(Eerste publicatie: 9-5-2011)
Zoja (74) vindt rust bij het graf van haar 'vermiste' vader op het Russisch ereveld in Amersfoort
(Eerste publicatie: 5-5-2011)
Een dag nadat ze geland was op Schiphol, na een reis uit het verre Koergan, stond Zoja Kozyreva, 74 jaar, op 4 mei om negen uur ’s ochtends bij het graf van haar vader op het Russische ereveld in Amersfoort.
Zoja’s vader, Ivan Gavrilov, werd tijdens de Tweede Wereldoorlog als vermist opgegeven. Dat hij een graf had in Nederland, was bij zijn familie niet bekend. Journalist Remco Reiding spoorde nabestaanden op in Siberië en zo stond Zoja, op de dag dat in Nederland de doden worden herdacht, dan toch nog bij het graf van haar vader. “Ik heb nu rust gevonden, nu kan ik sterven”, vertelde ze.
Het werd een lange dag, die eindigde met de jaarlijkse stille tocht van Kamp Amersfoort naar de geallieerde begraafplaats. Zoja liep mee en stond tussen de Nederlanders tijdens de twee minuten stilte. De tocht ging daarna nog een stukje verder, onder andere over het Russische ereveld. Daar werd Zoja voorgesteld aan de burgemeesters van Leusden en Amersfoort. Na afloop, Zoja stond nog bij het graf van haar vader, kwam er een vrouw op haar af. Ze zei niets, legde een hand op haar hart en maakte een lichte buiging voor Zoja.
Een dag later zat Zoja op een terrasje in Spakenburg. De kibbeling ging erin als koek. Ze keek haar ogen uit, maar vond het eigenlijk wel genoeg. Morgen naar Amsterdam? Het hoefde niet zo erg. “Ik heb het belangrijkste gisteren gezien."
(Via de Stichting Russisch Ereveld kunt u een graf adopteren. De stichting stelt nabestaanden in staat het ereveld te bezoeken.)
Na 66 jaar bezoekt Zoja Kozyreva het graf van haar vader - op het Russisch ereveld in Amersfoort
(Eerste publicatie: 3-5-2011)
Vanavond landt de 74-jarige Zoja Kozyreva op Schiphol. Ze heeft een lange reis achter de rug. Eerst van Koergan naar Moskou en dan naar het verre Nederland. Morgenochtend staat ze bij het graf van haar vader op het Russisch ereveld in Amersfoort.
Tientallen jaren heeft Zoja, die opgroeide in een weeshuis, niet geweten dat haar vader, soldaat in het Sovjet-leger, een graf had. Hij stond als vermist te boek, zelfs wáár hij vermist was geraakt – Zoja had geen idee.
De Nederlandse journalist Remco Reiding spant zich al jaren in om nabestaanden op te sporen van de 865 oorlogsslachtoffers die in Amersfoort begraven liggen. Inmiddels zijn van 172 soldaten verwanten gevonden. Via de Stichting Russisch Ereveld is het mogelijk om een graf te adopteren – voor 50 euro per jaar. Dat bedrag wordt onder meer aangewend om de reis van nabestaanden naar Amersfoort mogelijk te maken.
Morgen knielt Zoja Kozyreva bij het graf van haar vader. Ongetwijfeld zal ze een handjevol aarde van het graf meenemen naar Rusland.
Vandaag al werden door kinderen van de Russische school in Amersfoort bloemen gelegd bij de 120 graven die inmiddels zijn geadopteerd.
(Een impressie van haar bezoek vindt u hier.)
De FSB, Yandex en de sponsors van corruptiebestrijder Navalny
(eerste publicatie: 3-5-2011)
Aleksej Navalny
Blogger fezeev wordt gebeld op zijn mobiel. Een zekere Joelija Ivasjova, die zich voordoet als journalist, vraagt of het klopt dat hij geld heeft overgemaakt aan het project RosPil van corruptiebestrijder Aleksej Navalny. Het gesprek verloopt wat moeizaam, maar wel wordt duidelijk dat Joelija volledig op de hoogte is van het feit dat fezeev als kleine sponsor via het betaalsysteem van zoekmachine Yandex geld heeft overmaakt aan het anticorruptie-project RosPil. Ook weet ze dat het bedrag kort daarvoor van een andere rekening is overgeschreven op de rekening van fazeev, die het vervolgens (via de betaalservice van Yandex) heeft overgemaakt naar RosPil. Joelija vraagt: van wie komt dat geld waarmee u Navalny steunt?
