---------------------
Serafim en Georgi Znamenski
Ze trainden door elke morgen 14 kilometer naar de fabriek te rennen – en ’s avonds weer terug: Serafim en Georgi Znamenski, die in eigen land in korte tijd uitgroeiden tot atletieklegendes. Pas laat maakten ze hun entree in de officiële sport; de een was 27, de ander 30. Als ‘arbeiders-atleten’ hadden ze het tij mee; als geen ander profiteerden ze van de aandacht die er vanaf eind jaren twintig van hogerhand uitging naar lichamelijke opvoeding en sport. Doordat de USSR nog niet deelnam aan de belangrijkste internationale toernooien, bleven de twee buiten hun land goeddeels onopgemerkt. De Tweede Wereldoorlog maakte aan al hun sportieve ambities een einde.
Georgi Znamenski, Moskou, 1942
In 1942 wordt Georgi, die inmiddels als arts in het Rode Leger zit, nog wel in de gelegenheid gesteld om mee te doen aan de traditionele straat-estafette in Moskou, waar ploegen (bestaande uit mannen en vrouwen) 15 kilometer afleggen over de Tuinring. Het is de laatste keer dat Georgi als atleet te zien is. Er zijn gelukkig beelden van bewaard gebleven. Die laten een krachtige, elegante hardloper zien, waarbij je je meteen afvraagt: als hij en zijn broer tien jaar eerder met atletiek waren begonnen … Als de Sovjetunie in de jaren dertig op sportgebied niet goeddeels geïsoleerd was geweest … (Die laatste beelden van Georgi vindt u hier - vanaf 0.44. Het filmpje laat zich helaas niet naar dit blog verplaatsen.)
Daartoe aangezet door hun oudere broer Sergej, die na zijn terugkeer uit de Eerste Wereldoorlog zijn broertjes maar watjes vond, waren Serafim en Georgi al op jonge leeftijd aan het zwemmen en hardlopen geslagen. Enige lijn in hun sportactiviteiten kwam er pas, toen zij hun geboortedorp Zeljonaja Sloboda verlieten om in Moskou te gaan werken, op een kleine fabriek genaamd Ljoeks. Onderdak vinden ze in Nikolskoje, 14 kilometer verderop.
De atletiekbaan van Hamer en Sikkel
In 1928 wordt in Moskou de eerste Spartakiade gehouden, een soort alternatieve Olympische Spelen, met ruim zevenduizend deelnemers. Zeshonderd van hen vertegenwoordigen arbeidersorganisaties uit het buitenland. Voor de broeders Znamenski komt dit evenement te vroeg, maar ze komen wel bovendrijven op de golven van actieve sportbeleving die het land overspoelen. Omdat hun eigen werkgever Ljoeks weinig aan sport doet, trainen ze op de atletiekbaan van de nabijgelegen fabriek Serp i Molot (Hamer en Sikkel). Die fabriek neemt de twee (met goedkeuring van Ljoeks) op in de eigen fabrieksploeg – en dan gaat het hard.
Het eerste succes komt, wanneer Serafim als volslagen onbekende hardloper in 1932 tweede wordt in een 15 kilometer lange stratenloop in Moskou (niet de bovengenoemde estafette) achter de grote favoriet Sasja Malajev. Was hij kort voor de finish niet een verkeerde straat ingelopen, dan had hij zeker gewonnen. Met de ploeg van Hamer en Sikkel (ze staan inmiddels op de loonlijst van de fabriek) nemen Serafim en Georgi in de jaren die volgen deel aan talrijke wedstrijden en vestigen ze (vanaf 1935 voor sportclub Spartak) het ene nationale record na het andere. Serafim is de eerste Sovjetatleet die de 3.000 meter onder de negen minuten loopt. Georgi ontneemt hem het record een jaar later, maar die moet het vervolgens weer afstaan aan zijn broer. In de jaren 1933-1940 staan de broeders Znamenski bij nationale kampioenschappen achttien keer op het podium, waarvan elf keer op de hoogste trede. Op individuele nummers vestigen ze 24 nationale records.
Internationale prijzen winnen Serafim en Georgi alleen bij de veldloop van de Franse communistische krant L’Humanité. In Parijs finisht Serafim in 1935, 1937 en 1938 als eerste, steeds gevolgd door Georgi. De Sovjetunie is dan nog niet aangesloten bij het Internationaal Olympisch Comité en evenmin lid van de Internationale Atletiekfederatie IAAF, waardoor de twee buiten de grenzen van hun land, net als de Russische atleten van dit moment, verder niet in beeld komen. Ik had ze die kans graag gegund, al is het de vraag of ze op het allerhoogste niveau mee hadden kunnen strijden om de podiumplaatsen. Op de 5.000 meter, bijvoorbeeld, was het persoonlijk record van Serafim in 1940 14.37,00, het wereldrecord dat jaar stond op 14.08,08. Op de 10.000 kilometer had Georgi in 1939 als beste tijd 30.45,80, het wereldrecord was toen 29.52,06.
Georgi belandde in 1946 toch nog op de Europese Kampioenschapppen, in Oslo. Hij was arts van de Sovjetploeg, die – al was de USSR nog niet aangesloten bij de IAAF – voor het eerst mocht meedoen. Serafim overleed in 1942. Hij zou zelfmoord hebben gepleegd toen hij kort na elkaar te horen had gekregen dat zijn moeder was overleden en dat zijn vrouw een ander had.
A. Dejneka: Estafette op Ringweg B (1947). Aan een deel van deze estafette is tegenwoordig de naam van de gebroeders Znamenski verbonden.
Jaarlijks wordt in Moskou een internationaal hoog aangeschreven atletiekwedstrijd gehouden die de naam van de broeders Znamenski draagt. Hun naam is ook verbonden aan een stuk van de sinds 1922 gelopen estafette over de Tuinring. De atleet die op dat stuk de snelste tijd loopt, krijgt een naar de broers genoemde prijs.
