(Eerste publicatie: 6-1-2013)
Ruim twee jaar geleden schreef ik een stukje over Liza Skvortsova, maakster van tekenfilms. Liza werkt onder meer aan een omvangrijk project, waarbij onder haar leiding slaapliedjes uit heel de wereld in alleraardigste animatiefilmpjes worden gegoten. Een Amerikaans slaapliedje, een Turks, Tataars, uit Cambodja, Japan … En ja, ook uit Nederland.
Van veel liedjes was toen al een filmpje beschikbaar, van het Nederlandse slaapliedje vond ik alleen bovenstaande afbeelding. Een titel ontbrak, welk liedje zou dat dan zijn, vroeg ik mij af. Een lezeres suggereerde, heel logisch: Slaap kindje slaap … Ik antwoordde daarop, ook niet onlogisch: “Ja, dat dacht ik eerst ook. Maar dit schaap kijkt nogal ontstemd naar de figuur links op de grond. Dat duidt op ontwikkelingen die ik mij uit de tekst van Slaap kindje slaap niet kan herinneren”…
Inmiddels is het filmpje beschikbaar en wat blijkt. Mijn lezeres en ik, we hadden beiden gelijk. Het betreft hier inderdaad Slaap kindje slaap en inderdaad neemt het verhaaltje in de Russische getekende versie een onverwachte wending! Dat schaap blijkt het liedje (in gefloten uitvoering) niet erg te waarderen, pakt er een heuse windmolen bij en … Maar kijkt u vooral zelf. (Het liedje begint op 1.09.)
De fluiter die we horen is – u had ‘m misschien herkend - niemand minder dan onze drievoudig wereldkampioen kunstfluiten Geert Chatrou.
Joeri Vizbor - Verhaal van een vrouw
(Eerste publicatie: 20-12-2012)
Julia klotchkova attendeerde me op dit prachtige lied van Joeri Vizbor. Waarvoor dank. Mijn vertaling staat onder de Russische tekst. Ik heb die in het Nederlands slechts begrijpbaar willen maken – niet ook zingbaar, dat zou nogal wat ingrepen hebben vereist.
De plaatjes in het filmpje hierboven zijn misleidend. Ik plaats het tafereel uit het lied zo ongeveer in de tweede helft van de jaren zeventig.
Van Julia verscheen overigens recent een Italiaans kookboek, dat te bestellen is bij ozon.ru.
Юрий Визбор - Рассказ женщины
Он за мною видно шел, взял за локоть:
"Слушай Люся, будет очень хорошо,
Я живу в отдельном "люксе".
У него усы густы и глаза, как две букашки,
И виднеются кусты из-за ворота рубашки.
"Я не Люся", говорю, "а зовут меня Тамара
И такого не терплю, и такие мне не пара".
Припев: Десять лет варила суп, десять лет белье стирала,
Десять лет в очередях колбасу я доставала,
Десять лет учила я сверхсекретное чего-то,
Десять лет сидела я у окошка на работе,
Сердце стачивая в кровь десять лет дите растила,
Что ж осталось на любовь? Полтора годка, от силы.
Не смутился он ничуть, только глазом гладит платье:
"Я за вечер заплачу, сколько за год тебе платят",
Я играла в мяч ручной за спортивные награды
И была я центровой, и бросочек был что надо.
Я авосечку-суму из руки переложила,
Кавалеру своему меж букашек "засветила".
Мне до Щелковской - метро, а от Щелковской - автобус,
А в авоське шесть кило овощных консервов "Глобус".
Открываю тихо дверь - дочка долбит фортепьяно,
Ну, а мой "любимый зверь", он лежит, конечно, пьяный.
Снять ботиночки с него не тревожа постаралась,
От получки от его трешка мятая осталась.
На плите чаек стоит, дочка сладко засыпает,
За окном моим ГАИ громко частников ругает.
Гляну в телек: дым и чад, поколенье молодое
Все с гитарами кричат, как перед большой бедою.
Убрала я со стола, своего пригрела Пашку:
Всет-ки мало я дала тому гаду меж букашек.