Over Joelija Ivasjova wordt via de sociale media al snel het een en ander bekend. Ze komt uit Voronezj, intellectueel geen hoogvlieger, wel … commissaris bij de echt niet door het Kremlin geleide jongerenbeweging Nasji. En ook blijkt al snel dat fezeev niet de enige sponsor van Navalny is die een telefoontje heeft gekregen. Het kan niet anders, concludeert de bloggergemeenschap: hier zit de geheime dienst FSB achter.
En Yandex geeft al snel toe: op bevel van hogerhand zijn aan de FSB de gegevens doorgespeeld van “de rekening van Navalny zelf en van zo’n honderd mensen, van wie enkelen duidelijk geld aan Navalny hebben betaald”. Yandex zegt hoogst ongelukkig met de situatie te zijn, maar dat een dergelijk bevel gebaseerd is op de wet.
Nu is het in Rusland al een aantal eeuwen niet zo best gesteld met de rechtsstaat, maar dit is toch wel kras. Een project tegen corruptie, dat met redelijk succes misstanden aan de grote klok hangt, maakt de geheime dienst zenuwachtig. Of misschien beter geformuleerd: maakt de zakelijke en politieke structuren zenuwachtig waarvan de FSB deel uitmaakt. En ondertussen heeft president Medvedev de strijd tegen corruptie hoog op zijn lijstje van prioriteiten staan…
De rol van de echt niet door het Kremlin geleide jeugdbeweging Nasji is in deze niet helemaal duidelijk. Het lijkt erop dat de beweging door de FSB is ingezet om gegevens te verzamelen die Navalny in diskrediet moeten brengen. Is de FSB zelf daar dan niet mans genoeg voor? Waarom vertrouw je zoiets toe aan meisje Joelija uit Voronezj? Bij Nasji zeggen ze van niets te weten. Navalny zegt na de feestdagen te zullen reageren. Die feestdagen duren in Rusland tot en met 9 mei.
De schuldige van het drama op Jasnaja Poljana: Tolstoj, Sofja, of Tsjertkov?
(Eerste publicatie: 30-4-2011)
Op nummer 15 in de lijst van bestsellers van de Moskouse boekwinkels: het vorig jaar verschenen boek van Pavel Basinski, Lev Tolstoj: Begstvo iz raja (Tolstoj: vlucht uit de hemel). Begrijpelijk, die hoge notering, het boek is indrukwekkend.
In de nacht van 27 op 28 oktober 1910 ontvlucht de 82-jarige Lev Tolstoj zijn landgoed Jasnaja Poljana. Op 7 november eindigt de chaotische vlucht met de dood van de wereldberoemde schrijver in het huis van de stationschef van Astapovo. Tolstojs vrouw Sofja (hij ontvluchtte vooral háár) wordt pas bij hem toegelaten wanneer hij al niet meer aanspreekbaar is. Over dit drama is al veel geschreven en je moet maar durven om daar nog ruim 600 pagina’s aan toe te voegen. Gelukkig hééft Basinski dat gedurfd.
Tolstoj was te beroemd om onopgemerkt te blijven. Bijna elke stap na zijn nachtelijke vertrek werd gedocumenteerd. Basinski geeft een gedetailleerde reconstructie, waarbij de chaos en bijna blinde paniek van de oude schrijver (zijn vrouw mag niet weten waar hij is!) pijnlijk duidelijk worden. Alleen al dit detail: onderweg buigt Tolstoj, vergezeld van zijn dokter en oudste dochter Sasja, zich over een kaart met de treinenloop. Hoe nu verder? Wat ze niet weten is dat de kaart niet klopt. Hun verdere vlucht wordt er nog rommeliger door.
De reconstructie van de vlucht beslaat een relatief klein deel van het boek. De reconstructie van het huwelijk van Tolstoj en Sofja Behrs (Берс), de lange weg naar het drama, staat centraal. En daarmee meteen ook de schuldvraag. Wie valt het meest te verwijten? Het ‘onmogelijk genie’ Tolstoj, die zich op zijn spirituele zoektocht vervreemdde van zijn gezin? Sofja, die haar man letterlijk en figuurlijk niet kon volgen? Tolstojs (te) trouwe adept Tsjertkov, de splijtzwam op Jasnaja Poljana?
