Een vriendelijk liedje over de hardvochtige jaren negentig: 'Het Kiev station', van Ivasjtsjenjko en Vasilev

Hoeveel aardige, aandoenlijke liedjes zijn er in Rusland geschreven over de hardvochtige, chaotische jaren negentig? Niet veel, vermoed ik, maar hier heb ik er toch eentje. Het heet Op het Kiev station en is van Aleksej Ivasjtsjenko en Georgi Vasilev, later het creatieve koppel achter de musical Nord-Ost. (Bij de gijzeling in 2002 zat Vasilev in de zaal, Ivasjtsjenko wist te ontkomen). Een vertaling van het lied staat onder de foto van de hoofdpersoon, de leider van het wereldproletariaat, die in 1917 per trein in Petrograd arriveerde om daar de boel eens flink op te stoken. Het station daar heette en heet het Finland station. Het Kiev station uit het liedje staat in Moskou.

На Киевском  вокзале все едут, кто отсюда, кто туда,
А он в перроном зале стоит и провожает поезда.
А рядом пассажиры сердито ищут временный  приют,
И, наливаясь жиром, довольные носильщики снуют.

Ах, как же все кричали, и от оваций паровоз дрожал,
Когда его встречали, когда он на Финляндский приезжал.
Но радость исчезала, накатывались волнами года,
И сам на всех вокзалах теперь он провожает поезда.

Все тронулось куда-то, поехала тихонько вся страна,
Ах, вождь пролетерьята, мы движемся в иные времена,
Простимся напоследок, пора уж провожающим отстать,
В края, куда все едут, мне будет вас немножко не хватать.

Op het Kiev station is iedereen onderweg, vertrekt, komt aan
En hij staat in de stationshal en doet de treinen uitgeleide
En vlak bij hem zoeken passagiers boos een tijdelijk onderkomen
En tevreden kruiers, met steeds meer vet op de botten, lopen af en aan

Ach, hoe riep iedereen, en trilde de locomotief van de ovaties
Toen ze hem begroetten, toen hij aankwam op het Finland station
Maar de vreugde verdween, als golven kwamen de jaren aangerold
En nu doet hij zelf op alle stations de treinen uitgeleide

Alles heeft zich ergens heen in gang gezet, stilletjes is heel het land op weg gegaan
Ach, leider van het proletariaat, we zijn onderweg naar andere tijden
We nemen een laatste keer afscheid, wie iemand uitgeleide doet, moet nu achterblijven.
In de streken waarheen iedereen op weg is, ga ik u een beetje missen.
---------------------------------------------------
 

Ik hoorde het liedje en dacht: bij mijn eerstvolgende bezoek aan Moskou ga ik dat beeld bekijken. Want dat komt dan toch een beetje tot leven, met zo'n aardig lied wat eraan is opgehangen. Maar helaas, Lenin is bij een verbouwing in 2003-2004 gedemonteerd en er is een vijf meter hoge klok voor in de plaats gekomen. Een beetje vreemd is dan wel dat ik daar geen foto van heb kunnen vinden. Mocht u in de buurt zijn - zelf kom ik in de nabije toekomst beslist niet in Moskou - maak even een foto van die klok en stuur 'm op. Het station is sowieso een bezoekje waard, vanwege het dak, een ontwerp van Vladimir Sjoechov. Over hem schreef ik al meerdere keren, onder meer hier.

View fullsize

De nieuwe film van Zvjagintsev? Eerst maar even - als tegengif - een nieuw lied van Rasterjaev!

View fullsize

In mijn Russische omgeving waart het rond: Zvjagintsev, Zvjagintsev, Zvjagintsev! Ga zijn nieuwste film zien! Hij heet Leviathan en moet geweldig zijn. Zo schrijft Raymond van den Boogaard op Facebook: "Leviathan van Andrje Zvjagintsev gezien. Intens deprimerende ervaring, fantastische film. Het komt nooit meer goed met Rusland, dat verzinkt in wodka, quasi-religieuze schijnheiligheid, en zijn macht misbruikend schurkendom, tot in het Kremlin aan toe."

Ik kan me er niet toe zetten. Ik heb geen zin meer in de lelijkheid, het cynisme, de schofterigheid, die in Rusland vrij spel lijken te hebben.

