Zerkala) is op zich misschien wel geslaagd (ik heb het nog niet van dichtbij gezien), maar kijk eens wat het doet met een van de klassieke vergezichten van Sint-Petersburg. De foto is genomen met een krachtige telelens, maar toch.

De Olympische Spelen van 1980: een spiegel van Sotsji? Hoe het grootste sportevenement ter wereld de stad Moskou onherstelbare schade toebracht.

De Olympische Winterspelen in Sotsji zijn een paar dagen bezig, de controverse over de keuze van juist dit vakantieoord aan de Zwarte Zee als locatie is naar de achtergrond verdwenen, maar komt na afloop ongetwijfeld weer opduiken. Hoeveel schade ondervindt de regio van het festijn? Blijft de lokale bevolking achter met een kater? Of blijken de investeringen uiteindelijk een zegen?

34 jaar geleden vormde Moskou het decor voor de Zomerspelen. Wat is daar de conclusie? Veel van de faciliteiten die toen werden gebouwd, zijn nog steeds in gebruik. Daar staat tegenover dat de stad onherstelbare en deels zinloze schade is toegebracht. De site Progulki po Moskve (Wandelingen door Moskou) zette de winst en het verlies naast elkaar.

Verreweg de grootste schade werd veroorzaakt door de bouw van het Olympisch sportcomplex (спортивный комплекс Олимпийский). Complete straten, deels met houten huizen, werden met de grond gelijkgemaakt. Links een plattegrond uit 1952 (de houten huizen zijn oranje). De twee lichte, ronde gebouwen vormen het sportcomplex. Een voorbeeld van een verdwenen straat is de Vypolzov Pereoelok, te zien op de foto boven aan dit stukje. Hieronder dezelfde locatie met rechts het sportcomplex:

En de Oellitsa Sjtsjepkina (voorheen de 3-aja Mesjtsjanskaja), voor en na:

De Seredinski Pereoelok. Het is een klein wonder dat die kerk het sloopgeweld heeft overleefd. De lege ruimtes die door de sloop van huizen ontstonden, werden lang niet alle opgevuld. Links tussen de bomen door is het stadion te zien:

In de zomer van 1978 was ik een paar dagen in Moskou. Zouden die houten gebouwen er toen nog hebben gestaan? Of waren ze al afgebroken voor de Spelen van 1980? Ik kan me ze niet herinneren, maar dat zegt niet zo veel. Hieronder, rechts op de foto, een houten huis aan de Trojtskaja Oelitsa dat bewaard is gebleven:

Het is goed mogelijk dat bovenstaande straten er ook zonder de Spelen van 1980 een keertje aan hadden moeten geloven. Stadsvernieuwing kan zinnig zijn, blijven hangen in nostalgie is ook niet goed. Dat men subtieler te werk had kunnen gaan, lijdt echter geen twijfel. Dat geldt al helemaal wanneer het gaat over de vele houten huizen en datsja's die in het park Sokolniki en het dorp Kolomonskoje met de grond gelijk werden gemaakt. Er kwam niks voor in de plaats, nog steeds zijn daar lege plekken. De enige reden voor de sloop: zulke ouderwetse huizen zouden een slechte indruk maken op de Westerse bezoekers, die tijdens de Spelen in groten getale naar Moskou zouden komen.  Je moet maar niet te lang denken aan wat daar allemaal ooit heeft gestaan. 

Sokolniki voor een na de Olympische Spelen van 1980

Afgebroken en voorgoed verdwenen (Sokolniki):

De site Progoelki po Moskve laat in een apart artikel ook de positieve kanten zien van de Spelen van 1980. Er werden tal van nieuwe sportcomplexen neergezet, die nog steeds in gebruik zijn, maar waarvan ik me afvraag hoe groot de historische waarde daarvan ooit zal worden. Ook vliegveld Sjeremetjevo-2 en hotel Kosmos worden als pluspunten genoemd. Nu heb ik door de jaren heen zo'n enorme aversie tegen juist die twee plekken ontwikkeld, dat ik die eerlijkheidshalve maar beter buiten de vergelijking kan houden. Maar ook zonder Sjeremetjevo-2 en Kosmos lijkt het me dat de Spelen van 1980 een excuus zijn geweest voor een stap naar de moderne tijd, die uiteindelijk te groot is gebleken. 

De onuitroeibaarheid van de regenboog! Sympathiek (en minder sympathiek) protest tegen de Russische anti-homowet.

Dat vind ik nou een leuke vorm van protest. De onuitroeibaarheid van de regenboog!

Er wordt gewerkt aan een App die je waarschuwt wanneer er bij jouw in de buurt een regenboog zit aan te komen. Hoe dat meteorologisch precies zit, weet ik niet (vraagt u dat aan de meteorologen die aan het project meewerken), maar u kunt een foto maken van de regenboog, deze oploaden naar een database en verspreiden via de sociale media.