Sofja, in de laatste jaren van het huwelijk zeer labiel, heeft door de jaren heen de slechtste pers gekregen. Wat wil je, als je het in de beeldvorming moet opnemen tegen een soort heilige, de schepper van Oorlog en Vrede en Anna Karenina. Pavel Basinski - dat is de grootste verdienste van zijn boek – kiest geen partij. Alle drie de hoofdfiguren komen er even slecht of even goed vanaf, maar uiteindelijk krijg je als lezer toch het meeste begrip voor (of medelijden met) Sofja. Zij zag haar gezin (ze baarde dertien kinderen) in gevaar komen – door toedoen van Tolstoj. Hij verkoos steeds vaker het gezelschap van zijn volgelingen en deed afstand van de auteursrechten op zijn werk van na 1881 – waarmee een dikke financiële peiler onder het gezin wegviel
Tolstoj: Begstvo iz raja bereikt een climax met de strijd om Tolstojs testament. Door gekonkel van Tsjertkov wordt Sofja, in het geniep, buitenspel gezet. Dochter Sasja, vooruitgeschoven door Tsjertkov, wordt – met uitsluiting van alle andere kinderen - de enige erfgename van de auteursrechten, die in feite bij Tsjertkov belanden. Basinski maakt niet helemaal aannemelijk dat Tsjertkov daarbij geen financieel gewin nastreefde – misschien het enige zwakke punt van het boek. De strijd om de erfenis laait hoog op en grijpt je als lezer bij de keel. Tolstoj vluchtte er voor weg uit Jasnaja Poljana.
Sofja overlijdt in 1919. Het jaar daarvoor, in de zevende variant van háár testament, verzoent ze zich met haar kinderen, die deels partij hadden gekozen voor papá. Haar bezittingen worden gelijkelijk onder hen verdeeld.
(Toeval: juist komende week – 6 mei, 17.00 uur - wordt bij boekhandel Pegasus in Amsterdam de vertaling gepresenteerd van Kto Vinovat, de novelle die Sofja Tolstaja schreef als antwoord op De Kreutzersonate van haar man. Vertaling: Eva van Santen, Nederlandse titel: Een zuivere liefde.)
Joeri Sjevtsjoek - Nieuw hart
(Eerste publicatie: 27-4-2011)
Christus-Verlosserkerk in Moskou. Of... Is Google Maps de weg kwijt?
(Eerste publicatie: 25-4-2011)
Vladimir Kirejev - Spiegel
Een opvallende bezoeker... Ik denk dat hij even komt controleren hoe het nu zit. Of ze daar bij Google Maps echt de weg kwijt zijn, of dat er inderdaad groot (en vervelend) nieuws te melden is…
Tik bij Google Maps in: Christus-Verlosserkerk of Храм Христа Спасителя. En wat zie je – even inzoemen – verschijnen? Zowel op de kaart als op het satellietbeeld? Het Paleis der Sovjets. Althans, dat is de naam die Google Maps geeft aan de Moskouse Christus-Verlosserkerk. Dat is een beetje wrang.
De originele Christus-Verlosserkerk werd in 1931 opgeblazen. Ze moest plaatsmaken voor een megalomaan gebouw: het Paleis der Sovjets. De bouw daarvan wilde niet vlotten en uiteindelijk kwam er op die plek een openluchtzwembad. Na het vertrek van de goddeloze communisten werd het zwembad gedempt en de Christus-Verlosserkerk herbouwd.
Kennelijk hebben ze bij Google Maps een oude, optimistische Sovjet-plattegrond gebruikt, waarop het Paleis der Sovjets al stond ingetekend. Raar is dan wel, dat het metro-station tegenover de kerk wél de goede naam heeft gekregen: Kropotkinskaja. Terwijl dat station tot ver in de jaren vijftig Paleis der Sovjets heette…
Kan een corrupte Moskouse ambtenaar zich een jacht veroorloven?
(Eerste publicatie: 23-4-2011)
Is die boot van hem of is die boot niet van hem? Die vraag houdt bloggers in Rusland al een paar dagen bezig.