Ach nee, laat mij dan maar luisteren naar Igor Rasterjaev. Ik dacht: eens kijken op zijn site of hij niet weer iets nieuws heeft gemaakt. En jawel! Geen meesterwerk a la Zvjagintsev, maar hier krijg ik – gelukkig – geen genoeg van. (De tekst staat onder het tweede filmpje.)

En over een paar maanden is het weer lente!

Игорь Растеряев. Плясовая:

Эх, едрить-колотить!
Надоело горевать да грустить!
Надо песню сочинить, написать,
Чтобы просто под нее танцевать.
Чтоб до утра
В дикой пляске ушататься «в дрова»,
Чтобы мог подпеть буквально любой.
А вместо слов — один мотив заводной.

Брянск и Ижевск
Вдруг очнулись и танцуют уже.
Даже дедушка вприсядку пошел,
А это значит: старику хорошо.
Тверь и Ростов
Понимают эту песню без слов.
А чё мудрить-то? Тут пиши, не пиши:
Слов не нужно в пляске русской души!

А где-то там
Спросят: «Что это за шум, что за гам?»
А это просто мы в ушанках идем
С балалайкой и ручным медведём!
И можем в танке потом
На гастроли — в городок Вашингтон.
Нас, наверно, там заждались уже
И мечтают о большом кураже.

Эх, едрить-колотить!
Надоело горевать да грустить!
Надо песню сочинить, написать,
Чтобы просто под нее танцевать.
Жечь до утра
И в дикой пляске ушататься «в дрова».
Чтобы мог подпеть буквально любой,
Слов не надо — лишь мотив заводной…

Eerder liet ik al andere liedjes van Igor horen en zien: zie hier. En binnenkort ga ik toch maar naar die film van Zvjagintsev. Denk ik.

Monumentaal Sovjet-reliëf van Jevgeni Voetsjetitsj blootgelegd in hartje Moskou.

Bij archeologie denk je toch vooral aan Scythen, diverse klokbekerculturen en allerlei Romeinse gangen onder het Utrechtse Domplein. Maar kijk hier nou, waar ze in hartje Moskou tegenaan liepen. Een puntgaaf relikwie uit het Sovjettijdperk.

View fullsize

Gezien de imperiale ambities van de huidige Kremlinbewoners, met sympathie bekeken door menig onderdaan, is het af en toe lastig te geloven dat de Sovjetunie passé is. Toch kwam er in 1991 echt een einde aan de USSR en een plots gevonden relikwie uit die tijd heeft alles van een archeologische vondst uit een voorbij tijdperk.

Bovenstaand reliëf van 90 vierkante meter stamt uit 1953 en is van de hand van Jevgeni Voetsjetitsj. Het heet “Eer aan het Sovjetvolk, vaandeldrager van de vrede!” (“Советскому народу, знаменосцу мира - слава!”). Het werd aangetroffen tijdens groot onderhoud aan een van de paviljoens van de Tentoonstelling van Economische Verworvenheden, de VDNCh. Van een van de muren werd een triplex wand verwijderd en daar stond opeens een menigte Sovjetburgers onder een wapperend vaandel, met op de achtergrond onder meer de Moskouse universiteit en de Sjoechovtoren.

In het begin van de jaren zestig voldeed het reliëf van Voetsjetitsj niet meer aan de “nieuwe eisen van de Sovjet-estethiek”, aldus de persdienst van de VDNCh, en werd er een wandje tegenaan gezet. Waarvoor wij de VDNCh dankbaar zijn, want zo kon het kunstwerk in alle rust wachten tot het door – in dit geval onbedoelde – archeologen tevoorschijn zou worden getoverd.

Het reliëf van Voetsjetitsj zal voor het publiek te zien zijn op een jubileumtentoonstelling die op 1 augustus wordt geopend.

View fullsize

Volgograd

Het bekendste werk van Voetsjetitsj (1908-1974) zijn de beelden van het aan de Tweede Wereldoorlog gewijde herdenkingscomplex in Volgograd, het vroegere Stalingrad. Over de befaamde ingenieur Sjoechov en zijn bouwwerken schreef ik eerder hier en hier. En op mijn oude weblog schreef ik al eens over een archeologische vondst van restanten van het Sovjetpaviljoen van de Wereldtentoonstelling in Parijs in 1937. Dat stukje is nog niet opvraagbaar, maar daar wordt aan gewerkt.    

View fullsize

Jevgeni Voetsjetitsj

Mir! Droezjba! Nederlandse atleten en progressieve Duitsers op een vrachtwagen in Moskou. Het Wereldjeugdfestival van 1957.