De App heet Raduga (Russisch voor regenboog). Hij wordt dit voorjaar gelanceerd en moet worden uitgerold over heel Rusland, waar de regenboog het zwaar heeft, de laatste tijd. Regenbogen spotten en delen, laten zien dat de ‘raduga’ onuitwisbaar is en de natuur sterker dan de politiek.

De App is een idee van het ontwerperscollectief Pink Pony Express. U kunt hier een steentje bijdragen aan het project. En ze zitten ook op Facebook

Komen we bij en andere vorm van protest. Ik doe moeite om ook dat sympathiek te vinden, maar dat lukt me niet zo erg. In een stadion in Stockholm zingen tweeduizend mensen (“van alle kleuren van de regenboog”), met veel regenboogvlagvertoon, het Russische volkslied.

Dit alles onder het mom van ‘Live an let love’ en bedoeld om de LGTB-gemeenschap in Rusland een hart onder de riem te steken. Of dat laatste wordt bereikt, kan ik moeilijk beoordelen, maar ik zit hier met gekromde tenen naar te kijken.

Straalt dit niet de hooghartigheid uit waar Russen zo de pest aan hebben, wanneer wij in het Westen weer eens gaan uitleggen wat er allemaal mis is in hun land? Hoe zouden wij het vinden, wanneer Russen ons (terecht of niet) een moreel lesje willen leren en daarbij het Wilhelmus gaan staan zingen?

Het is niet bedoeld als moreel lesje? Zo komt het wel over op mij en ik vermoed ook op de meeste Russen.  

Bezoek uit Siberië: zes gefilmde portretjes van Nederland

Wie geen woord Russisch spreekt, kan dit stukje misschien beter overslaan. Al zijn er volop leuke beelden te zien … uit Nederland.

Een cameraploeg uit Siberië bracht het afgelopen najaar een bezoek aan Nederland. Het resultaat zijn zes aardige, uiterst welwillende portretjes van vooral Amsterdam. Veel nieuws heb ik niet gezien (wel een mooi detail: de dubbele deuren van de telefooncel in het museum Het Schip in Amsterdam), maar het is aardig om de te zien welke dingen Russische bezoekers opvallen.

En wie Russische gasten verwacht, kan hun de filmpjes toesturen, als opwarmertjes.

Deel 1 is wel érg braaf, met veel polders, klompen en molens. In deel 2 hoorde ik iets grappig in de uitspraak van Jevgeni Ivanov, de maker van de serie. Hij legt in ‘grachtengordel’ de klemtoon op de laatste lettergreep. En omdat in het Russisch een onbeklemtoonde O wordt uitgesproken als een A, zegt Jevgeni: grachtengardél.

Deel 3 en deel 4 gaan onder meer over architect Han van Loghem. Die bouwde in de jaren twintig arbeidershuisjes in Kemerovo, de stad waar de cameraploeg vandaan komt. Deel 5 gaat over de NDSM-werf, deel 6 over de culturele onderdelen van het Nederland-Ruslandjaar. En ook hier: geen onvertogen woord. 

DEEL 1:

DEEL 2:

DEEL 3:

DEEL 4:

DEEL 5:

DEEL 6:

Dubbele wc-potten in Sotsji - geen enkele wc-pot in de psychiatrische inrichting van Aleksandrovsk

U hebt ze misschien wel gezien, die grappige foto’s die sinds een dag of wat de ronde doen: van die wc in Sotsji met twee wc-potten naast elkaar.

Ze hadden die dubbele wc-pot maar beter cadeau kunnen doen aan de psychiatrische inrichting in het dorp Aleksandrovsk in de provincie Irkoetsk. In het ‘damestoilet’ daar hebben ze geen enkele wc-pot. De patiëntes moeten hun behoefte doen in een emmer.

Misschien goed om dat even in het achterhoofd te houden, wanneer de komende weken al die glimmende plaatjes en praatjes uit Sotsji over u en mij worden uitgestrooid.

De lokale ombudsman voor de mensenrechten, voor wie volgens de wet geen deur gesloten mag blijven, had de grootste moeite om de inrichting binnen te komen. Het personeel – 200 man sterk – vreest voor sluiting. Voor de lokale economie zou dat een grote klap zijn.

Hieronder het verhaal van de ombudsman, Valeri Loekin. De emmers komen voorbij vanaf 2.02. Ik heb geen zin om het allemaal te vertalen. (En leest u ook mijn stuk van gisteren nog even door, over de falende Russische overheid die haar eigen graf graaft.)

En toevallig stuitte ik net vandaag op onderstaand liedje. Heel toepasselijk. De tekst verschijnt in beeld. Pakt u zelf een woordenboek, al spreken de beelden voor zich.