Joeri Vizbor – Verhaal van een vrouw
Kennelijk was hij achter me aan gelopen,
Hij pakte me bij de elleboog
“Luister, Ljoesja, het wordt heel leuk
Ik zit in een kamer-luxe alleen voor mezelf”
Hij heeft een stevige snor en ogen als twee kevertjes
En vanachter de kraag van zijn overhemd zie je de stuiken
“Ik ben Ljoesja niet”, zeg ik, “ik heet Tamara,
En hier moet ik niks van hebben, zulke types passen niet bij mij”.
Tien jaar heb ik soep staan koken, toen jaar beddengoed gestreken
Tien jaar voor worst in lange rijen moeten staan
Tien jaar heb ik voor iets supergeheims doorgeleerd
Tien jaar heb ik op m’n werk bij het loket gezeten
Met een tot bloedens slijtend hart heb ik tien jaar kindlief grootgebracht
Wat rest er nog voor de liefde? Een jaartje of anderhalf, hooguit.
Hij raakte geenszins van z’n stuk, strijkt alleen mijn jurk met z’n ogen
“Ik betaal voor de avond, meer dan ze je betalen in een jaar”.
Ik deed aan handbal, speelde om de prijzen
En ik was spits en had een worp van heb ik jou daar
Ik legde mijn boodschappennetje van de ene in de andere hand
En gaf mijn aanbidder een mep tussen z’n kevertjes
Tot Sjtsjelkovskaja met de metro, vanaf Sjtsjelkovskaja met de bus
In mijn netje heb ik zes kilo Globoes-groentepotten.
Ik doe zachtjes de deur open – dochter zit te bonken op de piano.
Nou, en mijn “geliefde beest”, die ligt er natuurlijk dronken bij
Ik probeerde zijn stappers uit de toen zonder hem wakker te maken
Van z’n loon is nog een verfomfaaid biljetje van drie over
Op het fornuis staat de theeketel, dochtertje valt zoet in slaap
Buiten voor mijn raam vloekt de politie snorders uit
Ik kijk naar de buis: rook en walm, de jonge generatie
Ze schreeuwen allemaal met gitaren, als voor een grote ramp.
Ik ruimde de tafel af, drukte mijn Pasjka tegen me aan
Ik had die schoft nog harder tussen z’n kevertjes moeten raken.
Status Quo, Bolland en Bolland en de Russisch-Orthodoxe kerk
(Eerste publicatie: 7-12-2012)
Bij zeer hoge uitzondering: hieronder een stukje dat ik ooit eerder plaatste. Omdat ik het filmpje zo aardig vind. Ik schreef het drie jaar geleden, in de aarzelende beginperiode van dit blog, en voor menig lezer van nu zal het nieuw zijn. Ik heb het iets aangepast en ingekort.
De Russisch-Orthodoxe kerk lijkt mij geen vrolijke club, maar misschien moet ik dat beeld een beetje bijstellen.
Op onderstaand filmpje zijn (oud-)studenten te zien van het seminarie van Belgorod in Zuid-Rusland, niet ver van de Oekraïense grens. Ze zingen over hun studietijd, zoals dat gaat op een reünie of afstudeerfeest. Verrassend is de muziekkeus: You’re in the army now van Status Quo, geschreven door onze eigen Rob en Ferdi Bolland. De priesters hebben ervan gemaakt: Ty v seminarii now (Je zit op het seminarie now):
Dina Verni bezingt jaloezie en verlangen in een ver kamp - Jij lacht maar.
(Eerste publicatie: 15-11-2012)
Hoeveel wanhopige jaloezie kan je samenballen in zestien regeltjes? Heel veel. (De beelden hieronder passen niet echt bij de tekst - ik heb geen betere variant kunnen vinden):
Dina Verni (1919-2009), geboren in Kisjinjov (Chisinau), belandde tijdens de burgeroorlog in Frankrijk. In Parijs werd ze de muze van beeldhouwer Maillol. Tijdens een bezoek aan de USSR in de jaren vijftig verzamelde ze liedjes uit de kampen, die toen leegstroomden. Ze leerde ze uit haar hoofd (op schrift zouden ze het land niet zijn uitgekomen) en nam in Parijs een LP op met een selectie ervan. (Over Verni schreef ik eerder hier.)
Hieronder de Russische tekst, gevolgd door mijn vertaling. Ik heb me daarbij niet bekommerd om metrum en rijm. (Heeft iemand een mooi alternatief voor regel vijf, zonder twee keer het woord sneeuw? In het Russisch staat daar: sneg da vjoega - sneeuw en sneeuwstorm.)
Helemaal onderaan nog een Russischtalig interview met Verni.
Dina Verni - А ты хохочешь
А ты хохочешь, ты всё хохочешь,
Кто-то снял тебя в полный рост...
Хороводишься, с кем захочешь,
За семь тысяч отсюда вёрст.
А у меня кругом — снег да вьюга,
И мороз берёт в тиски...
Но мне жарче, чем тебе на юге,
От ревности и от тоски.
Обмороженный и простуженный,
Я под ватником пронесу
Тело нежное, фото южное,
Полуголую твою красу.
А ты хохочешь, ты всё хохочешь,
Совсем раздетая в такой мороз...
Хороводишься, с кем захочешь,
За семь тысяч отсюда вёрст.
За так много отсюда вёрст.
Dina Verni - En jij lacht maar
En jij lacht maar, je lacht maar steeds
Iemand heeft je languit gefotografeerd
Je bent aan de zwier met wie je maar wilt
Zevenduizend werst van hier
En ik heb hier om me heen alleen jagende sneeuw
De vorst heeft me in haar greep
Maar ik heb het warmer dan jij in het zuiden
Van jaloezie en verlangen
Helemaal bevroren en verkouden
Draag ik onder mijn jack
Jouw teder lichaam, een foto uit het zuiden
Jouw halfnaakte schoonheid met me mee
En jij lacht maar, jij lacht maar steeds
Helemaal uitgekleed bij zulke vorst…
Je bent aan de zwier met wie je maar wilt
Zevenduizend werst van hier.
Zo veel werst van hier.
En in de keuken zingen Zoja en Valera een lied
(Eerste publicatie: 13-11-2012)
Viktor Stolyarov bezingt de kinderjaren in een kommoenalka
(Eerste publicatie: 9-11-2012)
Waar luistert Moskou naar? Rammstein bij het Rode Plein, Okoedzjava op de Arbat.
(Eerste publicatie: 7-8-2012)
Het idee is van Tyler Cullen, student aan een filmschool in New York. Vraag aan een voorbijganger met oortjes in of een koptelefoon op waar hij naar luistert. Laat een stukje van de genoemde muziek horen en stap op de volgende voorbijganger af.
Tyler deed het vorig jaar in New York. Zijn idee werd in meerdere steden nagevolgd, onlangs ook in Moskou:
Het is vervreemdend. Zo veel mensen die rondlopen in dezelfde metropool, maar tegelijkertijd ook in een eigen wereld, afgedekt door een koptelefoon. Zo heeft ieder zijn eigen achtergrondmuziek: het Rode Plein met Rammstein. Zelf zou ik op die plek natuurlijk kiezen voor Nathalie van Gilbert Becaud. (En daarna keihard American Girl van Tom Petty.)
Aardig is de man die naar Boelat Okoedzjava luistert (op 3.20). Hij loopt op de Arbat, waar je eigenlijk alleen naar diens Mijn Arbat mag luisteren, maar nou ja. Ook leuk: de jongen op 4.50 die vertelt dat hij naar een eigen nummer luistert. – Wie zingt het? – Ik zing het zelf.
Hier de versie uit New York:
En hier Amsterdam (“De Toppers. Niet verder vertellen!”):
Op 4.32 worden The Decembrists genoemd. Dat bandje kende ik niet, maar in Sint-Petersburg, toen dat Leningrad heette, hebben ze er nog eens een plein naar vernoemd.
Viktor Stolyarov zingt, Robert Peary zoekt
(Eerste publicatie: 18-6-2012)
Kapitan Kengoeroe zingt over Poetin - aanstekelijk lesmateriaal voor studenten Russisch
(Eerste publicatie: 11-5-2012)