Een beetje verveeld bekeek ik ze maar weer eens, foto’s die ik tegenkwam, uit 1957, van het Zesde Wereldjeugdfestival in Moskou. Die optocht door de straten, de enthousiaste mensenmassa, het ‘Mir! Droezjba!’ uit duizenden kelen – ik had die plaatjes al zo vaak gezien …

Maar toen zag ik deze foto:

View fullsize

Nederlanders, en díe zag ik voor het eerst. Ondanks het wapperend rood-wit-blauw twijfelde ik nog even, maar de meisjes met hun Volendamse kapjes… nee, hier reden landgenoten door de hoofdstad van de Sovjetunie. Een beetje ongepast leek het me wel, ten tijde van de Koude oorlog bij zo’n politiek zwaar beladen festijn op komen draven in klederdracht, maar, dacht ik, die faux pas werd ruimschoots goedgemaakt door die twee knullen links met hun AA-embleem op de borst. Eén van die twee letters stond natuurlijk voor Arbeiders. Dat vermoeden werd sterker toen ik na wat googelen in het jaarverslag van 1957 van de BVD het volgende zinnetje aantrof: “Geen bijzondere AA-activiteit in Nederland waargenomen, sterk verminderde invloed op de massa”.

Ik besloot verder te zoeken en zette de foto op Facebook. Had iemand enig idee waar die letters AA voor stonden? Binnen vijf minuten kreeg ik van Luuc Kooijmans deze foto toegestuurd:

View fullsize

De onvolledige cirkel rond de twee A’s bleek een C, en AAC staat voor Amsterdamsche Athletiek Club (zie de hardloper met nummer 252).   

Klederdracht geflankeerd door atletiekshirtjes – een dubbele faux pas, zo dacht ik met lichte schaamte. Enig nader onderzoek leerde me gelukkig dat dat best meeviel. Lang niet alles daar op dat festival was van politiek doordrenkt. Sowieso stond van de zevenhonderd Nederlandse aanwezigen 20 procent – ik put uit genoemd BVD-jaarverslag – te boek als niet-communist. De aanwezigheid van die 20 procent was volgens de veiligheidsdienst niet louter het gevolg van succesvolle Sovjet-propaganda: “In de eerste plaats zal de aantrekkelijkheid voor velen daarin hebben gelegen, dat zij een bezoek aan een ver en vreemd land konden brengen voor slechts ƒ 250.- per persoon, een bedrag dat slechts een fractie van de normale kosten voor een dergelijke vacantiereis moet zijn geweest.”

Het was voor velen gewoon een boeiend avontuur. Men maakte deel uit van een vrolijke draaikolk, met tal van activiteiten op het gebied van – jawel – sport, dans en muziek. Zo las ik in een artikel van Paul Arnoldussen dat Carel Porcelijn op het festival “de finale haalde in het blokfuitconcours”.   

De foto van de Nederlanders werd gemaakt op 28 juli, de dag van de opening van het festival. Hier een filmpje waar de vrachtwagens (vanaf 0.40) duidelijk te zien zijn, maar helaas niet die met de Nederlanders. Ze komen ook niet in beeld bij de optocht in het stadion (vanaf 4.11). Die eer valt wel de Duitsers te beurt, en de commentator zegt dan (op 5.40): "Het progressieve deel van de Duitse jeugd strijdt onvermoeibaar voor de eenheid van alle Duitsers."

Een nog betere indruk geeft onderstaande fotocompilatie van een van de Amerikaanse aanwezigen. Duidelijk wordt hoe oprecht enthousiast de Moskovieten waren. Het optimisme en het vertrouwen in de toekomst zijn bijna voelbaar. Het moet ook indrukwekkend en opwindend zijn geweest. Tientallen jaren was er – los van de Duitse Wehrmacht – in Rusland nauwelijks een buitenlander te zien geweest, en opeens waren ze daar, dertigduizend tegelijk! Wel maakt een enkel Nederlands verslag melding van enige irritatie over het aanhoudende 'Mir! Droezjba!' (Vrede! Vriendschap!) dat altijd en overal maar klonk. En daar kan ik me wel wat bij voorstellen. Als je die beelden zo ziet, begrijp je werkelijk niet dat toen in 1957 daar in Moskou de eeuwige wereldvrede niet is uitgebroken.

Het spandoek waarmee de Amerikaanse delegatie het stadion betrad, was nog de inzet van een ideologisch geschil, dat op het allerlaatste moment kon worden opgelost: “A small Group of the 180 Americans, declaring they are ‘neither delegates nor supporters’ of the event, refuse to participate in the opening ceremony under the Russian-made banner ‘US Delegates Salute VIth World Festival’. To avoid conflict the entire group votes to reword the banner, but the Russians  say there is not enough time to do it, so the Americans improvise, using strips of bed sheet and shoepolish to change it to: ‘USA Participants Salute World Youth’. Het bijgewerkte doek is te zien vanaf 8.46:

[filmpje is helaas van YouTube verdwenen]

In het BVD-verslag wordt trouwens nog melding gemaakt van een “Surinaams comité te Amsterdam ter bevordering van het deelnemen aan het Moskouse jeugdfestival”. Dat comité heeft zijn werk goed gedaan, in een aantal filmpjes is heel even een groepje Surinamers te zien. Die hadden het geluk dat ze vlak achter de meer aandacht trekkende Amerikanen liepen en zo kwamen ook zij in beeld.  

Ten slotte 1: Via Cees Groenland, secretaris van atletiekvereniging AAC, heb ik geprobeerd om de namen te achterhalen van de beide Nederlanders op de vrachtwagen. Dat is (nog) niet gelukt.

Ten slotte 2: Eerder schreef ik hoe twee Russen vele jaren later met hulp van de KRO twee Nederlanders terugvonden die zij in Moskou op het festival hadden ontmoet.

Ten slotte 3:  Beide filmpjes hierboven beginnen met de Hymne van de democratische jeugd. Het lied beleefde zijn première op het jeugdfestival van 1947 in Praag. De muziek is van Anatoli Novikov. Wij herkennen hier natuurlijk meteen “En van je hoempa, hoempa, hoempa” van volkscomponist J. Hoes. Ik weet niet wie hier het refrein van wie heeft gejat, maar ik heb wel een vermoeden.

De Olympische Spelen van 1980: een spiegel van Sotsji? Hoe het grootste sportevenement ter wereld de stad Moskou onherstelbare schade toebracht.

De Olympische Winterspelen in Sotsji zijn een paar dagen bezig, de controverse over de keuze van juist dit vakantieoord aan de Zwarte Zee als locatie is naar de achtergrond verdwenen, maar komt na afloop ongetwijfeld weer opduiken. Hoeveel schade ondervindt de regio van het festijn? Blijft de lokale bevolking achter met een kater? Of blijken de investeringen uiteindelijk een zegen?

34 jaar geleden vormde Moskou het decor voor de Zomerspelen. Wat is daar de conclusie? Veel van de faciliteiten die toen werden gebouwd, zijn nog steeds in gebruik. Daar staat tegenover dat de stad onherstelbare en deels zinloze schade is toegebracht. De site Progulki po Moskve (Wandelingen door Moskou) zette de winst en het verlies naast elkaar.

Verreweg de grootste schade werd veroorzaakt door de bouw van het Olympisch sportcomplex (спортивный комплекс Олимпийский). Complete straten, deels met houten huizen, werden met de grond gelijkgemaakt. Links een plattegrond uit 1952 (de houten huizen zijn oranje). De twee lichte, ronde gebouwen vormen het sportcomplex. Een voorbeeld van een verdwenen straat is de Vypolzov Pereoelok, te zien op de foto boven aan dit stukje. Hieronder dezelfde locatie met rechts het sportcomplex:

En de Oellitsa Sjtsjepkina (voorheen de 3-aja Mesjtsjanskaja), voor en na:

De Seredinski Pereoelok. Het is een klein wonder dat die kerk het sloopgeweld heeft overleefd. De lege ruimtes die door de sloop van huizen ontstonden, werden lang niet alle opgevuld. Links tussen de bomen door is het stadion te zien:

In de zomer van 1978 was ik een paar dagen in Moskou. Zouden die houten gebouwen er toen nog hebben gestaan? Of waren ze al afgebroken voor de Spelen van 1980? Ik kan me ze niet herinneren, maar dat zegt niet zo veel. Hieronder, rechts op de foto, een houten huis aan de Trojtskaja Oelitsa dat bewaard is gebleven:

Het is goed mogelijk dat bovenstaande straten er ook zonder de Spelen van 1980 een keertje aan hadden moeten geloven. Stadsvernieuwing kan zinnig zijn, blijven hangen in nostalgie is ook niet goed. Dat men subtieler te werk had kunnen gaan, lijdt echter geen twijfel. Dat geldt al helemaal wanneer het gaat over de vele houten huizen en datsja's die in het park Sokolniki en het dorp Kolomonskoje met de grond gelijk werden gemaakt. Er kwam niks voor in de plaats, nog steeds zijn daar lege plekken. De enige reden voor de sloop: zulke ouderwetse huizen zouden een slechte indruk maken op de Westerse bezoekers, die tijdens de Spelen in groten getale naar Moskou zouden komen.  Je moet maar niet te lang denken aan wat daar allemaal ooit heeft gestaan. 

Sokolniki voor een na de Olympische Spelen van 1980

Afgebroken en voorgoed verdwenen (Sokolniki):

De site Progoelki po Moskve laat in een apart artikel ook de positieve kanten zien van de Spelen van 1980. Er werden tal van nieuwe sportcomplexen neergezet, die nog steeds in gebruik zijn, maar waarvan ik me afvraag hoe groot de historische waarde daarvan ooit zal worden. Ook vliegveld Sjeremetjevo-2 en hotel Kosmos worden als pluspunten genoemd. Nu heb ik door de jaren heen zo'n enorme aversie tegen juist die twee plekken ontwikkeld, dat ik die eerlijkheidshalve maar beter buiten de vergelijking kan houden. Maar ook zonder Sjeremetjevo-2 en Kosmos lijkt het me dat de Spelen van 1980 een excuus zijn geweest voor een stap naar de moderne tijd, die uiteindelijk te groot is gebleken. 

Hoe KRO’s Hans van Willigenburg Lev Stepanov uit Leningrad hielp bij het opsporen van zijn Nederlandse vrienden.

Op een vroege morgen in september 1989 zat ik in de radiostudio van de KRO aan de Emmastraat in Hilversum tegenover Hans van Willigenburg. Hij presenteerde Adres onbekend, zeg maar: de radiovariant van Spoorloos. Namens Lev en Nelli Stepanov uit Leningrad, was ik op zoek naar … ja, naar wie eigenlijk?

Ik werkte in die tijd al bij de NOS en daar was een Russische brief bezorgd. Wist ik daar misschien raad mee? De brief bevatte het aandoenlijke verhaal van Lev Stepanov, die in 1957 tijdens het legendarische Zesde Internationale Jeugdfestival in Moskou samen met zijn zus Nelli een Nederlands stel had leren kennen. Hij zou zo graag nog eens van ze willen horen en of de Nederlandse TV daarbij misschien kon helpen. 

Ik had de brief van Lev meegenomen naar de radiostudio en las er een stukje uit voor: “Ik weet niet waarom, maar toen we in de Tretjakovgalerij waren, vielen ons twee buitenlanders op, een jongeman en een vrouw. Ze kwamen, zo bleek later, uit Nederland. Hoe weet ik niet meer, maar we raakten aan de praat en brachten de hele dag met ons vieren door. We bezichtigden Moskou vanuit het raam van een taxi, we stopten vaak om foto’s te maken, ’s avonds aten we in restaurant Praag en daarna gingen we naar het Kremlin, waar we feestelijk vuurwerk aanschouwden en dansten. Die dag is ons ons hele leven bijgebleven. Een jaar later kregen we een uitnodiging voor de bruiloft van Armin Fokkema en Sjarla Lagedjoeka … “

Lev schreef dat hij beide namen uit zijn herinnering reproduceerde en ik vermoedde dat we op zoek moesten naar Herman Fokkema en Charla/Sjarla Lagendijk … Hans van Willigenburg deed een oproep aan de luisteraars: kent u Herman Fokkema of Charla Lagendijk die in 1957 in Moskou waren op het Jeugdfestival, belt u dan alstublieft! En er werd gebeld, al heel snel. Een mevrouw vertelde dat ze een Armien Fokkema kende die ooit had gewoond aan de Charloisse Lagedijk in Rotterdam …

De broer van Armien belde ook nog en binnen tien minuten had Hans van Willigenburg Armien Fokkema aan de lijn, aan de andere kant van de wereld. En hij vroeg:

- Wilt u even zeggen wie u bent?

- Ik ben Armien Visser. En wij wonen nu in Malang, in Indonesië.

- Wij hebben het sterke vermoeden dat u de Armiene Fokkinga bent die ..

- Fokkema.

- Fokkema, ja, die in 1957 op een internationaal jeugdfestival in Rusland was.

- Ja, dat klopt.

Armien vertelde dat ze in 1959 inderdaad nog een uitnodiging naar Lev en Nelli had gestuurd voor de bruiloft met haar toenmalige reisgenoot (vandaar haar ‘nieuwe’ achternaam Visser). Maar, zoals Lev ook schreef in zijn brief, een reis naar het Westen was in die tijd volledig uitgesloten.

Ik schreef Lev en Nelli dat hun Nederlandse vrienden waren gevonden. Een paar maanden later bracht ik ze een cassette met de uitzending. De zomer daarop vond de hereniging plaats met hun Nederlandse vrienden op het stationnetje van Bilthoven.

Ik moest aan het verhaal van Lev en Nelli denken toen ik weer eens op de foto’s stuitte die de Zwitser Leonard Giannada op het Moskouse festival maakte. Bij een complete Russische generatie staan die twee weken in juli/augusuts 1957, de eerste keer dat de poorten in het IJzeren Gordijn voor even waren opengezet, in het geheugen gegrift. (De jonge clown op een van de foto's is Oleg Popov.)   

Rondvlucht boven het Moskou van 1959. Met een plechtige rij voor het Mausoleum en het Loezjniki zonder dak.

Alleen die stem al! Die intonatie, hoe zou je die omschrijven? Ik geloof niet dat daar één woord voor is. De stem zegt: “Hoe vaak heeft het scherm ons niet meegevoerd naar de weidse ruimten van de hoofdstad. En we maakten wandelingen, zoals deze.” Maar nu … nu gaan we de lucht in, voor een rondvlucht boven het Moskou van 1959.

En daar zien we  (op 1.05) de helikopter opstijgen vanaf het Ivanovski plein van het Kremlin. Het is een Mi-4. (Hoe ik dat weet? Dat staat bij de aftiteling.) Hij vliegt over het Rode Plein en kijk nou (2.00), die rij, voor het Mausoleum. Het is een plechtige rij, dat zie je meteen. Met die mooie knik van 90 graden, en hoe hij, lang en dun, netjes verdergaat, langs het Historisch Museum en met een bocht de Alexandrov tuin in.  

De stem bij de aanblik van het Kremlin: “Er zijn maar weinig plekken in de wereld die je zo in vervoering brengen als deze.” Ik moet bekennen, wanneer ik in de jaren tachtig dit soort zinnen op de Sovjet-tv hoorde, dan stak ik nog weleens een middelvinger op naar het scherm. Dat toe ik tegenwoordig niet meer.

Ik pluk er nog wat krenten uit. Op 3.05, daar wordt de nieuwe wijk Joego-Zapad met trots getoond. Dat soort nieuwbouw werd gezien – niet geheel ten onrechte – als een van de verworvenheden van de naoorlogse USSR. 25 jaar later was dat nog steeds zo, toen in het Westen dit soort rechthoekige hoogbouw al min of meer als stedenbouwkundige misser werd afgeschreven. Dat leidde dan tot moeizame conversaties, wanneer er weer eens Sovjet-gids hoog opgaf van een wijk als Joego-Zapad.

Op 4.00 komt het Loezjniki stadion voorbij – nog zonder dak. Opvallend: van bovenaf is het best een elegant geheel, zoals die tribunes in de rondte gaan. Sta je op de grond, dan is het een bijna intimiderende bak.

Op 5.45 zien we het Belorusski station. En kijk nou, zegt de stem, hoeveel auto’s daar op het kruispunt staan! Ach, wist hij veel …

En dan komen we weer bij het Rode Plein en dan lijkt het er toch wel heel erg op dat we lelijk bij de neus zijn genomen. Opeens is die rij weg! Zou die helikopter, die Mi-4, een paar uur in de lucht hebben gehangen? Ik geloof er niks van. De indruk wordt gewekt dat er één vlucht is gemaakt, maar dat zijn er toch minstens twee geweest? En daarna hebben ze bij de montage niet goed opgelet. Of het kon ze niet schelen.

Aan het eind landt de helikopter. Aardig om te zien is nog dat er een paar ramen opengaan. Een helikopter toen, dat was wat. Tegenwoordig zullen ze denken: o, daar heb je Poetin weer.

(Ik werd op het filmpje gewezen door een tweet van Aleid Steenman, @aleidsteenman.) 

View fullsize