Op de foto zien we Aleksandr Kornejev, ambtenaar in de Moskouse wijk Jasenevo. Hij staat voor een fraaie boot met de naam Aleksandr K. Kornejev is niet echt een hoge piet, maar behoort in Jasenevo wel tot de bestuurlijke elite die daar de dienst uitmaakt. Er zijn nogal wat conflicten met de wijkbewoners over bestemmingsplannen en nieuwbouwprojecten. Een lokale activiste plukte bovenstaande foto van Odnoklasniki (een soort Hyves). Volgens haar het bewijs dat Kornejev zijn baan als ambtenaar vooral gebruikt ter zelfverrijking. En toen waren de rapen gaar.
De foto van ambtenaar Kornejev met ‘zijn’ jacht vloog rond over het net, vergezeld van felle, verbitterde commentaren. Kornejev is hoofd van de DEZ in Jasenova. De DEZ (Moskou telt er 124) is een overheidsinstelling die de gebouwen in een wijk onderhoudt – met geld van de overheid en van de bewoners…
Dat ambtenaar Kornejev bij zijn dagelijks werk zijn eigen zakken niet vergeet te vullen, daar twijfelt niemand aan. Maar zou hij daarvan een jacht kunnen kopen? Was het niet gewoon toeval, die boot met ‘zijn’ naam en had hij die foto voor de grap gemaakt? Er doken meer foto’s op, onder meer genomen op Bali, wijzend op een levensstijl die niet zou moeten passen bij een ambtenaar:
Verdacht (die kapiteinspet!), maar nog altijd geen bewijs. Kornejev zelf reageerde. Dat jacht is helemaal niet van mij, ik vond het gewoon grappig, die naam, en bovendien, kijk naar de datum: 17 juli 2010. Ik ben pas hoofd van de DEZ sinds 19 september 2010. Kornejev voelt zich in zijn eer aangetast en stapt naar de rechter. De activiste die de foto-met-boot verspreidde is inmiddels twee keer telefonisch bedreigd, Kornejev zou niet weten door wie.
Is die boot nou van Kornejev of niet? Ik steek mijn hand niet voor ‘m in het vuur. (U ook niet, neem ik aan.) Directeur van zo’n DEZ word je niet zo maar, dat is een lucratieve post met weidse mogelijkheden. Om zo’n post te bemachtigen hebt je contacten en contanten nodig. Het kan niet anders, onze ambtenaar Kornejev beschikt over beide. Maar die boot… Het moet toch niet zo moeilijk zijn om daar achter komen? Ik blijf het volgen, ik kom er op terug.
De Russische overheid en het volk… Toevallig kwam ik gisteren een paar regels tegen uit het dagboek van Lev Tolstoj. Op 5 oktober 1881 schreef hij in Moskou, ontzet over de kloof tussen arm en rijk: “De schurken, die het volk hebben bestolen, hebben zich verzameld, ze hebben soldaten en rechters gerekruteerd om hun orgiën te beschermen, en ze vieren feest.”
Rusland in het klein - Madurodam in Sint-Petersburg
(Eerste publicatie: 21-4-2011)
Komend najaar wordt hij pas echt in bedrijf gesteld, maar u kunt er zondag, tijdens de bouw, al een kijkje gaan nemen: een maquette van Rusland, van Kaliningrad tot Kamtsjatka, 80 meter lang, 600 meter in het vierkant. Ik heb weinig met Madurodam en aanverwante attracties, maar dit oogt indrukwekkend.
Er is inmiddels vier jaar aan het project gewerkt en de bouwers vinden het zelf ook erg indrukwekkend. Zo lezen we op de bijbehorende site dat de technische snufjes het bewijs vormen van het “grenzeloze intellectuele potentieel van het land”. Door de maquette zullen de Russen nog meer eerbied voor hun eigen land gaan voelen, terwijl buitenlanders nog eens te zien krijgen hoe aantrekkelijk het is om in Rusland te investeren. Wie weet. Mij lijkt die maquette gewoon leuk.
Onder een zes meter hoog gebergte gaat het technisch hart schuil. Daar wordt de verlichting gestuurd, die van oost naar west de dag en de nacht over het land laten schuiven. Hier wordt ook de treinenloop geregeld (er ligt zo’n 2 km spoor). De auto’s stoppen voor elkaar, kunnen inhalen en op elke plek worden neergezet: ze vinden zelf hun weg. Hoe dat technisch zit, wil ik niet weten, maar ook dit oogt weer indrukwekkend: